Dat de Provinciale Statenverkiezingen in Nederland een licht schizofreen hybride van democratie zijn wordt met deze PS2019 duidelijker dan ooit.

Formeel gaat PS2019 om het bestuur van de twaalf provincies. Tegelijk zijn het belangrijke landelijke verkiezingen omdat de Staten de Eerste Kamer kiezen, maar dat is pas de tweede trap van deze democratische exercitie, en formeel een bijverschijnsel, omdat het in theorie mogelijk is dat de Eerste Kamer tussentijds ontbonden wordt en er vervroegde verkiezingen voor de Senaat worden gehouden. Dat dat nooit gebeurt is omdat moeilijk denkbaar is dat ‘deze kiezers’ dan ineens anders zullen stemmen dan ze namens hun partij eerder al deden. Maar er is niets dat het formeel tegen houden kan, behalve de traditie.

Diezelfde traditie die zegt dat het weliswaar provinciale verkiezingen zijn, maar dat de landelijke lijsttrekkers de regie blijven voeren, en dat de lijsttrekker voor de Eerste Kamer zich helemaal nergens mee bemoeit. Om de democratische legitimatie van die laatste positie nog wat verder te ondergraven melden de partijen tegenwoordig dat deze al door hun Haagse poppenspelers tot toekomend fractievoorzitter in de senaat worden gebombardeerd. Dat klinkt democratisch door de keuze die men dan heeft, wilt u zeggen? Dat klinkt zo, maar is het juist niet. Het is een soort centralisme doordat de partijen de fracties hiermee het recht ontnemen hun eigen fractievoorzitter te kiezen. Waar dat toe leiden kan heeft de PvdA afgelopen periode gedemonstreerd door maar liefst vier fractievoorzitters te verslijten. Marleen Barth was in 2015 een domme keuze die ook nog eens zeer ongelukkig uitpakte, maar geleerd heeft niemand er iets van.

Een nog gekkere poging een soort van onafhankelijkheid dualisme te suggereren kwam vorige week toen de provinciale lijsttrekkers van het CDA werden opgevoerd als buikspreekpoppen die moesten onderstrepen dat de CDA-schildpad zijn kop over de klimaathoax ging intrekken, met een verhaal dat eerder terughoudend was dan dat er werkelijk wat werd gezegd behalve dat men geen blanco cheques wilde afgeven. Vandaag speelt D66 dat poppenspel nog eens sterker, door ook háár provinciale lijsttrekkers een geprogrammeerd verhaal te laten doen.

Om te demonstreren dat Roboropje niet de enige automaat binnen de partij is? Je gaat het wel denken. D66 neemt aldus 12 maal stelling tegen de CDA-uitspraak dat Nederland niet moet doorslaan in zijn ambities over de klimaathoax. Je hoort de mechanische toon doorklinken: *prrr “In-te-gen-deel. *klikklik* Wij vin-den dat we wel moe-ten door-slaan.” *klik* Ein-de bood-schap. *klik* *prrr *klikklik*

Dus D66 wil de reserves van de provincies plunderen? Het lijkt de PvdA wel, die tonen ook altijd dat hun idee van economie is dat een land met reserves niet zijn volle economische potentieel gebruikt. Tegelijkertijd zijn het maar de provinciale lijsttrekkers die dit zeggen; formeel is derhalve in Den Haag niets gebeurd. Het is een schimmenspel van weinig ander belang dan de kiezer zand in de ogen te strooien.

Dat is een ander geval met het kindermisbruik dat Dan Haag nu als laatste redmiddel in zet om het eigen gezicht te redden over de klimaathoax die zich nu snel tot farce ontwikkelt.

Youth for Climate is een overtreffende trap van een stropop, maar tegelijkertijd een pertinent voorbeeld van kindermisbruik. Zegt de premier daar iets strengs van? Hij lijkt juist als een kind zo blij.

Het spelletje dat hier wordt opgevoerd heeft een veel ernstiger karakter. Door net te doen alsof hier serieus mee zal worden gesproken (hoeveel kinderen spreken de premier, hoeveel souffleurs van YfC begeleiden hen?) De pretenties van de club, door uitspraken als “niet uit te sluiten dat er nog meer stakingen komen” suggereren enige politieke hefboomkracht die verder gaat dan gejengel aan ontbijttafels in de huizen van beter gesitueerden die er nu pas achter komen hoe slecht de pretentieuze schoolkeuze voor hun kinderen uitpakt.

Maar meer dan een pleistertje in verkiezingstijd zal dit nooit worden, en het is wel weer mooi geweest. YfC heeft 10.000 schoolkinderen ‘geleend’ om haar publicitaire punt te maken, en de overheid heeft het toegelaten. Maar nu is het mooi geweest, en het bezoekje aan Rutte is de afsluiter in plaats van ‘overleg’. Als het dat niet is heeft de regering de Tweede Kamer heel wat uit te leggen.