Alsof de stijgende rente, inflatie en energieprijzen al erg niet genoeg zijn: er is nog een dure rekening onderweg van de centrale bank in Nederland en andere eurozone-staten. Er komen miljardenverliezen aan, die de belastingbetaler zal moeten voldoen.

De rekening van de centrale banken is ontstaan doordat zij al jaren veel te veel geld in het systeem hebben gepompt en voor honderden miljarden in steunfondsen voor Corona-maatregelen gestort. Dit werd via het opkopen van effecten van overheden en banken op der mate grote schaal gedaan dat de Europese Centrale Bank nu veel bezittingen op de balans heeft staan die weinig tot niet renderen. Via deze achterdeur werden ook de financiële noden van lidstaten als Frankrijk, Italië, Spanje, Portugal en Griekenland gelenigd.

De rekening komt zoals te doen gebruikelijk bij de zuinigere landen terecht, zoals Nederland. De verliezen zijn het gevolg van leningen die tegen gunstige voorwaarden aan banken zijn verstrekt en van het opkoopprogramma dat de Europese Centrale Bank (ECB) via de nationale centrale banken tijdens de coronapandemie uitvoerde. De Nederlandsche Bank (DNB) heeft daardoor €240 miljard aan Nederlandse staatsobligaties op zijn balans die vrijwel niets opleveren, terwijl over het geld dat daarmee werd gecreëerd een steeds hogere rente aan commerciële banken moet worden vergoed.

DNB kan de verliezen voorlopig zelf opvangen, maar dividend uitkeren aan de staat zit er voorlopig niet in. De Nederlandsche Bank komt door de snel oplopende rente in de rode cijfers terecht en kan daardoor geen dividend uitkeren aan de staat. De verliezen lopen tot en met 2026 op tot naar verwachting negen miljard euro totaal, zo schrijft DNB-president Klaas Knot in een brief aan minister Sigrid Kaag van Financiën.

Volgens de Nederlandse centrale bank is dit de prijs die moest worden betaald voor het overeind houden van de economie tijdens de pandemie. “De verliezen slaan nu wel neer bij DNB, maar verbleken bij het profijt dat de Nederlandse economie en de Nederlandse overheid hebben gehad bij de maatregelen die de ECB toen heeft getroffen”. Door de rente laag te houden bleef de kredietverlening op peil en kon de overheid haar enorme extra uitgaven goedkoop financieren, meent DNB, daarbij over het hoofd ziend dat de enorme Corona-uitgaven veelal verre van zinnig waren.

Dat de omvangrijke obligatieportefeuille op enig moment voor verliezen zou zorgen, lag in de lijn der verwachting. DNB heeft dan ook extra buffers aangelegd sinds de ECB in 2015 begon met het opkopen van obligaties om de toen hardnekkig lage inflatie te bestrijden. De centrale bank boekte in die tijd een winst van 4,5 miljard euro, waarmee een voorziening van 2,8 miljard is getroffen om de verliezen op te vangen. Ook werd 565 miljoen toegevoegd aan het eigen vermogen en de reserves.

Niet alleen DNB voelt de gevolgen van de gestegen rente, dat geldt voor alle centrale banken die opkoopprogramma’s hebben doorgevoerd. De centrale banken in de meest kredietwaardige landen hebben er het meest last van. Zij kochten obligaties op tegen de allerlaagste rente, negatief vaak, en pompten daarvoor liquiditeit in de markt. Die komen terug op de verplichte depositorekening met overtollig daggeld en daarop zijn ze nu de rente aan het verhogen. Dat leidt tot de verliezen die nu worden geleden.

Knot stelt in zijn brief dat als de verliezen verder oplopen, een situatie kan ontstaan ‘waarbij het kapitaal van DNB negatief is’. Maar dat risico is gezien de huidige marktverwachting klein, aldus de bank. “Volgens onze huidige inschattingen manifesteert zich dat niet. We lijden verliezen, maar hebben voldoende buffers om dat op te vangen.” Behalve wanneer de Europese rente verder gaat stijgen, zoals economische experts gezien de stijgende inflatie algemeen verwachten.

Buffers aanvullen
Centrale banken in de eurozone kunnen en mogen tijdelijk met een negatief eigen vermogen werken en vullen hun buffers in principe aan met toekomstige winsten. Knot schrijft in zijn brief dat volgens de regels wel moet worden vermeden dat er langere tijd sprake is van negatief kapitaal. Hij geeft aan dat de mogelijkheden van DNB om zijn buffers aan te vullen nu ‘beperkt’ zijn. “In een uiterst geval kan een kapitaalstorting van de aandeelhouder nodig zijn, zoals ook aangegeven in uw jaarlijkse informatiebrief aan de Tweede Kamer over de risico’s van DNB”, zegt Knot.

Nu is de ECB van plan om de rente in de loop van het jaar verder te verhogen, wat betekent dat de rekening voor het eurosysteem steeds hoger wordt. De kans dat de verschillende nationale centrale banken (die tezamen met de ECB het eurosysteem vormen) nog langer dividenden kunnen uitkeren aan hun aandeelhouders, neemt zo snel af. Aangezien relatief veel van de overliquiditeit bij Duitse en Nederlandse banken neerslaat, zouden de Bundesbank en DNB wel harder geraakt worden dan andere centrale banken.

Daarbij moet niet worden vergeten dat de ‘onafhankelijkheid’ van centrale banken een politiek correct fabeltje is. De enige aandeelhouder is de staat, dus als de bank geld nodig heeft of verlies lijdt moet de overheid van uw belastinggeld bijspringen. Curieus is overigens wel dat de MSM en de Staatspropagandazender u dit slechte nieuws – voor zover Google dit kan nagaan – niet presenteren, NRC en het FD uitgezonderd…

---

Meer over rente leest u hier.