Theoretisch wil iedere politieke partij macht om haar ideeën te verwezenlijken. Maar over de weg en politiek daarheen kunnen de meningen en strategieën verschillen. GroenLinks is een goed voorbeeld.

De onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en GL zijn een belangrijke markering van een proces. Ook al zullen deze partijen er onderling niet uitkomen, het onderhandelingsresultaat dat achterblijft na het te verwachten fiasco zal desalniettemin een leidende rol spelen in het vervolg van de onderhandelingen. GL lijkt zich dit bijzonder bewust te zijn, gezien het media-offensiefje dat gistermiddag over politiek Den Haag rolde. Het pakket eisen/wensen dat gisteren de media in kwam kun je zien als een eerste schot voor de boeg op weg naar de nooduitgang, maar ook als een toonzettende aanpak: als dit de andere onderhandelaars niet van tafel jaagt, is er al veel gewonnen. Dit is een slimmere tactiek dan menigeen beseft.

GroenLinks benadrukte gisteren dus de verschillen met de VVD. Zou de VVD zich er niet van bewust zijn? Nodig is het echt niet, maar zo is de werking van propaganda nu eenmaal. Door dit te lanceren terwijl de onderhandelingen nauwelijks nog begonnen zijn, wordt de indruk gewekt dat GL haar standpunten met hand en tand verdedigt. Maar het tijdstip verraadt wat het werkelijk is: niet meer dan een indruk.

Niet alleen bespeelt GL hiermee dus de publieke opinie, die impliciet de gedachte mee krijgt dat er in ieder geval al serieus naar gekeken wordt, waardoor het onderwerp serieuzer zal worden genomen. Tevens is dit een manier waarop de partij het electoraat kan tonen dat het Linkse gedachtegoed ook bij haar veilig is, dat ze in hun machtsgeilheid niet over zich lopen laten en dat ze daarmee een betere beschermer voor de Groningers zal zijn dan de PvdA.

Dat laatste is belangrijker dan u wellicht denkt. Nu de PvdA op Links de 3e positie inneemt (landelijk de 7e), is het zaak voor GroenLinks er voor te zorgen die positie te bestendigen. Niet voor niets valt in christenliberale kringen te beluisteren dat de PvdA wel èrg klein geworden is. Logisch, want dit beperkt de middenpartijen in hun keuzevrijheid voor coalitiepartners. Dat D66 een niet te vermijden obstakel is onderweg naar het volgende kabinet is er een voorbeeld van, dat er nu serieus met GL moet worden onderhandeld een tweede. Een toekomstig verdwijnen van de PvdA zou wel degelijk tot gevolg hebben dat de Nederlandse politiek ook zonder verdere verschuivingen een ruk naar Links maakt. Daarvoor hoeft GL niet te gaan regeren, haar getalsmatige aanwezigheid is daarvoor voldoende garantie.

Macht is fijn, maar invloed is beter. GL lijkt dat beter te beseffen dan bijvoorbeeld de SP. Het is niet voor niets dat GL het spelletje veertig jaar lang van de PvdA af heeft kunnen kijken. Maar het voordeel voor GL nu is dat niemand echt verwacht dat het al regeren gaat. Strategisch gezien is dat slim. Als zij de komende vier jaar de PvdA effectief in het hok weet te houden door beter en prominenter oppositie te voeren dan de andere Linkse partijen, is het voor de Asscher-brigade onmogelijk nog terug te komen. Daarbij hoort een verongelijkt afbreken op het laatste moment van onderhandelingen die op zich vlot en vriendelijk verlopen. GL onderhandelt nu vooral voor de toekomst – die van haarzelf. Opdat u alvast weet wat het nieuws eind volgende week of het weekend daaropvolgend worden gaat: dat het ‘motorblok’ eens met de ChristenUnie praten moet gaan.