Anders dan de titel vermoeden doet ga ik hier geen politieke vergelijking tussen Thatcher en Donald Trump maken. Dat neemt niet weg dat ik overeenkomsten zie op het vlak van politiek instinct.

Gisteravond zag ik op de BBC een documentaire over de jaren tachtig, waarbij die periode werd afgezet tegen de huidige. Niet dat ik het met alles eens was wat werd beweerd: er was een typische exponent van het begrip ‘cultuurfilosoof’ aan het woord, en dat is een type leunstoelwetenschapper waarvoor ik meestal allergisch ben. Maar desondanks waren er enige interessante observaties te beluisteren die het overdenken zeker waard zijn.

Meest opvallend vond ik de analyse over de verkiezingsoverwinning van de Conservatieven in 1982. De heersende wijsheid (tot gisteravond was dat ook de mijne) stelt dat Thatcher door het winnen van de Falklandoorlog de verkiezingen ook won. Dat ze met het verliezen van die oorlog ook de navolgende verkiezingen verliezen zou, staat voor mij nog steeds vast. Maar na die overwinning op de Argentijnen bleek het electoraal iets anders te liggen. En men had videomateriaal waarmee dat werd ondersteund.

In 1983 werd in het UK voor het eerst het fenomeen ‘ontbijttelevisie’ geïntroduceerd. De Conservatieven hadden daarop hun hele campagne gebaseerd, en met doorslaand succes. Thatcher verscheen vooral op de ontbijttelevisie, en maakte het electoraat daar warm voor de Conservatieve boodschap. Labour-leider Michael Foot en zijn partij verlieten zich op massa-bijeenkomsten, en werden weggevaagd. Het pronkstuk uit het beeldarchief was een commentator die de Conservatieve strategie stond te analyseren, terwijl op de achtergrond Mrs. Thatcher rondscharrelde tijdens een of ander bedrijfsbezoek. Ik kan het iedereen aanraden dat nog eens terug te zoeken (ik houd me aanbevolen, want mij lukte het niet).

Mrs. Thatcher was niet de eerste politicus die eerder dan haar concurrenten doorkreeg wat het electoraat in haar tijd op mediagebied van politici eiste. Een ander beroemd voorbeeld is dat van Kennedy en Nixon in 1960. De kijkers naar het debat tussen die twee wezen in grote meerderheid Kennedy als winnaar aan. De luisteraars die het debat via de radio volgden vonden in grote meerderheid Nixon de winnaar. Nixon was inhoudelijk waarschijnlijk inderdaad beter, maar hij kwam op televisie ellendig en een beetje onbetrouwbaar over. Wie dat zag ontwikkelde een weerzin tegen de man. En in 1960 had een grote meerderheid van de Amerikanen al de beschikking over een televisie.

Wat lijkt het geheim van Trump te zijn? Identificatie. Het grote probleem tijdens deze aanstaande verkiezingen lijkt te worden hoe de kiezers zich met een kandidaat kunnen identificeren. Wie een optreden van Trump heeft gezien, weet wat daar gebeurt: niet zo heel veel duidelijke politieke punten, maar vooral de uitstraling van een gevoel. Het wij-gevoel. Want dat is waar de Amerikanen op dit moment de grootste behoefte hebben. En dat is dan ook waarom het storm loopt bij de optredens van Trump. Trump maakt zich deel van het electoraat. Zijn slagzin had net zo goed kunnen zijn: doe mee met de SP. Identificatie en meedoen: Trump belooft het zonder het zelfs al te duidelijk uit te spreken. Het is iets dat Hillary Clinton nooit lukken zal. En het is de reden waarom Trump met overmacht zal winnen.