Lang heb ik me verbaasd over het mechanisme van politiek fatsoen, dat vereist dat indien een naam voortijdig uitlekt (bij een benoeming), de persoon in kwestie zich vrijwel altijd terugtrekt.

Ik vroeg me daarvan vooral af, wat de consequenties zouden zijn als je je er niets van zou aan trekken en kandidaat bleef. Natuurlijk is het niet fijn als er over je geroddeld wordt, maar hoe vaak zal iemand werkelijk een politiek dodelijk vergrijp met zich meezeulen dat zijn benoemingskansen aanzienlijk verkleinen? Het leek me marginaal. Ook wat betreft door schandaaltjes geplaagde politici heb ik het me vaak afgevraagd, waarom ze hun schouders niet ophaalden. Vaak zijn er objectief gezien veel belangrijker zaken om je druk om te maken.

Met de kwestie-Pechtold hebben we daar deels antwoord op gekregen, zij het vanuit een negatieve aanpak. De deze zomer aangezwengelde kwestie met het Penthouse was geen klein bier, maar Pechtold zweeg, en bleef zitten. Toen eerder deze week de rel rond de ex van P. weer in de openbaarheid kwam via een publicatie in Privé – met werkelijk heel gênante details – kon ik me dan ook niet voorstellen dat dat meer effect zou hebben. Zelfs niet toen het nu al zieltogende gastheerschap Twan Huys de dame in kwestie naar de studio wist te lokken. Alle opwinding van de Twittergemeenschap ten spijt. Huys heeft een probleem, en dat andere media niet zijn voorbeeld volgden en zich als wolven op de zaak-Pechtold stortten is daar een prachtige illustratie van – men begrijpt het, maar zal het voorbeeld niet volgen.

Eigenlijk laat dit zien dat politiek fatsoen is, wat de politieke redacties van de MSM vinden. Wat de sociale media en het internet vinden is nauwelijks doorslaggevend – in Den Haag kijkt men slechts wat in de nationale (visuele!) MSM belangrijk gevonden wordt [1]. Daar vindt niet alleen nog steeds 70% van de bevolking haar nieuws en commentaar, maar die 70% zijn via die media het meest eenvoudig te manipuleren. Wat men op internet vindt is door de Haagse politiek in gedachten al gemarginaliseerd.

Met uitzondering van de peilingen die er worden gepubliceerd.  Daarom was er van D66-huize gisteren het commentaar te zien dat men bang was dat de aanhoudende problemen met Pechtold  de partij op langere termijn zouden schaden. Opmerkelijk dat daar pas nu iemand mee kwam, Lang schijnt men bij D66 te hebben gedacht dat men zonder Pechtold niet meer bestaan zou, dus dat hij boven alle interne kritiek verheven is. De man zelf gedraagt zich er naar in ieder geval.

Het bizarre is, is dat hij er mee weg komt. Tot nog toe, moet je daar aan toevoegen. Maar zelfs als hij morgen vertrekken zou blijft de vraag gerechtvaardigd waarom het zo lang duurde eer de media in beweging kwamen. Zoals u zag is het niet vreemd dat D66 geen haast maakte – vanuit de Haagse bubbel (die slechts grenst aan de MSM-bubbel, met een klein hoekje voor peilingen) gezien was er weinig aan de hand. Maar bij de MSM vond niemand dat het politiek fatsoen geweld werd aangedaan? Althans niet voldoende om er werk van te maken??

DENK & mediaregulering
Je krijgt de indruk dat hier nergens anders sprake van kan zijn dan van enige vooringenomenheid. En dat maakt dat ik me gisteren bijzonder ongemakkelijk voelde toen men vanuit DENK begon over meer controle op de media. Want hoewel de gedachten van DENK dienaangaande me niet aanstaan, en hun voorstellen nog minder, hebben ze wel degelijk een punt: de MSM zijn een oncontroleerbare Juggernaut, die als hij zich in beweging zet door niets en niemand te stoppen valt, maar daarover ook nooit verantwoording hoeft af te leggen:

Oztürk deed zijn uitspraken tijdens een groot debat over media met minister Slob. Het kwam hem op felle reacties van andere Kamerleden te staan.
„Wie controleert de media?”, sprak VVD’er Yesilgöz verbaasd. „Helemaal niemand. Dat is nou juist het hele punt van vrije media.” D66’er Sneller fronste eveneens de wenkbrauwen. Volgens hem zijn er afdoende manieren om stappen te ondernemen als mensen zich door journalisten tekort gedaan voelen. „U bent toch ook deze zomer naar de rechter gegaan”, verweest hij naar een kort geding dat Denk verloor van BnnVara.

De ironie wil dat deze Kamerleden het ook niet goed begrijpen, maar wellicht zijn ze er te jong voor? De media werden voorheen (vroeger, lang geleden, u weet wel) in toom gehouden door hun eigen terughoudendheid. Dat was zowel hun kracht als excuus, en daarom behoefden zij geen regulering en waren rechtszaken zeldzaam.

Maar met de voortgaande ontwikkeling van wat je nauwelijks anders kunt karakteriseren dan als een staatsomroep pur sang, begint dat argument aan waarde te verliezen. En de media worden ook herkenbaar eensgezinder in hun meningen. Daar zat voorheen juist de kracht. Indien media – die het onderling zelden eens waren – zich eensgezind tegen een politicus keerden na een schandaaltje, dan voelde iedereen aan zijn water dat er wat gaande was dat aandacht behoefde. Aangeschoten politici vertrokken dan meestal fluks (de enkele uitzondering die me nu door het hoofd schiet was juist een bevestiging van die regel).

Het is geen probleem waar ik een oplossing voor zie. Waarmee DENK kwam is slechts een poging een volledig gecontroleerde staatsomroep te scheppen. Maar het probleem zal komend decennium op de agenda moeten. Of de huidige staatsomroep moet onder zijn eigen gewicht bezwijken. Maar daar ziet het voorlopig niet naar uit, want de politiek geeft graag (eenmalig?!?) €40 miljoen om eventualiteiten te voorkomen. Het bedekte dreigement dat er niet zou worden bezuinigd op nieuwsprogramma’s bleek afdoende.

---

1. De prioriteiten van de politieke redactie van de NOS van de afgelopen 4 dagen spreken voor zich: