Politiek is het nooit eenvoudig om herkozen te worden op eenzelfde programma als waarmee je de mensen al vaker teleurgesteld hebt.

De uitvinding van ideologie als politiek baken voor het electoraat is effectiever geweest dan men zich in de 19e eeuw had kunnen voorstellen. Welbeschouwd hebben veel politieke ideologieën zich tot semi-religieuze overtuigingen ontwikkeld, en die ontwikkeling heeft in haar kielzog de ontwikkeling van de politieke partij zoals we die tot circa 2000 kenden mogelijk gemaakt. Die politieke partijen zijn nu sterk in verval, niet in het minst door de gebreken van het systeem die ze aan het licht brengen: intellectuele verstarring en ze zijn het toneel van baantjesjagers geworden.

Het vrij recente doorschuiven van de VVD naar het centrum van de politieke macht in Nederland laat van dat evolutieproces een versnelde ontwikkeling zien, en het is geen prettig gezicht. Dat ligt dan ook nog eens open en bloot op straat, waardoor premier Rutte om zijn herverkiezing zeker te stellen zich op steeds bizarder stunts moet verlaten om het zand in de ogen van het electoraat te houden. Dat werkt, maar het is maar net aan. Dàt het werkt ligt vooral aan het feit dat veel mensen ondanks alles niet met de werking van politiek vermoeid willen worden, maar tegelijkertijd eist men wel een effectief bestuur van mensen met wie men vertrouwd is en die men vertrouwen wil.

Dat wordt steeds moeilijker realiseerbaar. Gewone beloften helpen niet meer, want de komende verkiezingen gaan vooral over waarden, veel minder over economie. Dat zal een volgende maal veel minder het geval zijn – er staat een economische ineenstorting van epische omvang in de steigers – maar dat is voor politici van later zorg. Het nu is het nu, en de oude smoesjes lijken te zijn versleten.

De VVD zet welbeschouwd in op weinig anders dan haar reputatie en het gezicht dat Rutte daarvan verbeelden moet. Voor de toekomst van de partij VVD is dat levensgevaarlijk, maar dat Rutte zijn partij alleen maar als vehikel beschouwt kan nog moeilijk worden ontkend. Het is verbazingwekkend hoezeer liberale partijen zich tot applausmachines kunnen ontwikkelen, maar het is een ondersteuning van mijn observaties hierboven.

De premier zit nu in het Torentje, en als een echte mandarijn draagt hij een gewaad met heel ruime mouwen. In die mouwen heeft de hele apenrots van de VVD zich verscholen, wachtend tot het 16 maart is en ze er weer uit mogen. Verkiezingen, dat moet maar van tijd tot tijd, maar ze hebben de neiging het bestuur van het land danig te verstoren.

Voorbeelden van wat die mouwen allemaal bevatten? De afhandeling van het GeenPeilreferendum, de manier waarop de EU zich ontwikkelen wil (sterk gerucht is dat Rutte Juncker onder druk heeft gezet de publicatie van zijn vergezicht uit te stellen tot ná 15 maart), de Griekse crisis die werkelijk overrijp geworden is, maar de potentie heeft de euro en EU op te blazen, een aanstaande meltdown van Zuid-Europese banken is van hetzelfde laken een pak trouwens. Wat de EU met onze pensioenen doen gaat, is ook zoiets. Dan is er de nog steeds groeiende asielmigratiecrisis, met binnenkort een nieuwe golf immigranten, ditmaal uit Afrika.

Dat zijn maar een paar voorbeelden, en er is veel meer. Het is een mouw als een parkeergarage, en achterin wordt ruimte gemaakt voor meer. Of het allemaal haalbaar zijn zal is al kwestieus, maar dat het zeker niet lukken gaat als het electoraat er inspraak in krijgt staat voor de Nederlandse regenten vast. Ik heb al eens eerder geschreven, dat een regering waarin de gehele Nederlandse Regentenpartij aan boord gehesen moet worden om de galei van het kabinetsbeleid gaande te houden ook gelijk het laatste kabinet zal zijn dat zo regeren kan, omdat verkiezingen in moeilijke tijden het electoraat doen uitzien naar alternatieven. Dat wordt inderdaad steeds duidelijker, maar de vraag blijft hoeveel onherstelbare schade intussen zal zijn aangericht. Dàt is waar deze verkiezingen eigenlijk over gaan.