Politiek gezien gaan de verkiezingen in 2017 over het onderscheid tussen volidioten, banggelovigen en realisten. Dat is onaardig gezegd, zeker. Maar het is een beter onderscheid dan ‘links” of ‘rechts’.

De kwalificaties volidioten, banggelovigen en realisten zijn verbonden met de essentie van deze verkiezingen: wat verwachten we van onze bestuurders na de verkiezingen op 15 maart. Het is verstandig dat te beseffen als u uw keuze maakt in het stemhokje. Om die keuze makkelijker te maken is belangrijk te begrijpen waartoe de verschillende partijen zich verbonden hebben, alvorens u hun vakje rood kleurt.

Volidioten is de kwalificatie voor mensen die zichzelf voor blijven houden dat Nederland geen problemen van belang heeft, en dat als we maar allemaal van elkaar willen houden, het aan het einde allemaal goed zal komen. Dat wordt ook wel eens gekwalificeerd als het Gutmenschdom, maar waarom dat naar mijn gevoel niet voldoende accuraat is hoop ik u hier duidelijk te maken. Net zoals Links en Rechts is Gutmenschdom een kwalificatie die weliswaar aardig in de richting komt, maar er ontbreekt teveel aan, is teveel verbonden met egoïstisch wegkijken en heeft bovendien teveel boventonen van irrelevante zaken. Echte volidioten geloven in hun idealen, en redeneren alles wat er mee in tegenspraak is onbarmhartig weg. Ze houden vol, kortweg

Wat willen de volidioten? In essentie willen die hun eigen geloof niet verliezen dat alle mensen goed zijn, maar dat sommige mensen terecht boos zijn vanwege hun economische achterstelling, meestal vergeleken met de westerse blanke mens die dankzij zijn eigen arbeid en die van zijn voorouders stukken welvarender is dan veel anderen in de wereld. Dat moet allemaal eerlijker, beter verdeeld. En we mogen vooral niet vergeten dat deze mensen een goede inborst hebben en het goede willen. Waarom alleen de blanke mens, die dit concept uiteindelijk bedacht, daar niet aan voldoet is iets wat men niet op rationele wijze uit kan leggen, maar het vormt onderdeel van het wereldbeeld dat er aan ten grondslag ligt. U ziet waar de overlap met ‘linkse’ politiek zit? Exponenten zijn mensen als Jan Kuitenbrouwer en Judith Sargentini (GL, EP), die lang staande hielden dat zich vanzelfsprekend geen terroristen konden bevinden tussen al die arme voortstrompelende vluchtelingen, en een Dolf Jansen, die een All you need is love-credo rondbazuint. Politiek zijn in deze optiek alleen sociaaleconomische maatregelen door een toekomstig bestuur te rechtvaardigen. Moreel leiderschap: Jesse Klaver, Alexander Pechtold.

De banggelovigen zijn een veel grotere groep, maar politiek ook veel diverser. In feite vind je ze door het gehele spectrum, tot in grote getale in de PVV toe. Ik vind het moeilijk anders te verklaren dat een deel van de PVV-aanhang liever niet Geert Wilders als premier wil, maar mensen als Rutte en zelfs Asscher. Het kenmerk van de banggelovigen heeft niets met religie uit te staan, maar volgt het credo van de Regentenpartij: veel problemen gaan vanzelf weg als je de omstandigheden daarvoor maar gunstig maakt. Bestuurlijk is dat ontegenzeglijk altijd waar geweest, en dat is waarom deze groep nog steeds zo groot is en er in wil blijven geloven. Ze kan zich niet voorstellen waarom er nu maatregelen moeten worden genomen, als door gewoon afwachten waarschijnlijk met minder ellende hetzelfde kan worden bereikt: een maatschappelijk equilibrium waarbinnen prettig te leven valt.

Wat willen de banggelovigen? In essentie zo min mogelijk aan hun hoofd worden gezeurd. Niet met nieuwe regels, niet met nieuwe maatregelen en zeker niet met nieuwe lasten. De banggelovigen willen rust, en met rust gelaten worden. Hun geloof is dat de status quo niet mag worden aangetast, en dat pogingen zaken recht te trekken of beleidsmatig aan te vatten juist tot een dodelijke verstoring van het door hen zo vurig verdedigde evenwicht leiden zal. Dat dat evenwicht langzaam verschuift naar een onzekere toekomst willen zij niet weten.

U ziet waar volidioten en banggelovigen elkaar na de verkiezingen zullen vinden.

Exponenten zijn CDA-leider Buma, die ten bate van zijn eigen politieke aantrekkingskracht een oud moreel offensief uit de kast trok dat volledig uit de tijd is zolang je het niet wilt afdwingen, de gehele VVD-fractie, die afgelopen maanden door Rutte cs zorgvuldig is geschoond van kritische leden en de meeste andere voorlieden die zich liever conformeren aan de tijd en wat er plaats vindt dan sturend op te treden. U vindt ze terug onder deze motie, waarover Joost Niemöller gisteren terecht de staf brak. Van VVD tot en met SP en PvdA domineren de banggelovigen. Ze zijn bang voor de toekomst, en met reden. Maar ze hopen eenvoudig dat de krokodillen van verandering hen niet bereiken zullen eer hun (door god voorziene) uur geslagen heeft. Dat het meevallen zal, zoals het terugkijkend altijd lijkt te doen.

Realisten bezien alles, en beseffen dat wat er gebeurt niet zonder aanpak blijven mag omdat alle maatschappelijke fundamenten worden ondergraven door de veranderingen die plaatsvinden doordat een wegkijkende overheid te bang is om er iets tegen te doen.

De realisten willen maatregelen teneinde een bepaalde manier van leven te verdedigen: de hunne. Concreet, effectief, en liefst zo humaan mogelijk. Dat mag niet van de volidioten en banggelovigen, want dat zou de rust van de verschuivende orde kunnen verstoren. Realisten zijn de mensen die dagelijks worden geconfronteerd met veranderingen die de Nederlandse overheid haars ondanks toelaat, maar zegt te proberen te verhinderen.

De maatregelen die de realisten voorstaan zullen door hun enige mogelijke bondgenoten, de banggelovigen, worden getorpedeerd als het aankomt op een aanpak die werkelijk hout snijden zou. Hoe dat werkt hebben we gezien tussen 2010 en 2012.

De dynamiek
Het meest interessante – dat iedereen te denken zou moeten geven – is dat de realisten voortdurend versterking krijgen uit het kamp van de banggelovigen, en dat de banggelovigen aanwas krijgen uit het kamp der volidioten. Nooit andersom. Dat maakt de banggelovigen en de volidioten alleen maar vastbeslotener vast te houden aan hun overtuiging zolang het nog kan, want ze beseffen dat als de realisten een meerderheid zouden halen het gedaan is met de pret, en fundamentele veranderingen niet meer tegen kunnen worden gehouden. Het is de ultieme angst voor de toekomst.

Had ik het hierboven over een specifiek maatschappelijk probleem dat moet worden aangepakt? Was het maar waar. Past u het zelf maar eens toe op de islamproblematiek, de asielmigratie of de ellende rond euro en EU, om maar de meest herkenbare voorbeelden te noemen. Op al deze dossiers is iedere rustig denkende toeschouwer duidelijk dat het een verkeerde kant op gaat, van waar geen heil te verwachten valt. Maar de dynamiek duwt ons voort, naar verdere veranderingen in een reeds ingezette richting. Elke heroverweging is op voorhand in de ban gedaan, angstig als men is dat we de onvermijdelijke uitkomst van de geschiedenis niet zullen beleven.

De treinen rijden, inderdaad. Van een rijdende trein springen vergt moed, maar is soms noodzakelijk. Vooral als die trein op een afgrond af dendert.