The Rights Forum is een stichting die de publiciteit niet zoekt, maar op de achtergrond wel poogt de Nederlandse politiek ten aanzien van Israël te sturen. Hoe werkt zoiets?

Loop ik op straat, in de gezellige Eindhovense ‘aandachtswijk’, met pas geschilderde vensters en een vernieuwde kinderspeeltuin, en vraag aan een willekeurige voorbijganger of hij/zij/het ooit gehoord heeft van “The Rights Forum“, dan worden er verbaasde blikken op mij geworpen. De mensen in Eindhoven hebben wel andere zaken aan hun hoofd, dan het respecteren van “Internationaal Recht”. Vraag ik echter of mijn buurman of hij weet wie Dries van Agt is, dan komt er iets met een Molukse treinkaping of iets over een Ariër. Dries van Agt kennen ze nog wel en misschien ook dat hij ‘iets met Palestijnen doet.‘

Door de onbekendheid van The Rights Forum, de stichting van Dries van Agt, aarzel ik erover te schrijven. Waarom aan de grote klok hangen, dat er een stichting is, waar oud-politici als Hedy d’Áncona, Laurens Jan Brinkhorst, Hans van den Broek, Klaas de Vries en Jan Pronk in de Raad van Advies zitten. De stichting heeft als missie zich voor

“..een rechtvaardig en duurzaam Nederlands en Europees beleid ten aanzien van de kwestie Palestina/Israël in te zetten. Alleen als dat beleid gebaseerd is op respect voor het internationaal recht en de mensenrechten, wordt effectief bijgedragen aan vrede tussen Israëli’s en Palestijnen.”

Ondanks de onbekendheid van The Rights Forum, heeft deze lobbygroep of denktank, of hoe je het wilt noemen, invloed op de politiek. In documenten, die door WOB-verzoeken zijn vrijgekomen, staat de gehele communicatie van The Rights Forum met het Ministerie van Buitenlandse Zaken (BuZa) beschreven. Nu blijkt duidelijk dat de oud-politici de politieke netwerken gebruiken om bij ambtenaren op bezoek te gaan en te proberen het Nederlandse buitenlandse beleid in een voor Israël ongunstige richting te duwen.

Het is verbazingwekkend, dat een oud-minister, die lid is geweest van een kabinet dat Israël, zelfs met wapens, steunde, zich na zijn ambtstijd omdraait in een anti-Israëlhouding. Ik heb het echter ook in een andere richting meegemaakt, toen Frans Timmermans zich in de Amsterdamse CREA op een negatieve manier over het Heilige Land uitliet. Bij die gelegenheid vergeleek Timmermans de Palestijnen met Wolga-Duitsers. Enkele weken later was Fransje Minister van Buitenlandse Zaken geworden en draaide als een blad om de boom. Het is dus van belang bij politici te kijken naar wat ze doen en dat wat ze zeggen met een korreltje zout te nemen.

The Rights Forum papers
Het Ministerie van Buitenlandse Zaken ontving een WOB-verzoek over alle communicatie tussen 2009 en 2020 van The Rights Forum met het Ministerie. Zouden de ambtenaren van BUZA twee handen op één buik met de verdedigers van “Internationaal Recht in het Midden-Oosten” zijn? We zijn benieuwd.

Het oudste bericht dat openbaar werd, dateert al van november 2012. Frans Timmermans is net Minister van Buitenlandse Zaken geworden. De brief is duidelijk geschreven door Dries van Agt zelf, want geschreven vanuit Nijmegen. “Dierbare Excellentie”, schrijft Dries,

“Het doet mij deugd je dit keer als ambtsdrager te mogen aanspreken” (…) “Graag zouden wij in vertrouwelijkheid met jou van gedachten willen wisselen.” (…) “”Dierbare Frans, wil je ervoor zorgen dat ook Nederland dan een positieve stem uitbrengt [voor erkenning van de Palestijnse staat door de VN]. Wellicht zal de coalitiepartner de voorkeur geven aan een andere stemgedrag. Hou dan je rug recht en stem in overeenstemming met de positie die je in de Tweede Kamer hebt ingenomen”

Wie is oud-premier Dries van Agt eigenlijk wel, om namens de Palestijnen aan een Nederlandse minister om erkenning van een niet-bestaande staat te pleiten? Na zijn politieke carrière is Dries een keer uitgenodigd naar de Westelijke Jordaanoever te komen en daar is de vlam overgeslagen. De stichting “The Rights Forum” werd opgericht om een bijdrage aan de oplossing van het Midden-Oostenconflict te leveren. In de praktijk komt die bijdrage er meestal op neer, dat de staat Israël, vanwege vermeende schending van Internationaal Recht wordt bekritiseerd en de terreuracties van de Palestijnen worden genegeerd. Tijdens een lezing van Dries van Agt vroeg ik hem naar de misdaden van Yasser Arafat, waarop hij luchtig antwoordde:  “Dat is ook een boef”.

Dries heeft in de Raad van Advies van zijn stichting, meerdere oud-politici opgenomen. Op zich is het een prestatie te noemen dat de keurige Hans van den Broek en Laurens Jan Brinkhorst, respectievelijk oud-minister en oud-staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, zich voor dit karretje hebben laten spanen. Andere oud-politici in de raad van advies, Jan Pronk, Klaas de Vries en Hedy d’Ancona, wekken minder verbazing, omdat zij zich al eerder met controversiële buitenlandse thema’s bezig hebben gehouden.

The Rights Forum heeft een methode van werken, die geheel in het verlengde van de ervaring van de leden van het bestuur en de raad van advies ligt. Door middel van brieven, gesprekken en besloten forumdiscussies, wordt geprobeerd het Nederlandse buitenlandse beleid in een anti-Israël richting te duwen. Daarin verschilt The Rights Forum in hoge mate van het Palestina Komitee, dat veel meer uit de studentenbeweging en later derde wereldbeweging is ontstaan. Demonstraties, protestbijeenkomsten en openbare forumdiscussies, zijn de daar gebruikte methodes.

Nog een ander verschil tussen The Rights Forum en overige pro-Palestijnse actiegroepen is, dat er in de club van van Agt geen enkele Arabier voorkomt. Je kan je ook afvragen:  “Waar bemoeien ze zich mee? “ , maar dat kunnen heel veel Nederlandse actoren in het Midden-Oosten discours, inclusief ik zelf, zich afvragen.

The Rights Forum probeert dus door gesprekken en brieven aan het ministerie van Buitenlandse Zaken invloed op het Midden-Oostenbeleid te krijgen. Zo wordt er een brief aan Minister Blok geschreven  met een briefhoofd, dat voorzien is van de logo’s van Kairos Sabeel, DocP en Een Ander Joods Geluid, naast dat van The Rights Forum. De brief is ook ondertekend door deze vier organisaties. Er staat geen datum bij, maar het thema van de brief is ‘annexatieplannen van premier Netanyahu’. Dat is dus vrij recent. Het is onvoorstelbaar dat de minister zich door een paar actiegroepen, zoals EAJG of DocP zou laten beïnvloeden. We mogen toch hopen dat de Nederlandse overheid zich aan de afspraken binnen de Europese Unie houdt!

De volgende brief gaat over het uitstel van een bezoek aan het Ministerie, vanwege Corona. Het gespreksonderwerp zou “BuZa over MOVP” (Midden Oosten Vredesproces) zijn. The Rights Forum wil iets doen aan de bestrijding van Corona in Libanon. Het geld zou via het Rode Kruis gechanneld kunnen worden. Het Ministerie antwoordt dat er al een miljoen extra wordt uitgetrokken.

Het gesprek in maart 2020 had over de “Deal of the Century” van Donald Trump moeten gaan. Opvallend detail is, dat een organisatie als The Rights Forum zo uitgebreid protesteert tegen een vredesvoorstel, wat de Deal Of The Century tenslotte is. De minister laat echter weten dat hij niet apart op The Rights Forum gaat reageren, omdat hij dat al in de Tweede Kamer heeft gedaan.

Een ambtenaar van het ministerie overweegt om te spreken op het ‘Henry Veldhuis -symposium’ in Culemborg, dat door The Rights Forum en Kairos Sabeel wordt georganiseerd. Het congres dat op 4 april 2020 plaats had moeten hebben, heeft als titel:  “Palestine: a wall of silence”. Er hadden workshops met de thema’s mensenrechten, annexatie, cultuur (voices of Palestine), christendom en Israël moeten plaats vinden.

Er wordt in de geopenbaarde stukken een uitnodiging aan Minister Kaag om te komen spreken, gevonden.

Op 7 februari 2020 wordt er een Open Brief geschreven waarin vooraanstaande oud-politici, hoogleraren internationaal recht en andere betrokkenen aan de minister het volgende vragen:

Een meer actieve Nederlandse en Europese inzet met betrekking tot Israël – Palestina en

“…de Palestijnse staat moeten erkennen op basis van de grenzen van 1967, en andere Europese landen die nog niet tot erkenning zijn overgegaan oproepen hetzelfde te doen. Tevens moet Nederland expliciet afstand nemen van het plan-Trump en zich in EU-verband hard maken dat ook de Europese Unie daarvan afstand neemt.

Bedrijfsactiviteiten met Israëlische nederzettingen en instellingen in bezet gebied moeten in Nederland en Europa als economisch delict worden beschouwd. Handelspolitieke en andere economische sancties tegen Israël zelf moeten net zo vanzelfsprekend op de Europese politieke agenda komen als andere EU-sancties tegen ernstige schendingen van de rechtsorde.

Nederland moet in Europees verband niet achteraan, maar voorop lopen om politieke actie te ondernemen tegen deze ontsporing van de internationale rechtsorde.”

Daarmee maken The Rights Forum en met hen de ondertekenaars, zich schuldig aan het steunen van de BDS-beweging. Er is eigenlijk, door het openbaar maken van de brief geen verschil meer tussen de BDS beweging en The Rights Forum. Op 19 sept 2019 schrijft een ambtenaar van BuZa:

“We waarderen jullie betrokkenheid bij de situatie in Gaza en nemen de petitie graag binnenkort op hoog ambtelijk niveau in ontvangst.”

Op 24 september 2019 blijkt dat The Rights Forum twee petten op heeft:

“Bij deze een tweede mail van mij vandaag. Deze mail komt niet direct vanuit mijn hoedanigheid als […] van The Rights Forum maar als deelnemer aan de Palestijnse Kinderrechtencoalitie. Zoals je mogelijk weet vormen Warchild, Defence for Children, Gate48, Een Ander Joods Geluid, Palestine Link, Kairos Sabeel en The Rights Forum de Palestijnse Kinderechtencoalitie.”

Eindelijk mogen de bestuursleden van The Rights Forum naar Minister Kaag en geven bij deze gelegenheid meteen een sneer naar het CIDI.

“Mede namens mijn drie “partners in crime”, wil ik u bij deze laten weten dat wij graag ingaan op uw aanbod om op 14 november a.s. tijdens een lunch op het ministerie met minister Kaag van gedachten te wisselen. Daarnaast zou ik u willen vragen of onze collega’s […]ook bij deze ontmoeting met minister Kaag aanwezig zouden mogen zijn. Beide heren (het CIDI heeft bij het afwijzen van gasten blijkbaar geen rekening gehouden met gender balance) stonden ook op de oorspronkelijke gastenlijst maar konden vanwege andere verplichtingen niet bij de bijeenkomst in het Mauritshuis aanwezig zijn.”

Passieve inbreng
Op een gegeven moment proberen de leden van The Rights Forum de ambtenaren van BuZa tot deelname aan de “Expert Meeting UN Resolution 2334” te bewegen. Aangezien de ambtenaren door deze directe betrokkenheid bang zijn om koude voeten te krijgen, wordt van een passieve deelname gesproken. Ze zullen toevallig aanwezig zijn, zonder op de sprekerslijst te staan.

“De opzet van de expert meeting laat inderdaad passieve deelname van vertegenwoordigers van het Ministerie van Buitenlandse Zaken toe. Uiteraard is het de bedoeling dat juridische en politieke vertegenwoordigers met elkaar in discussie zullen gaan over VN-resolutie 2334 en de implicaties daarvan. Actieve inbreng van vertegenwoordigers van het Ministerie is derhalve uiteraard altijd mogelijk en welkom. Maar ook een passieve deelname is prima. Het lijkt mij zeer nuttig als het Ministerie in ieder geval aanwezig is.”

Door de ‘expert meeting’, die uiteraard geheel buiten de publieke opinie gebleven is, plaatst The Rights Forum zich geheel in de actiebereidheid van de BDS-beweging. Ze doen namelijk een poging de boycot tegen Israël op gang te brengen. De titel van de conferentie is: “Are The Netherlands and Europe ready for another ‘Irish Bill’ ? ”

Onderwerp van discussie zal met name zijn: De VN Veiligheidsraad Resolutie 2334, de naleving van de verplichtingen van internationaal recht, verplichtingen van derde staten en de “Irish Bill”. Daarin zullen met name ook de mensenrechtensituatie in Gaza en de Westbank, de nederzettingen en het American Peace Plan aan de orde komen. De keynote speech zal worden gevolgd door een vijftal plenaire discussie rondes. Tussendoor zal voor een lichte lunch worden gezorgd.

Een ambtenaar antwoordt met

“In dat geval geef ik me graag op als deelnemer. Ik begrijp dat discussie met input van BZ wenselijk is maar ik hou liever een enigszins ‘low profile’ gezien de gevoeligheid van de kwestie. Vriendelijke groet en tot dan,”

Minister Stef Blok reageert over het algemeen terughoudend op de pogingen tot contact door The Rights Forum. Minister Sigrid Kaag wil dan nog wel een keer lunchen, maar daar blijft het toch bij. Hoe anders was dat contact tijdens de periode dat de PvdA meeregeerde. Dat toont de brief aan PvdA-minister Bert Koenders op 13 november 2015:

“Beste Bert,
op 2 november spraken we elkaar in vertrouwelijkheid over de kwestie Israël/Palestina. Mede namens […] wil ik je voor dat openhartige en plezierige gesprek hartelijk danken. “

Andere opmerkingen in de brief:

“Je engagement op dit dossier stellen we zeer op prijs”

The Rights Forum stelt zelfs een keer aan Bert voor om met Hamas te gaan praten. Het toppunt van klefheid lezen we dan toch aan het einde van de Rights Forum Papers. Op 3 april 2013 schrijft Dries van Agt een brief aan Frans Timmermans, Minister van BuZa:

“Excellentie, broeder,
veel dank voor het onbewimpelde gesprek dat wij begin maart met je mochten voeren..”

Dries van Agt klaagt in de brief over de Amerikaanse president Obama, omdat die premier Netanyahu steunt bij het voeren van onderhandelingen, zonder eisen vooraf. In dezelfde brief eist Dries van Agt het etiketteren van producten uit de Westelijke Jordaanoever en dringt hij aan op maatregelen tegen Israël vanuit Europa.

Het is ontluisterend te moeten lezen dat in ieder geval sinds 2013, een stichting die zegt zich in te zetten voor vrede en internationaal recht, elke poging tot vredesonderhandelingen tot op hoog niveau in het ministerie bekritiseert. Dat de Dries van Agt-stichting tot boycot van een bevriende staat oproept en conferenties organiseert die het daglicht niet kunnen verdragen.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van KeesjeMaduraatje.

---

Kees Broer schreef onder andere een vorig jaar uitgekomen boek over het Palestina Komitee, dat zowel betrokkenheid als een kritische blik toonde.