De speech die de nieuwe Britse premier gisteren direct na haar benoeming af stak was geen praatje voor de vaak. Het was een samengebald manifesto waarvan we de echo’s de komende jaren door Europa zullen schallen.

Theresa May heeft goed nagedacht over hoe een verdeeld land opnieuw aaneen te smeden, en is tot de enige logische conclusie gekomen. Haar regering zal zich richten op de gemeenschappelijkheden die Britten delen. Dat is nationalisme in een nieuwe vorm, niet die van een natie die al bestaat, maar van een natie die de komende jaren weer vorm moet gaan krijgen.

Duur 4:21 min.

Al de kenmerken van een nationalistische revival, en de drang er heen zijn in haar speech terug te vinden. Maar het zal geen exclusieve focus op als traditioneel ervaren Britse kernwaarden betekenen. Geen Little Britain. Het concept One Nation lijkt ze te willen uitbouwen van slogan naar realiteit. Dat stelt eisen, maar biedt een land als het UK ook ongekende mogelijkheden in een tijd dat de EU elke vorm van gemeenschappelijkheid binnen de lidstaten onderdrukt en tegenwerkt.

Geen nationalisme maar nationalisme
Het is een speech die de komende jaren naar mijn idee nog vaak bekeken zal worden. En indien May redelijk succesvol is, zal haar aanpak ook elders worden gekopieerd. De islam zal haar daarbij in de weg staan, en het zal hoogst interessant zijn om te zien hoe ze dat probleem zal gaan benaderen. Want als iets duidelijk werd gisteren, is dat in de optiek va Theresa May het UK voor iedereen in het land voorop zal moeten staan. Onvoorwaardelijk.

Er waren eerder al hints dat May niet elke bedrijfsmatige overname van buiten het UK automatisch zal goedkeuren. Daarin klinkt een vleugje corporatisme door dat we in Europa lang niet meer gezien hebben, maar daarom nog niet onverstandig is. Het is een uitwerking van die gezamenlijkheid en gedeelde belangen die heel kenmerkend lijken te gaan worden voor het beleid van May. Dat zijn allemaal zaken die in Brussel met afschuw bezien zullen worden, maar perfect aansluiten bij een nationalistische agenda. Brexit lijkt me bij Theresa May in veilige handen. De benoemingen in het nieuwe kabinet zijn daarvoor ook een indicatie, maar een minder belangrijke dan de speech van gisteren. Het verdwijnen van MinFin George Osborne lijkt dan ook een logische zet.

Natuurlijk zal May dit geen nationalisme noemen – hoewel het woord nationalisme in een land als het UK nooit die impact heeft gehad als in de noordelijke Europese landen, waar de Tweede Wereldoorlog juist dit woord heeft besmet tot het onaanraakbaar werd. Maar desalniettemin was dat gistermiddag haar boodschap aan de Britten: uw regering is er ook voor U. Daarin zat ook een sneer verpakt naar Labour, de grote politieke tegenpool van de Conservatieven in het UK.

Labour
Labour is hopeloos binnen zichzelf verdeeld, en als de partij komend najaar niet uiteen spat zal zij hoe dan ook de komende jaren niet anders kunnen zijn dan een politieke loopgravenoorlog. Nu Labourleider Corbym heeft afgedwongen dat hij opnieuw, zonder voldoende formele ondersteuningshandtekeningen, kandidaat mag zijn voor het leiderschap van zijn partij, is een scheuring onvermijdelijk geworden. Kenmerkend voor dit Labour is, dat de leider binnen de top van zijn partij zo weinig medestanders heeft, dat hij nooit gekozen kan worden omdat hij geen kandidaat zou mogen zijn. Maar dat de achterban van de partij hem opnieuw met grote kracht op het schild zal heffen als leider lijkt vast te staan. Zeker nu tegenkandidate Angela Eagle concurrentie van een andere gegadigde voor het leiderschap zal krijgen die haar politiek vrij na staat.

Ik zag Eagle eergisteravond in Newsnight, en ze leek me een vrij labiele politica. Ze gelooft duidelijk in wat ze zegt, is zeker ook links(ig), en redelijkerwijs zou ze vorig jaar mogelijk zelfs heel acceptabel zijn geweest voor de idiotarians die de meerderheid binnen het moderne Labour lijken te vormen. Dat ze al aangaf niet opzij te zullen gaan indien een andere kandidaat kansrijker zou lijken, omdat ze vindt dat Labour toe is aan een vrouw als leider – en kennelijk denkt ze dat zijzelf aan de beurt is – maakt haar niet alleen kansloos tegen Corbyn, maar diskwalificeerde haar wat mij betreft volledig.

Het UK wordt politiek ongemeen interessant de komende zes maanden. Terwijl Theresa May de Conservatieven naar het politieke centrum leidt met een nationalistisch getint sociaal programma, wijkt Labour zonder daar echte tegenstand te willen bieden uit naar de verre linkerflank om zich daar te verliezen in irrelevante loopgraven. Als die ontwikkeling werkelijk doorzet zou je zomaar de LibDems nog eens kunnen zien opduiken als de officiële oppositie – vooral vanwege hun rücksichtloze pro-Europese standpunten.