“Een filosoof is niet meer dan een begrippenboer” zei ooit Machiel Karskens, emeritus hoogleraar sociale en politieke wijsbegeerte. Het begrip ‘regressief links’ komt steeds vaker langs – bijvoorbeeld op sociale media. Het is belangrijk die term te verduidelijken en te analyseren, omdat dit licht werpt op een politieke verschuiving van vandaag.

Dit is de grootste verschuiving die de Westerse politiek sinds de Verlichting heeft gekend. De typisch progressieve beginselen – van atheïsme tot de scheiding van kerk en staat, vrije liefde en andere seksuele vrijheden – worden nu opgeofferd. Ik zal vele bewijzen geven. ‘Regressief’ slaat op een ‘terugtocht’ maar ook op ‘een terugstap in de evolutie’: primitiever worden en terugkeren naar een eerdere, meer onbehouwen toestand.

En dat is precies wat er gaande is. Want de progressieve klasse is géén groeiende klasse. U zou denken van wel, want jongeren trekken vaker naar de grote steden. Maar zoals de liberale Olivia Strzelczyk al opmerkte hebben ze weinig kinderen (feminisme en carrièrisme) en zijn hun relaties kortstondiger. Deze klasse is internationaal georiënteerd, reist veel en heeft zodoende weinig tijd voor het gezin. Qua bevolkingsaanwas zijn islamieten en SGP’ers de snelst groeiende groepen.

De progressieve klasse gaat uit van het lieve en goede in de mens, terwijl ze zelf vaak in monoblanke wijken wonen, hun kinderen naar monoblanke scholen sturen en werken in monoblanke kantoorruimtes. Maar de globalisering veroorzaakt veel verliezers: van de middenklasse in economisch opzicht tot de achterblijvers in verpauperde stadswijken. Denk ook aan het buitengebied waar mensen vaak nog in traditionele gezinnen leven en nationalistische gevoelens koesteren. Dit zijn de mensen met niet alleen hechtere families, maar ook een volledig ander waardenpatroon. Zij blijven echter buiten het zicht van de progressieve klasse. Voor deze kloof gebruikte ik onlangs het woord ‘klassenvervreemding’.

Omdat de sociale cohesie er sterker is, is de werkethiek van de lagere klassen buiten de Randstad vaak ook beter dan daarbinnen. Maar precies omdat deze mensen keihard werken zijn ze mede daardoor des te kwader op het landelijk bestuur. In Den Haag is dit nog niet echt doorgedrongen. En hoeveel scoutingcommissies, referenda en verkiezingen we er ook tegenaan gooien – dit zál niet doordringen, want: klassenvervreemding. De politieke kandidaten die de oude gaan vervangen worden weer geworven in dezelfde klasse.

Deze kloof gaat dus minder om economische tegenstellingen en veel meer om tegengestelde waarden. De progressieven beginnen hun vooruitstrevende waarden op te geven om een nieuw electoraat aan zich te binden. Vaak zijn dit moslims met grote gezinnen en traditionele, niet-progressieve waarden. Toch staan zij in zekere zin zij aan zij met de kosmopolitische klasse, omdat beide groepen niets hebben met de Nederlandse natiestaat en evenmin met de nationale cultuur. Het is hierom dat Wim van Rooy recent opmerkte:

“Socialistisch links bevordert de immigratie bewust terwijl kapitalistisch rechts weinig tegengas geeft. Grote corporaties profiteren immers van meer concurrentie op de arbeidsmarkt. De middenklasse wordt verpulverd tussen beide kampen maar moet wel belasting blijven betalen. Als ze tegensputteren krijgen ze te horen: ‘u bent fascistisch!’.”

Ook de uitslag van het Oekraïne referendum past perfect in deze analyse. Kleine lokale plaatsjes: hogere opkomst, ‘nee’ domineerde. Grote steden met veel expats en progressieven: lage opkomst, vaker ‘ja’. Het gaat dus om optimistische wereldburgers versus mensen met lokale banden en lokale wortels die de risico’s van het associatieverdrag zagen en wilden afwenden. De grote verschuiving betekent dat niet meer ‘socialistisch tegen liberaal’ het hoofdthema is van de politiek-culturele as. Nu is het: realisme versus kosmopolitisme.

Nu de theoretische grondslag van deze omwenteling helder is kunnen we door naar de praktijkvoorbeelden.

Atheïsme was bijvoorbeeld een belangrijke verworvenheid van de Verlichting: ‘links’ begon als een groep antiklerikale vrijdenkers. Totdat een tijdje terug een leraar in Heemskerk een Charlie Hebdo poster ophing om een discussie over vrijheid van meningsuiting los te maken. Moslimleerlingen voelden zich gekwetst. Daarop stuurde de directrice de docent de klassen rond om excuses te maken. Een docent in het Brusselse Dachsbeck Lyceum werd ontslagen toen hij in een vraag het verband aankaartte tussen islamitische landen en een hoge graad van analfabetisme. Na de recente bomaanslagen in diezelfde stad twitterde Ivar Mol de vraag hoe een docent nog les kan geven, als moslimleerlingen applaudisseren voor de aanslagen. Daarop kreeg hij drie politieagenten aan de deur die niet gediend waren van de betreffende tweet.

In Soumission van Michel Houellebecq komt er een monstercoalitie aan de macht, bijeengebracht door het verlangen het Front National niet te laten winnen. Links gaat samenwerken met de Moslimbroederschap en zelfs establishment-rechts doet mee. Zo verdwijnen korte rokjes, topjes en strakke broeken uit het straatbeeld. In Nederland werd gister bekend dat scholieren op het Nijmeegse Kandinsky college voortaan “sportbroeken tot minimaal halverwege het bovenbeen moeten dragen” en dat ook “te blote topjes” verboden zijn. Bij de recente verkiezingen in Frankrijk trokken de socialisten zich bewust terug, zodat links-georiënteerde kiezers op de kapitalistische Sarkozy moesten stemmen. Alles om het Front National buiten boord te houden, wat betekende dat links het economische thema bewust opofferde voor het multiculturele thema.

Wie een beeldend voorbeeld nodig heeft om de betekenis van ‘regressief links’ te begrijpen, hoeft alleen deze twee afbeeldingen te vergelijken. Een PSP-poster van jaren terug en een GroenLinks-poster van vandaag. So much voor de seksuele vrijheden. Een gay parade in Zweden werd bijvoorbeeld aangemerkt als ‘extreem-rechts’ omdat dit de gevoelens van naburige moslims zou kwetsen.

Het meest ultieme voorbeeld is dat van de prostitutie. Frankrijk nam deze week een wet aan die bepaalt dat prostituees niet strafbaar zijn maar klanten wel. Dit onderwerp besprak ik al uitgebreid in mijn boek Avondland en Identiteit: de beslissing bevestigt mijn analyse nogmaals. De seksuele selectiemacht komt hiermee eenzijdig bij de vrouw te liggen, het haalt de verantwoordelijkheid bij vrouwen weg, het vermindert de seksuele vrijheid en ondermijnt de seksuele zelfbeschikking van zowel vrouwen als prostituanten. Ten slotte maakt deze wet het voor buitenlandse vrouwen die uit de prostitutie stappen makkelijker om staatsburger te worden. De prostituees waren zelf tégen de wet omdat deze dames terugdringt in de illegaliteit.

In de VS hebben feministen gevochten voor het recht om op dezelfde campus als de mannen te slapen: vandaag richten feministen juist weer gescheiden campussen op. Conservatieve feministen belichamen het slechtste van beide werelden: enerzijds het christelijke idee dat mannen ridderlijk en beschermend moeten zijn en zichzelf voor de vrouwen dienen op te offeren, en aan de andere kant vrouwen wettelijk bevoordelen met quota’s en regulatie ten opzichte van de man. Het linkse uitgangspunt van ‘wettelijke gelijkheid’ wordt omgezet in ‘gender privilege’.

Van betaalde liefde tot sexy sportkleding en paaldanseressen: voor dit alles heeft links ooit geknokt. Ik roep u op: verlaat hun zinkende schip!