Is Frankrijk een bolwerk van ‘machisme’, waar vrouwen stelselmatig van de hoogste posities worden afgehouden? Ségolène Royal voelt dat zo.

Nutella is in Frankrijk zo mogelijk nog populairder dan elders, maar op een dag in 2015 stortte de verkoop in. De Franse Minister van Milieu had opgeroepen het spul niet meer te kopen omdat er regenwouden verloren zouden gaan voor de palmolie die erin zit. Dat bleek niet te kloppen: de maker van Nutella springt juist uiterst voorzichtig om met de natuur. Maar het leed was geschied, de zaak werd zelfs een diplomatiek relletje toen premier Renzi van Italië openlijk in de bres sprong voor Nutella.

De minister werd gedwongen haar excuses te maken. Zij was en is een hoeksteen van de Franse politiek: socialiste en grootverdiener Ségolène Royal, die naar ik vermoed het goedje – waar maar zo’n 10% echte hazelnoten in zit – zelf überhaupt nooit in huis heeft gehad.

Royal is een ex van voormalig president François Hollande, met wie ze in hetzelfde jaar afstudeerde aan een Grand École – een elitair soort hogeschool, directe toeleverancier van talent voor de hoogste regionen van de Franse politiek en het overheidsapparaat. Anderen van hun jaar waren Dominique de Villepin, voormalig premier van Frankrijk, en Dominique Strauss Kahn, later directeur van de Wereldbank. Laatstgenoemde had makkelijk president van Frankrijk kunnen worden – met wat meer zelfbeheersing…

Royal en Hollande hebben vier kinderen, zonder ooit getrouwd te zijn geweest – dat is té bourgeois in hun ogen. In 2007 gingen ze uit elkaar omdat hij een ander had. Zij nam in datzelfde jaar voor de Socialistische Partij deel aan de presidentsverkiezingen, waarvoor ze eerst Hollande moest verslaan in verkiezingen voor het voorzitterschap van die partij.

In de tweede ronde van de présidentielles verloor ze nipt van Sarkozy. In 2012 deed ze opnieuw mee, maar verloor toen al in de voorrondes van haar ex Hollande, die later Sarkozy zou verslaan.

“Ach, hadden ze me maar gekozen, dan had ik heel wat problemen kunnen oplossen, zoals geweld tegen vrouwen en de afkoeling van de aarde”, schreef ze later in één van haar boeken.

Ségolène Royal was eind vorige eeuw driemaal minister onder Mitterand en Chirac – van arbeid, onderwijs en milieu. In 2014 werd ze opnieuw minister van milieu, onder ex Hollande. In de tussentijd was ze onder meer voorzitter van de landelijke regio Poitou-Charentes, een lucratieve functie, net als het vicepresidentschap van de BPI, de nationale publieke investeringsbank, dat Hollande haar had bezorgd. Er was rumoer in de pers over financieel wanbeleid als regio-voorzitter, dat volgens sommigen had geleid tot het bijna-failissement van deze regio, maar volgens anderen enorm meeviel.

Mevrouw Royal staat erom bekend dat ze het bijzonder goed met zichzelf heeft getroffen. In een interview noemde ze zichzelf zó geliefd bij de ambtenaren van haar ministerie, dat indien zij om deze of gene reden had willen opstappen, of – god verhoede – gedwongen zou worden op te stappen, deze ambtenaren dat hoe dan ook niet geaccepteerd zouden hebben…

Toen ze de laatste keer de deur van het ministerie achter zich dicht trok, smeekten diezelfde functionarissen haar met tranen in de ogen te blijven… zegt zijzelf.

De voormalig minister schreef een reeks boeken -voor Franse politici een gangbare nevenactiviteit, met pakkende titels als “Mijn mooiste verhaal, dat bent U” (2007), “Vrouw overeind” (2009) en “Dat mooie idee van de moed” (2013).

Royal heeft de licht hinderlijke gewoonte iedere vorm van tegenwerking of kritiek op haar doen en laten af te doen als ‘machisme’: de criticasters zijn onveranderlijk macho en de kritiek is ongegrond. Dat ze niet werd gekozen als president? Puur machisme van witte mannen…

In deze lijn schreef ze vorig jaar het boek: “Ce que je peux enfin vous dire”, wat ik u eindelijk kan zeggen, met one-liners als: ‘het is gevaarlijk politiek alleen aan mannen over te laten’ en ‘sexisme is een vorm van racisme’. En deze dan: ‘Ik ben in staat het onverzoenlijke te verzoenen, dankzij mijn emotionele intelligentie.’

Het boek werd door de uitgever gepresenteerd als een ‘éloge des femmes‘, een lofzang op vrouwen, maar in feite was het vooral een lofzang op Royal zelf.

Ze schrijft bijvoorbeeld in haar tijd als Minister van Onderwijs het geweld op scholen een halt te hebben toegeroepen – een wrange bewering na alle schrikbarende incidenten van geweld door leerlingen tegen docenten de laatste jaren.

Haar eigen prestaties op het gebied van ecologie beschrijft ze op jubelende toon in het kortste hoofdstuk van het boek. Zij sprak al 20 jaar geleden over ‘ecologie’ toen ‘nog niemand dat woord kende’, en met haar team op het ministerie zou ze een perfect model hebben gecreëerd voor productie en consumptie…

Het milieu-akkoord van Parijs was vooral haar werk. Wat overigens niet geheel onjuist is; maar het waren vooral minister Laurent Fabius van BuZa en president Hollande die met de eer gingen strijken. Daar heeft Royal wel degelijk een punt met haar machisme.

De gemene deler van haar prestaties en kwaliteiten is haar ‘vrouwelijke aanpak’, schrijft ze, die is nagenoeg onfeilbaar… Daarom is het tijd de hoogste functie van het land aan een vrouw toe te vertrouwen. Als eerste blijk van die vrouwelijke aanpak liet ze in de tuin van het Ministerie van Milieu alvast een gemeenschappelijke moestuin aanleggen en schapen grazen…

De Franse pers nam het boek niet erg serieus, en de teksten over hoe Royal eindeloos werd dwarsgezeten door dat machisme al helemaal niet.

Toch is dat geen onzin.

Die machismo-cultuur is levensgroot aanwezig. Om maar één dingetje te noemen: Frankrijk heeft net als Nederland nooit een vrouwelijke premier gehad, en in dat licht is het aardig op te merken hoe anders er in de Angelsaksische pers werd gereageerd op het boek van Royal. Zoals deze recensie in de Times, met als kop: “How misogyny, infidelity and betrayal destroyed Ségolène Royal’s bid to become president of France.”

Na Hollande had president Macron blijkbaar géén zin in een milieuminister Royal.

Hij staat misschien liever zelf in het middelpunt als het om het redden van de aarde gaat. Maar met de mond vol van zijn ‘transition écologique’ kon hij toch moeilijk om het boegbeeld van het Franse milieubeleid heen. Daar vond hij wat op: kort na zijn aantreden in 2017 benoemde de president mevrouw Royal tot Frans ambassadeur voor de polen. De Noord- en de Zuidpool welteverstaan. Wat doet zo’n ambassadeur, het thuisfront vertegenwoordigen bij Eskimo’s en pinguïns? Nee, veertienduizend euro per jaar opstrijken, waarvoor in totaal driemaal vergaderd moet worden met de andere ambassadeurs.

U kent journalisten: nergens respect voor. Er was er alweer eentje die de hand had weten te leggen op de officiële agenda van mevrouw Royal, en wat bleek: in de twee jaar dat ze nu ambassadeur is voor de polen, heeft ze nog geen enkele vergadering bijgewoond.

Ze was razend toen dit nieuws naar buiten kwam: ‘Men probeert mij nu al zwart te maken voor de volgende presidentsverkiezingen‘ zei ze, overigens zonder de inhoud van het gerucht te ontkennen. Haar naam valt sinds kort wel eens als mogelijke kandidate om in 2022 de strijd met Macron aan te gaan. Ze heeft dat bevestigd noch ontkend. Een probleempje is wel dat haar Socialistische Partij al jaren een zieltogend bestaan lijdt…

Mevrouw Royal nodigt uit op de hak te worden genomen, door haar topzware gevoel van eigenwaarde en niet altijd even goed uitgedachte woorden en daden. Maar dat is niet helemaal terecht, nog afgezien van het feit dat bijna alle Franse politici met deze tekortkomingen zijn behept. Je zou gaan denken dat ze een vrouw eerder en zwaarder worden aangerekend dan een man…

Wie beter kijkt, ziet vooral een getalenteerde en innemende persoonlijkheid, een uitstekende spreker en debater, en een goede denker, oprechter dan veel andere politici. Ik denk dat ze alles in huis heeft om de eerste vrouwelijke president te worden, en dat zeg ik niet als politiek gelijk gezinde. Dat ben ik niet.

Eén ding is zeker: Macron verslaan in 2022 wordt verschrikkelijk moeilijk, al staat hij as we speak op een populariteit van 34%…

---

Alexander van der Meer is correspondent van onder andere Veren of Lood in Frankrijk.