De stabiliteit van Rutte3 wordt door acties van diverse D66-misters ondergraven. Zo vlak voor NLGR2018 zullen daar geen politieke consequenties aan worden verbonden, maar D66 neemt hiermee een hypotheek op het toekomstige voorbestaan van dit kabinet. En dan is er nog het burgemeesterschap van Amsterdam.

Achter de schermen blijken regeringspartijen VVD, CDA en ChristenUnie wel degelijk geërgerd te zijn door een actie van D66-minister Kaag van Ontwikkelingssamenwerking.

Aldus de politieke redactie van de NOS.

Door zonder verder overleg reeds €13 miljoen versneld over te maken stelde minister Kaag de Nederlandse politiek voor een fait accompli. Niet alleen was terugvorderen op dat moment een onmogelijkheid – de vereiste eenheid van kabinetsbeleid maakte dat het publiekelijk corrigeren van deze minister neer zou komen op vrij schieten voor de oppositie. Een kabinetscrisis zou het onvermijdelijke gevolg zijn. Vandaar ook dat de irritatie die eerstverantwoordelijk minister Zijlstra in de Kamer toonde primair gericht was op zijn collega, al kon hij dat door de gevolgen van een kabinetscrisis niet volledig richten op diegene die er het meeste recht op had.

Wat verder nog onverlet laat dat de schoffering van de belangrijkste westerse bondgenoot van Nederland veel lomper was dan in het diplomatieke circuit gebruikelijk is. Een paar dagen tevoren had de USA immers nog een halvering van het budget voor UNRWA doorgevoerd met op zich heel redelijke argumenten.

Politiek is er nu hommeles:

Maar er blijkt meer aan de hand te zijn. De partijen nemen het Kaag kwalijk dat ze tijdens een besloten coalitieoverleg van vorige week niet heeft aangekondigd dat zij 13 miljoen euro ging overmaken. Een half uur na dit overleg maakte het ministerie van Kaag de uitbetaling aan UNRWA bekend.

Dat bevestigen verschillende bronnen in de coalitie, die anoniem willen blijven. Ze zijn het er niet over eens of Kaag uit onervarenheid heeft gehandeld, of dat zij de informatie bewust heeft achtergehouden. “Ik houd met alles rekening”, zegt een betrokkene.

Dat de betrokkenen rekening houden met alles suggereert dat de coalitiepartners extreem ongelukkig zijn. Niet alleen met het handelen van minister Kaag, maar ook met haar persoon en haar achtergrond:

Regeringspartijen VVD, CDA en ChristenUnie zijn, achter de schermen, geërgerd door de actie van D66-minister Kaag van Ontwikkelingssamenwerking. Het onderwerp ligt gevoelig in de coalitie. Daar komt bij dat Kaag zelf bij UNRWA heeft gewerkt en met een Palestijn is getrouwd.

Zoals al gezegd: zo kort voor de gemeenteraadsverkiezingen kan geen enkel kabinet zich een crisis veroorloven. Maar als reden zou deze casus uitstekend voldoen. Zodat zelfs als deze kwestie slechts een gevalletje onervarenheid was, er nog steeds voldoende reden was geweest Kaag weg te sturen. Onder normale omstandigheden.

Gevoegd bij de behandeling in de senaat van de Wet Voltooid leven en de onhandigheid waarmee minister Ollongren de diverse censuur en knevelarijpraktijken presenteert is er voldoende reden te constateren dat de wittebroodsweken van dit kabinet nu definitief voorbij zullen zijn, en er gesproken kan worden van scheuren in de fundamenten waarvoor men in Groningen recht zou hebben op schadevergoeding.

D66 staat hierdoor nu al verder van haar coalitiepartners af dan verstandig is, en dan moet het gevecht over de eventuele bezetting van het burgemeesterschap van Amsterdam nog losbarsten. Dat Pechtold er belangstelling voor heeft is een publiek geheim, maar die positie wordt pas werkelijk moeilijk als zijn partij niet de grootste zou worden in Amsterdam op 21 maart. Indien concurrent GL de grootste wordt stijgen de papieren van Femke Halsema. Indirect is er op 21 maart sprake van een sprake van een burgemeestersverkiezing in Amsterdam, maar weinig kiezers lijken dat al te beseffen.