Bij de Volkskrant hebben ze het liever óver populisme dan dat ze een populist aan het woord laten, merkte Ronald Katee. “Want conservatieve mensen zijn toch het probleem.’

In een lezenswaardig betoog in de Volkskrant van zaterdag 5 januari waarschuwt communicatieadviseur Michel van Baal voor de gevaren van populistische framing. Al decennialang proberen politici, journalisten en communicatiestrategen het publiek via door hen bedachte vensters naar de werkelijkheid te laten kijken. Zij doen dat uiteraard niet om waarheidsvinding te bevorderen, maar om politieke doeleinden te bereiken. Hebben we te maken met een stroom asielzoekers of een tsunami van gelukszoekers? Beide beelden, beide frames, bevatten een kern van waarheid en de strijd gaat erom te zorgen dat jouw frame het debat domineert. Heel bijzonder is dat allemaal niet, wel belangrijk natuurlijk.

Hoewel Michel van Baal stelt dat journalisten in staat zijn frames te ontleden en te duiden, is hij nu toch in de pen geklommen, want ‘populistische framing is andere koek’. Populistische politici, meent Van Baal, weten zich handig in de rol van slachtoffer te manoeuvreren, waardoor zij in staat zijn hele ‘trollenlegers’ te mobiliseren en gematigde stemmen uit het debat te jagen. Aldus, nog steeds volgens Van Baal, zijn deze populisten bezig met een bewust aanval op pijlers van de democratie als daar zijn: de journalistiek, de wetenschap en de rechterlijke macht.

Hier wordt populistische communicatie, door Michel van Baal getypeerd als het ‘onwelriekende broertje’ van de beroepsgroep voorlichters waar hij zelf deel van uitmaakt, toch wel enig onrecht aangedaan. Decennialang is ons door wat je gerust het partijkartel kunt noemen (een frame met een kern van waarheid vindt ook Michel van Baal), voorgespiegeld dat Brussel ons louter voorspoed brengt, dat de islam vredelievend is en dat de multiculturele samenleving geweldig is. Velen wisten beter en dankzij internet hebben zij nu ook de mogelijkheid zich daarover te uiten en zich in het publieke debat te mengen. Dat door die decennialange eenzijdige berichtgeving het wantrouwen in de mainstream media (MSM), (sociale) wetenschappen en ook de rechterlijke macht (niet gediend van kritiek op de multiculturele samenleving) groot is, hoeft daardoor niemand te verbazen.

Michel van Baal denkt het gevaar van de populistische framing te kunnen bezweren met transparantie. Door open te zijn over de totstandkoming van nieuws leg je volgens hem de communicatiestrategie van populisten bloot en creëer je een verdedigingsmuur tegen de aanval op de journalistiek. Is dit niet een frame op zichzelf? Een overtuigender remedie biedt in dezelfde krant de Canadese politicoloog Eric Kaufmann, die ervoor pleit om begrip op te brengen voor de vele kiezers in westerse landen die zich niet senang voelen bij de snelle (demografische) veranderingen in hun samenleving en op de rem willen trappen. Zie hen vooral niet als vreemdelingenhaters en neem hun legitieme zorgen serieus. Kaufmann:

‘Als je conservatieve mensen verandering opdringt en zegt: je moet van diversiteit houden, anders ben je een slecht mens, dan zal het verzet alleen maar toenemen.’

Kaufmann pleit ervoor om met elkaar in debat te gaan. Dat zou iedereen die de democratie een warm hart toedraagt, moeten onderschrijven. De toenemende neiging om in je eigen bubbel te leven en je af te schermen voor jou onwelgevallige feiten helpt wat dat betreft niet echt. Vrije media zijn uiteraard niet te dwingen tot het overnemen van welke frames of welke feiten dan ook. Dat ons vanuit Hilversum met de belastingcenten van alle burgers toch vooral de politiek correcte frames (Brussel is voorspoed, islam is vrede, multiculti is mooi) worden opgedrongen, is ook niet echt behulpzaam om de voorwaarden voor een goed debat te creëren en een groter gevaar voor de democratie dan alle populistische framing bij elkaar.

---

Ronald Kaatee is oud-voorzitter van de Populistische Omroep Nederland