Over Thierry Baudet raakt men maar niet uitgeschreven. De man beweegt soepel tussen de functies van opinieleider en politicus, en zijn FvD is een belangrijke politieke kracht geworden. Een eerste terugblik.

‘Mundus vult decipi, ergo decipiatur’,

zo schreef de Romeinse schrijver Gaius Petronius Arbiter (27 – 66 na Chr).

‘De wereld wil bedrogen worden, dus laten we haar bedriegen.’

Het lijkt wel alsof Petronius over de Haagse machtsspelletjes spreekt, over Mark Rutte die met een planbureau onder druk zet om cijfers uit te stellen enzovoorts. De mensen hebben het toch niet door…

Een deel van het cynisme van Petronius klonk al door in de woorden van opiniemaker Thierry Baudet anno 2013:

“Er was in Latijns-Amerika iets waardoor ik opeens van een afstand naar mijn eigen leven kon kijken. Het gevoel: ik kan doen wat ik wil. Ik hoef mij niet zo nodig met politiek in te laten. Ik ben ervan overtuigd dat het nooit heel veel slechter is geweest dan nu. En ook dat het niet veel beter wordt. Het zal meer zoals Brazilië zijn: chaotischer, corrupter, minder veilig en minder democratisch. Dat is een direct gevolg van immigratie en het Europese project. Maar ook in Brazilië gaat het leven gewoon door. Als wij het in Europa politiek verkloten, maakt dat helemaal niet zoveel uit. Life goes on.”

“Politiek is voetballen met een slappe bal. Je geeft een schop en de bal landt helemaal ergens anders. Kluitjesvoetbal. Ik ben ervan overtuigd dat ik een aantal zaken scherper heb gezien dan anderen. Maar ik ga niet mijn hele leven besteden om dat als een activist van de daken te schreeuwen.

“Ik merkte dat ik verbitterd werd, en bozig: stommelingen, snappen jullie het nou echt niet? Blijkbaar vinden de meeste mensen het heel moeilijk om de gevolgen van maatschappelijke processen te overzien. Dan zien ze het misschien pas over honderd jaar. So be it.”

Kartel
In HP/De Tijd (2013) noemde Baudet de PVV een ‘avantgarde-partij.’ Hij verwachtte dat de idealen van Geert Wilders binnen afzienbare tijd gemeengoed zouden worden, “zoals ook de ideeën van Pim Fortuyn tien jaar geleden schandelijk waren, maar nu volkomen bon ton.” En hij stelde: “Ik geloof niet meer in de huidige partijdemocratie. PvdA, VVD, GroenLinks, D66 en het CDA, dat is dezelfde partij, een syndicaat; het is hetzelfde type mensen dat met elkaar naar bed gaat, borrels drinkt, dezelfde kranten leest, dezelfde vakanties plant. Het is één kliekje.”

Op de Vlaams Belang-site in diezelfde periode:

“Ik ben politiek ongebonden en dat blijf ik. Maar ik voel me wel verwant met een aantal ideeën die bijvoorbeeld de PVV, UKIP en Vlaams Belang uitdragen. Dat is geen geheim. Overigens zijn er ook verschillen – daar ben ik net zo open over. Wat ik probeer is om zelf mijn ideeën te ontwikkelen. Zonder me te laten intimideren door ‘politieke correctheid’ of ‘guilt by association’. Stel dat ik alleen maar zou kunnen zeggen wat anderen vinden of zeggen. Zo lopen er toch al genoeg mensen rond. (…) Politiek is het niet voor mij. Ik ben een vrije geest en dat wil ik graag blijven. Als ik het debat kan aanzwengelen, het politieke establishment kan uitdagen en mensen aan het denken kan zetten, ben ik al heel tevreden.”

“Ik voel me als stemmer thuis bij de PVV”, zei hij nog in 2016. Toen werd het najaar 2016 en Baudet kondigde de oprichting aan van zijn partij. Hij lichtte toe:

“Ik wil in principe zelf de politiek niet in, maar ik denk dat het noodzakelijk is. Ik heb een les van het Oekraïne-referendum geleerd: de politiek gaat niet van koers veranderen, ook al is er een overtuigende meerderheid die zegt dat het anders moet. Als publicist kon hij het verschil niet maken, merkte Baudet. “Ik ging er in als intellectueel, met het idee: ik leg het uit. Maar er veranderde niets!” En dus wil hij de Tweede Kamer in met zijn beweging en hij legt de lat hoog: “1, 2, 5 zetels? Nee, 15 zetels! Wij kunnen meedoen aan een coalitie, we kunnen een belangrijke stem worden in de politiek, dat geloof ik echt.”

Invloed als politicus hebben. Maar dan moet je je in Nederland aan een aantal ongeschreven regels houden, zoals niets kritisch zeggen over feminisme, over vrouwen, niet te heftig individualisering aanvallen en al zeker niets over IQ en ongelijkheid van mensen zeggen. Dat lukt(e) de politicus Baudet niet altijd, en hij wil dat ook niet.

Bovendien zou hij zich ook nog eens moeten houden aan de wetten die politicologen als Chris Aalberts voor hem opstelden: zich inhouden en zich zo snel mogelijk bij het kartel voegen. Aalberts weet wat goed is voor FvD….maar Baudet spot met de politicologen-regels.

Maar alles heeft zijn prijs. Baudet is omstreden. Einde 2017 psychologiseerde hij in De Volkskrant over de ophef bij zijn uitspraken:

“Ik denk nu veel meer na over mijn formuleringen. Er heerst een enorme gespannenheid. Als je iets zegt wat niet goed valt, ontspringt er een vrij irrationele, grote woede. Waarom gebeurt dat nou? Interessante vraag toch? Volgens mij omdat we leven in een tijd van leugenachtigheid, van hypocrisie. Waarin mensen voortdurend hun normale, werkelijke gevoelens moeten onderdrukken, over massa-immigratie, man-vrouwverhoudingen, moderne architectuur. Dat is waar de politieke correctheid hen toe dwingt. Dat leidt natuurlijk tot een enorme innerlijke opgefoktheid. Die moet eruit.”

Ondanks zijn opmerking dat hij beter oplet, bleef hij provoceren. Steevast ook zei hij na woedende reacties over zijn woorden: “Ik word verkeerd begrepen.” zoals ook na het Houellebecq-essay uit mei 2019.

Thierry moet provoceren. Die neiging lijkt soms sterker dan zijn wil om FvD groot te maken. Tegelijk maken die provocaties zijn partij groter –  een interessante tegenstelling. Mark Rutte vroeg in het debat met Baudet (in iets andere woorden): “Waar komt toch uw neiging vandaan om steeds zulke risico’s te willen nemen?”

Goede vraag. En ik als amateurpsycholoog denk wel eens dat hij vooral staat te schreeuwen: ‘Wat jullie ook van me vinden, ik zeg lekker tóch wel wat ik wil’.

In de war
“Baudet maakt mensen in de war, zowel voor- als tegenstanders”, zo zei een medebezoeker van FvD-denktank-bijeenkomsten me eens. “Hij heeft een prachtige retoriek, neemt gewaagde stellingen in, en neemt dan weer ‘linkse’ standpunten, dan weer ‘rechtse’ in – zelf geloof ik niet in die verschillen, het zijn gewoon verdeel- en heerstactiek van de socialisten en liberalen: ze zijn beiden liberaal. Thierry is hoe dan ook een echte liberaal. Maar hij verwart mij ook. Hij doet onverwachte dingen.”

De genoemde somberheid uit 2014 (‘De politiek gaat niets veranderen, de samenleving gaat achteruit’) duikt soms nog op bij Baudet-de-politicus. Naar aanleiding van een -voorlopig afgeschoten- plan om hoofddoeken bij de politie toe staan, tweette hij:

Misschien gaan die hoofddoekjes bij de politie nu niet door. Maar hoe staat ons land er over 20 jaar voor? It's the demography, stupid!

— Thierry Baudet (@thierrybaudet) May 19, 2017

Al neemt hij hier ook weer een politiek standpunt in: veel moslims betekent veel moslimmacht en dat heeft dus grote consequenties. Is hij misschien toch het meest opiniemaker?

Achteraf zou je zijn complimentenregen aan het adres van de PVV kunnen zien als een open sollicitatie naar het politieke ambt. En wil Wilders hem niet, dan richt hij zelf een partij op. En vraagt maatje Theo Hiddema, die zich ook steeds positief uitliet over de PVV. Zo kwam er een partij, ook al omdat denktank toch weinig invloed had. Maar in de Volkskrant (2017) zegt Baudet:

“Er is niet één dag dat ik met plezier naar mijn werk ga, in Den Haag. Het is echt hopeloos.”

Mogelijk kan hij niet kiezen tussen opiniemaker en politicus. In de huidige constellatie kan die combinatie eigenlijk ook nauwelijks; het lot van Zihni Özdil lijkt dat weer te bewijzen. (Tegelijkertijd snap ik nooit die veelgehoorde, kinderachtige opmerkingen van “Wilders maakt een film/Baudet schrijft een essay,/Hirsi Ali maakt een film, hebben ze niets beters te doen?” Wij verwachten toch van politici dat ze zich diepgaand ergens in verdiepen? Nou dan.)

Wordt Baudet een beroepspoliticus, dan volgt hij het idee van Petronius. En bewijst hij zijn eigen opmerking in het Reformatorisch Dagblad (2015): 

“Politici zijn niet geïnteresseerd in ideeën, maar in macht.”

Mundus vult decipi, ergo decipiatur.

---

Dit essay verscheen eerder op het Blog van Renzo Verwer

Meer van Renzo Verwer op Veren of Lood vindt u hier.