Het beleid van president Trump om iedereen die zich niet gedraagt sancties op te leggen is tegen haar grenzen op aan het lopen, zo dat niet al is gebeurd. De groeiende samenwerking tussen Rusland en China laat dat overtuigend zien.

Het principe waartegen Trump aan loopt is al zo oud dat het door mensen met een te grote agenda en teveel macht vaak vergeten wordt: wie iedereen in de ban doet, komt er achter zichzelf in de ban te hebben gedaan. Niets en niemand is onvervangbaar – iets waar China recent nog tegenaan liep toen de USA elders op zoek ging naar zeldzame aardmetalen.

Rusland en China maken nu gemene zaak, en de Amerikaanse politiek heeft hen er toe gedreven. Het herstel van het contact met China (sinds 1949) door Nixon was een zet op het geopolitieke schaakbord bedoeld om communistisch Rusland te isoleren. Voor de handelsoorlog die nu gaande is met China is veel te zeggen, maar door tegelijkertijd de verhoudingen met Rusland nodeloos op scherp te zetten heeft vooral de voorgaande Amerikaanse regering de strategische positie van de USA verzwakt. Trump plukt daarvan nu de wrange vruchten. Om Putin valt geregeld te lachen, maar hij blijft een majeure schaakspeler op het wereldbord. Vriendschap of vertrouwen is dan al snel een te groot woord – iets dat overigens twee kanten op werkt.

Deel van de Amerikaanse hegemonie is thans de wereldreservestatus van de dollar. De munt is het anker van het wereldwijde monetaire systeem, en je kunt er moeilijk om heen. Toch is dat wat Rusland al een tijd probeert te bewerkstelligen, en de stap deze week dat de belangrijkste Russische oliemaatschappij olie voortaan in euro’s afrekent in plaats van in dollars is daarom een grote stap. En vor wie nog niet besefte hoezeer de internationale politiek verweven is met valuta:

Rosneft is the biggest oil exporter from Russia, selling around 2.4 million barrels per day (bpd) of oil, according to Reuters estimates.
In the latest tender for a spot sale of 100,000 tons of Urals blend loading from the port of Primorsk at the end of October, Rosneft specifies that the default currency in the payment should be in euros, according to the tender document cited by Reuters.
The United States has not ruled out imposing sanctions on Rosneft over its involvement in trading oil from Venezuela. Rosneft has been reselling the oil from the Latin American country to buyers in China and India and thus helping buyers hesitant to approach Venezuela and its state oil firm PDVSA because of the U.S. sanctions on Caracas, and, at the same time, helping Venezuela to continue selling its oil despite stricter U.S. sanctions.

Van hetzelfde laken is de Russische bereidwilligheid om China te steunen met de levering van landbouwproducten die dat land nu nog van de USA betrekt:

Putin also made reference to deepening economic cooperation with Beijing, going so far as to claim China stands ready to buy as much soybeans and wheat as Russia can produce.
Of course, there’s no way Russia could even come close to filling the gap left by China’s latest tariffs imposed on soybeans coming from the United States, which Putin acknowledged.

Soybean production statistics thanks to @kannbwx
“Russia's record crop of soybeans might barely cover 2 weeks of China's pre-ASF needs. And that's the entire crop.” @bentleystweet pic.twitter.com/Mxk5amxXpl

— SWITHUN STILL (@RussianGrainTra) October 3, 2019

“They are ready to buy from us as much as we can produce but the issue is we are not ready for this now… not yet ready for such volumes,” Putin said.

Maar aangezien Rusland meer land heef tdan het gebuikt is dat eerder een kwestie van tijd dan van gebrek aan potentieel.

Een andere poot aan deze samenwerking is die met olieleverancier Iran. Dat Rusland in Syrië al met Iran samenwerkt bleek tot nog toe weinig verdere betekenis te hebben, maar dat Iran ook hofleverancier van olieproducten van China is maakt wèl verschil. De situatie die nu ontstaat is dat door de handelsoorlog elk land dat met de USA in conflict raakt, direct steun en belangstelling van China mag verwachten. Hoe verstandig dat op termijn zal blijken moet worden afgewacht. Een al te nauwe samenwerking met China lijkt me nooit heel verstandig, maar vanuit het perspectie van veel landen is de Amerikaanse dominantie op dit moment tè drukkend. En dat maakt het aantrekkelijker.

President Trump begint hier nu achter te komen. Je kunt niet èn China dwingen tot een vergelijk, èn ook het Amerikaanse belang nadrukkelijker na streven zonder ook andere landen een deel van de koek te gunnen.