Deze recensie van het Boek van de doden betreft geen heel recente roman, maar het werk is belangrijk omdat het een aansprekend beeld van de tijdgeest weer geeft. Mattijs Glas geeft het tevens een context mee.

Boek van de doden van Philip Huff is een bijzondere roman. Waarom? Omdat het een zeldzaam melancholische sfeer oproept, en omdat het dat ongelofelijk goed doet.

Het verhaal: in de week voor kerst stevent het leven van de hoofdpersoon, voormalig ster-auteur Felix, op vrijwel elke mogelijke manier op de afgrond af. Het is dan ook geen toeval dat het een winterroman is.

Zoals Nietzsche al zei: als jij in de afgrond kijkt, dan kijkt de afgrond ook in jou. En aldus geschiedt in Boek van de doden.

De sfeer
Iedereen die leeft heeft zich wel eens meer of minder vervelend gevoeld. Noem het melancholie, noem het een dipje, noem het zwartgalligheid of noem het in het uiterste geval een depressie. Een dergelijk gloomy gevoel spontaan oproepen is weer iets heel anders. De kracht van dit boek is dat het de lezer dat gevoel in slurpt én dat de lezer er wil blijven.

Je verwacht dat je zo snel mogelijk van dat gevoel af wilt, maar niets is minder waar. Je wilt blijven kijken, ook al zie je Felix bergafwaarts gaan. Alsof je kosteloos mee mag spieken, alsof je zonder de terugslag daarvan te ervaren iets verschrikkelijks mee mag maken, en toch is het geen leedvermaak.

Illustratief voor de sfeer van het boek is de manier waarop ik het las: ‘s Nachts, na zonsondergang, de gordijnen dicht, zachte elektronische beats van Burial op de achtergrond, alle lichten behalve het leeslampje uit, een glas rode wijn binnen handbereik. En jezelf dan onderdompelen in de schijnbare uitzichtloosheid van Felix’ bestaan.

Apatheia
Het bijzondere aan Felix is dat zijn ondergang hem geen fuck lijkt te schelen. Hij ondergaat het gelaten, bijna alsof hij aan een Stoïcijnse apatheia leidt, niks lijkt hem te raken. De vraag is dan natuurlijk of dat aan Felix’ genen ligt, of aan de omstandigheden, of aan de ingenomen drank en drugs. Het antwoord op die vraag lijkt weinigen te interesseren, in de laatste plaats Felix zelf.

Victoria
De leidende (of lijdende) draad in zijn leven is zijn ex-vriendin, Victoria. Als zij in zijn buurt is moet hij drinken en ze komt langzaam in zijn leven terug. Of hij wil of niet.

Om dit te duiden bevat Boek van de doden verscheidene passages die de meningen van een aantal bekende auteurs over nut en nadeel van het alcoholisme weergeven. Het type alcoholisme dat iemand naar de afgrond drijft. Niet dat het boek veroordelend is, het blijft altijd louter beschouwend, alsof je met een camera over Felix rug meekijkt. En daardoor ontstaat een bijna stuitende intimiteit.

Invloed
Huff’s schrijfstijl is kundig en kan ontegenzeggelijk in de traditie van Bret Easton Ellis en Jay McInerney worden geplaatst, en moet dan vooral in het licht van Ellis’ eerdere werken (The Rules of Attraction, Less than Zero en The Informers) worden gezien (Nederlandse boeken die in deze traditie staan zijn Joost Zwagerman’s Gimmick en Thierry Baudet’s Onvoorwaardelijke Liefde (zie ook de werken van de Franse schrijver Frédéric Beigbeder)).

Niet alleen de sfeer of de focus op drugs, maar ook de writings on the wall die Felix her en der opgekalkt ziet staan zijn tekenend voor deze stijl. Het bekendste voorbeeld in dit genre is de quote uit Dante Alighieri‘s De Hel die Bret Easton Ellis’ Patrick Bateman in American Psycho vaak ziet staan: Abandon All Hope Ye Who Enter Here.

Hoop
En Dante had het bij het goede eind. Alle hoop lijkt te zijn weggevaagd, in ieder geval bij Felix zelf. Misschien is Tyler Durden’s motto, ‘Let the chips fall where they may,’ een goede duiding van zijn houding jegens hetgeen hem overkomt.

Hoe het ook zij. Neem alsjeblieft een koude duik in het leven van Felix. Je voelt je er niet vrolijker door. Wel beter.

---

Philip Huff – Boek van de doden
Bezige Bij
september 2014
ISBN: 9789023488040
300 pagina’s
Paperback €18,90 Ebook €13,50

 

 

 

 

 

 

 

---

Deze recensie verscheen eerder op Tiaz tikt,  Mattijs Glas is op Twitter te vinden als @MattijsGlas