Racisme is een raar begrip. In de wijk waar ik woon leef ik al bijna 50 jaar. Van oorsprong was het een wijk met vooral lagere ambtenaren, geschoolde en ongeschoolde arbeiders, met een paar rijtjes professorenwoningen voor de nabijgelegen Hogeschool.

Er waren dus verschillen, maar nooit werden dat nadrukkelijke problemen. En na al die jaren is er wat dat betreft weinig veranderd. Voor mijn gevoel althans. Wat me opviel toen ik zaterdagochtend naar de buurtsuper kuierde was de hoeveelheid gemengde stellen en de volkomen ontspannen sfeer. Een kleurtje is in deze wijk naar mijn weten nooit een probleem geweest – afwijkend gedrag des te meer.

Zelf had ik enorme aanpassingsmoeilijkheden toen ik hier begin jaren zeventig kwam wonen. Ik had geen arbeidersachtergrond, en ik kwam uit een wijk waar kleine strebertjes de norm waren. Een ‘modernere’ woonwijk, om precies te zijn. Ik ga er nog wel eens kijken als ik in de buurt ben. Je kunt goed zien hoe het wonen daar gevoeld moet hebben voor het begon te verpauperen. Want ook dat was een wijk voor met name lagere ambtenaren, geschoolde en ongeschoolde arbeiders. Die arbeiders voerden er echter de boventoon niet. Of de begin-jaren-zestig-stijl daar aan bijdroeg? Wellicht.

Dure flats, goedkope blokken 4-verdiepingsflats en eengezinswoningen, alles gemengd uit de grond gestampt in een tijd van woningtekorten. Diversiteit in de jaren zestig. Maar als je nu kijkt valt op dat de dure flats nog veel sneller verpauperden dan de blokken voor ‘de lagere klassen’. De sfeer staat me er niet bepaald meer aan. De  school waar ik als kind heen ging is opgeheven, en de rijen winkels onder onze flat zijn vervangen door één supermarkt, hoewel de sigarenzaak aan de rand zich al die jaren heeft gehandhaafd.

Hoe valt dit te rijmen met het racisme uit de titel? Mij viel op dat in mijn huidige woonomgeving kleurtjes nooit belangrijk zijn geweest in tegenstelling tot gedrag. Maar ook dat in mijn eertijdse woonomgeving de beter geplaatsten subiet de benen namen toen ze daar toe gelegenheid kregen. Dat had niets te maken met kleurtjes, als wel met de wens om ‘onder elkaar’ te verblijven. Elders.

Beschaafde mensen geven niet af op hun omgeving, ze verlaten hem als die hen niet langer aanstaat. Maar de beschaafde mensen die dat doen zijn er financieel over het algemeen toe in staat. Voor hen is het een keuze waar te verblijven, in tegenstelling tot veel mensen die nieuwe elementen in hun omgeving krijgen, maar daarop geen commentaar mogen leveren, want racisme…

Het racisme in de kringen van beter gesitueerden uit zich dus op een andere wijze dan in de woonwijken van lager opgeleiden. Is het daarom afwezig? Het tegendeel lijkt waar, want wie ontsnappen kan hoeft over zijn mening over een omgeving die niet aan staat geen verantwoording af te leggen. De enkele ‘gekleurde’ die in zijn kringen doordringt, zal dat alleen kunnen door zich de mores van die omgeving eigen te maken. Waarop de hoger opgeleide zich opgelucht kan beroepen op zijn ruimdenkendheid.

Maar zoals u begrijpt als u bovenstaande ter harte neemt, betekent dat helemaal niets. Gedrag en de angst voor een bepaald soort gedrag zijn wat we tegenwoordig benoemen als racisme. Maar de ervaringen die worden beleefd in de woonwijken waar het gros van de nieuwe Nederlanders neerstrijkt, worden in de woonwijken van hoger opgeleiden gezien als angst voor een bepaald soort gedrag. Zo lang die discrepantie in perceptie niet wordt benoemd, zullen we er niet snel uit komen. En zal het racisme-geroep niet snel verstommen.