Gisteren heeft de Spaanse regering bekend gemaakt, dat zij steun van de EU nodig heeft om haar bankensector weer gezond te maken. Hoewel dit niet hetzelfde is als een formele aanvraag voor een bailout, komen we hiermee desalniettemin op bekend terrein. Dat Spanje nu ook als land zeer binnenkort op de rotsen gaat lopen is geen gewaagde voorspelling meer. Ik maak me zelfs sterk, dat u in Londen geen enkele bookmaker meer vinden zult, die uw weddenschap op het plaatsvinden van een Spaanse bailout (of althans de aanvraag daartoe) binnen een maand, nog zal accepteren.

Op welk bekend terrein bevinden wij ons dan nu? De markten reageerden vandaag immers, alsof de redding van de Spaanse banken niet meer was dan een geïsoleerd fenomeen dat al enige tijd werd verwacht? En het EFSF en het nieuwe ESM hebben tezamen voldoende geld in kas om het door Spanje gevraagde bedrag – 50 miljard euro – te verstrekken?

Om met dat laatste te beginnen: dat klopt. De EU-fondsen hebben circa 200 miljard in reserve op dit moment. Daar staat dan tegenover, dat het bedrag van 50 miljard niet meer is dan een eerste schatting door Spanje zelf. En het is een publiek geheim, dat Spaanse banken op velerlei wijzen de afgelopen jaren de kop in het zand hebben gestoken teneinde niet gedwongen te zijn hun daadwerkelijke verliezen zichtbaar te hoeven maken. Niet alleen staan in hun boeken grote portefeuilles onroerend goed – tegen hun boekwaarde van enige jaren geleden – vermeld, maar doordat de banken ook onderling vrij veel geld uitleenden, is het op dit moment vrijwel onmogelijk dat de Bank van Spanje een accuraat beeld heeft van de kapitaalsbehoefte van het banksysteem. Die 50 miljard zal alleen de eerste nood lenigen, maar kan de Spaanse bankensector niet weer op de been helpen. 400 miljard lijkt een betere schatting te zijn van wat benodigd is.

Iers scenario
Het scenario dat met de Spaanse aanvraag wordt gevolgd is dat van de Ierse bailout uit november/december 2010. Er zijn zelfs akelig veel overeenkomsten, maar ook verschillen vanzelfsprekend. Die verschillen lijken voor de langere termijn belangrijker consequenties te hebben voor de kans op een vlot herstel van de Spaanse economie dan de overeenkomsten. Beide landen raakten in de problemen doordat hun bankensector veel te ruimhartig had willen profiteren van een vastgoedbubble.

Maar daarnaast heeft Spanje het nadeel in een recessie te zitten,die dreigt te evolueren naar een depressie. Met een werkloosheid van ruim 23% (jeugdwerkloosheid boven de 50%), en is het overheidstekort nu al dusdanig, dat het land ook zonder de problemen in de bankensector rijp was voor een bailout. En Spanje heeft afgelopen maanden dan ook nog 200 miljard euro via een stille bankrun het land zien verlaten, zodat elke financiële basis de banken ontbreekt.

In het geval van de Ierse bailout stortte binnen een week nadat de Ierse overheid de EU om steun voor haar banken verzocht, ook de kredietwaardigheid van het land zelf in. En dat in een tijd, waarin de onzekerheid over de eurocrisis nog niet de proporties had aangenomen die zij nu heeft. De voorspelling dat ook Spanje all the way zal gaan, staat daarom met 72-puntsletters in mijn kristallen bol gegraveerd. Want het staat vast, dat als de boeken van de banken worden onderzocht, de werkelijke omvang van het probleem in haar volle naakte glorie aan de wereld zal worden getoond. En onlosmakelijk verbonden met het lot van de banken is dat van een aantal van hun belangrijkste klanten – de regioregeringen.

Al vorige week gaf Catalonië – de grootste en rijkste Spaanse regio – aan, dat zij extra hulp van de nationale overheid nodig had. Een ineenstorting van het bankwezen, waarbij allerlei leningen opnieuw tegen het licht zullen worden gehouden, zal ongetwijfeld aan het licht brengen, dat àlle 17 regio’s failliet zijn. Aangezien Spanje uiteindelijk ook aansprakelijk is voor haar regio’s, laten de verdere gevolgen zich raden: een formele en complete bailout voor Spanje zal noodzakelijk blijken.

Gistermiddag vergaderden de ministers van Financiën van de G7, de club van grootste economieën van de wereld, telefonisch. Resultaat: men raadde de EU aan, toch vooral voort te gaan op het pad van verdergaande bancaire integratie etcetera. Speciaal de G7-leden die zich niet binnen de Eurozone bevinden – USA, UK, Japan en Canada – willen namelijk graag wat extra tijd zich voor te bereiden op de schok die de wereldeconomie zal krijgen van het uiteenvallen van de eurozone. Ook Eurobonds – die niet meer dan 2,5 jaar respijt van een supercrash van de gehele eurozone kunnen geven – leken de G7 geen slecht idee. Maar Duitsland wil nog steeds niet, en begrijpelijk ook.

Wanneer de bom klapt?
Precies voorspellen wanneer de grote klap valt is altijd moeilijk, maar 7 juni – aanstaande donderdag – is een zeer prominente kandidaat om dè datum te worden. Donderdag namelijk gaat Spanje op de geldmarkt 3 miljard euro lenen, waarvan 1 miljard als 5-jaars- en 2 miljard als 10-jaarslening. Die laatste is waarvoor op de obligatiemarkten op dit moment een rentemarge van bijna 7% geldt. Wat het officiële uitgiftepercentage wordt moet donderdag blijken – gesteld dat de lening ook echt wordt volgestort. Want lukt dat niet, dan is het Spaanse drama compleet.

Een lening uitschrijven binnen twee dagen nadat de regering aankondigt het financieel allemaal niet langer te kunnen bolwerken – ga er maar aanstaan. En zelfs de Spaanse banken hebben niet voldoende geld meer in huis om de overheid te kunnen helpen de schijn op te houden, dat alles koek en ei is.

Duitsland heeft laten weten zich nergens mee te bemoeien totdat Spanje de EU officieel om hulp vraagt. Aangezien de inschrijving op staatsleningen over het algemeen in het begin van de middag wordt afgehandeld, kunt u morgen rond 15.00 uur vuurwerk verwachten op het journaal als de Spaanse aanvraag voor een bail-out wordt aangekondigd, wellicht met de eerste reactie van of over de volgende kandidaat: Italië.

Bovenstaand plaatje laat zien, hoeveel Europa te kort komt om zowel Spanje als Italië te redden. Algemeen wordt verwacht, dat als Spanje kapseist, Italië haar zeer snel daarna volgen zal.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.