Hoe diep de referendumpaniek bij de Regentenpartijen zit zie je nog het best aan de manier waarop kabinet Rutte3 van start is gegaan: een totaal gebrek aan nieuwe wetgeving tot nog toe, behalve de eliminatiewet voor het raadgevend referendum. De premier zal het wel ontkennen – je bent een leugenpremier of niet – maar de wijze van manoeuvreren rond de ondertekening van de orgaansleepwet toont anders. Die ondertekening wordt uitgesteld tot men de intrekking van de referendumwet rond heeft: stel je voor dat ook daar een referendum over komen zou!

Dat de orgaansleepwet een enorm risico was om door een referendum te worden getroffen lag voor de hand. De vrijwel gelijktijdige behandeling suggereert dat men oorspronkelijk weinig fiducie had in de kansen van die wet, maar toen zij eenmaal was aangenomen, wilde men er beslist geen referendum meer over meemaken. Al was het maar omdat ruwweg minstens driekwart van de bevolking het om een scala aan redenen een domme en slechte wet vindt.

Een dergelijke te verwachten afslachting in een referendum kan elke regering missen. Bovendien zou heel moeilijk te verdedigen worden waarom de regering naar een grote meerderheid tegen deze wet niet zou luisteren: er is geen groot staatsbelang mee gemoeid, en de bevolking gruwt er van. Het enige gevolg van alsnog terugdraaien er van zou betekenen dat men naar referenda met een voldoende grote meerderheid wel zou luisteren. Om die gedachte te voorkomen zou de premier zichzelf nog liever onverdoofd laten leeghalen.

Maar zo lang de intrekkingswet van het raadgevend referendum dus nog niet door de Eerste kamer is gejaagd en getekend, zou onder tekenen van de orgaansleepwet een referendum alsnog mogelijk maken. Dus wordt die ondertekening nu uitgesteld, zodat de intrekkingswet raadgevend referendum eerst – zonder referendum – door de Eerste Kamer kan worden gejaagd.

Zelfs de voorzitter van de Eerste Kamer Ankie Broekers-Knol (VVD) voelt zich er staatsrechtelijk door geschoffeerd. Volkomen terecht, maar dat zal haar liegende partijleider (premier)  verder worst zijn. Haar vraag om opheldering aan minister Bruno Bruins (ook al VVD) zal desalniettemin een eenvoudig antwoord krijgen: ik ben er even niet, en als u nu die intrekkingswet eerst….

Bruno Bruins is dus even weg. En dan zijn blijkbaar zijn handen gebonden, zodat hij niet tekenen kan? De Eerste Kamer zou er verstandig aan doen om zich om redenen van staatsrechtelijke zuiverheid (zowel de intrekkingswet zelf als de handelswijze van de regering deugen immers niet?) een maand bezig te houden met delibereren over die intrekkingswet. Dat zou mogelijk moeten zijn dunkt me. Als de senaat zichzelf niet als applausmachine wil zien die door middel van knoppen kan worden gemanipuleerd. Maar de eigenzinnigheid en staatkundige rechtlijnigheid van senatoren is niet langer wat zij geweest is, helaas.

Intussen is het vertrouwen in de staatkundige integriteit van onze regering onder het nulpunt aan het zakken. Het is treurig, want de commentaren zijn volkomen terecht. Waarom wordt dat geen grote rel? Omdat de media vinden dat het eigenlijk gaat zoals zij wensen. Zo wordt ook dit het volgende overtuigende voorbeeld hoe regeringspartijen en journalistiek één grote kongsi vormen als het er op aan komt.

Lincoln wist het al: