De Kamervoorzitter heeft premier Rutte aangesproken op het gebrek aan politieke hoffelijkheid van ministers, en de manier waarop zij nieuwe beleidsvoornemens ventileren. De premier reageerde hoffelijk.

De premier knikte derhalve, zei dat de Kamervoorzitter gelijk heeft, maar dat hij niks kan doen. Dat dit van geen kant klopt begrijpt een kind, maar waar gaat het precies mis? Feitelijk gaat het hier om onwil en om politiek dringen bij de mediamicrofoons. En er is nog een derde reden. An sich heeft de Kamervoorzitter ontegenzeglijk gelijk als zij stelt:

De informatiepositie van de Tweede Kamer wordt regelmatig geschaad door het kabinet. Dat schrijft Kamervoorzitter Arib in een brief aan premier Rutte. Zij refereert aan eerdere gesprekken met Rutte hierover en constateert dat er weinig tot niets is verbeterd.
De media zijn vaak eerder op de hoogte van beleidsvoornemens van het kabinet dan de Kamer, schrijft Arib. Zij vindt dit “uit staatsrechtelijk oogpunt zeer ongewenst, zo niet onaanvaardbaar”. Een van de belangrijkste taken van de volksvertegenwoordiging is het beoordelen en controleren van kabinetsbeleid. Die taak komt volgens Arib in gevaar.

Als we gaan kijken naar de onderliggende redenen dan ontdekken we dat het zo simpel niet ligt, en dat de Kamer er indirect ook zelf medeschuldig aan geworden is.

Eerst en vooral zijn het de fracties van de regeringspartijen die hier de meeste schuld dragen. Met hun meerderheid van ongeveer de helft plus 1 zijn ze voortdurend krampachtig op zoek naar mogelijkheden hun gepeilde verliezen te beperken. Dan krijg je dus dit soort gedrag, dat de publiciteit belangrijker is dan dat de Kamer er tijdig bij is. Het zijn de regeringsfracties die hierbij zelf het meest baat hebben, en dat maakt een oplossing feitelijk onmogelijk.

De enige oplossing zou zijn als de premier bereid zou zijn ministers die zich er aan schuldig maken op een of andere manier te bestraffen – maar dan is hij niet lang premier meer. Dus huichelt hij dat hij zijn best heeft gedaan, maar dat men niet wil.

“Maar ze luisteren niet naar me, dus dat is het probleem”, zegt hij. Rutte vindt dat hij niet alles wat ministers en staatssecretarissen doen kan controleren. Dus hij blijft hen wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid, zegt hij.

En dat de Kamer eigenlijk niet wil? Dat heeft er mede mee te maken dat de Kamer voor minstens de helft plus één uit klapvee bestaat. Klapvee dat door onder andere de manier waarop de EU werkt grotendeels al tandeloos geworden is. Protesten uit een nationaal parlement worden in Brussel altijd genegeerd, en de nationale parlementen hebben zich daar al in geschikt. Dat alles tezamen maakt de situatie overzichtelijk maar uitzichtloos:

1. De premier lijdt aan politieke onwil
2. De coalitie krijgt op deze manier als eerste exclusieve tijd aan de mediamicrofoon, en heeft derhalve geen baat bij verbetering
3. Feitelijk is wat men in de Kamer vindt ook niet echt van belang vanwege de coalitiediscipline, en de beperkte middelen die men heeft iets te bereiken met eerder op de hoogte zijn.

Het is treurig het te constateren, maar waarover de Kamervoorzitter zo terecht klaagt is niets anders dan een gevolg van politieke ontwikkelingen in Nederland en haar relatie met de EU. Verbetering zal nooit structureel zijn zolang dit niet verandert, hoogstens is het een kwestie van hoffelijkheid als men er beter mee om zou gaan. Maar dat hoffelijkheid het altijd aflegt tegen politiek belang behoeft verder nauwelijks een betoog.

Het is geconstateerd, maar er valt verder niets van te verwachten. Want ook de volgende helft plus één zal er beslist niet beter mee om gaan. Hoogstens enige tijd iets hoffelijker.