Het zijn pas kleine tekenen, maar met het aantreden van Rutte3 morgen zal er politiek meer tijd en aandacht zijn voor de naderende gemeenteraadsverkiezingen. Voor sommige partijen zullen GR2018 belangrijker worden dan voor anderen.

Wel was het gisteren een novum dat de aftrap van de gemeenteraadsverkiezingen werd gedaan door het Haagse gerechtshof. Door de inhoudelijke behandeling van het Wildersproces2 (tegen Geert Wilders) naar mei te verplaatsen stelde het hof geen politiek proces te voeren. Het tegendeel is natuurlijk waar. De lenigheid in redenaties van deze rechters is voor Geert Wilders onheilspellend.

Maar nu het FvD alleen in Amsterdam meedoet aan GR2018 is het een veilige aanpak, want de PVV komt wèl in 60 gemeenten op het stembiljet. En dat moeten we niet hebben, zo lijkt hier en daar de communis opinio te zijn. Komende maanden zullen we dus een switch in aandacht van het FvD terug naar de PVV gaan zien. Ongetwijfeld met veel kromme vergelijkingen en ga zo maar door. Tenzij er direct herkenbare lokale belangen spelen vallen er op lokaal niveau nooit zo heel uitgebreid proteststemmen te oogsten, maar als eerste reactie van het electoraat op het bestaan van Rutte3 zal het van groot belang zijn. Zowel VVD als CDA zullen hier last van hebben.

Interessanter wordt het gevecht bij de linkse partijen. Het wordt voor de PvdA een strijd om overleving. Want als die partij ook bij deze verkiezingen in de range van 6-7% van het electoraat blijft hangen dan is haar toekomstige relevantie vrijwel nul, tenzij als stoplap voor eventuele nationale coalities met linkse partijen. Maar het is een rol waar de partij niet op is ingesteld, en de gemeenten waren voor verdrukten ooit de plek waar haar kracht lag. Dat Lodewijk Asscher aan de vooravond van zijn vertrek als vice-premier nog even wat gratis publiciteit meepikte om de PvdA als steunpilaar van verdrukten te promoten onderstreept dat besef. En dat Asscher bij een nieuw pak slaag moet ophoepelen als PvdA-leider is al even zo waar.

Nu Amsterdam – waar GL en D66 strijden om de erfenis, met de SP op het vinkentouw – voorgoed verloren lijkt als PvdA-bolwerk moet de partij maar zien dat ze in kleinere gemeenten iets van relevantie bestendigt. Maar alles wijst er op dat de dreun die in 2014 werd uitgedeeld opnieuw op het programma staat: een verlies van een kwart tot de helft van het overgebleven electoraat. Nòg zo’n klap na 2018, en alleen de regenten die hun baantjes aan de partij te danken hebben stemmen er nog op. Misschien toch maar overstappen naar het CDA?

Ook voor GL en de SP worden het belangrijke verkiezingen. De PvdA is rijp voor de sloop, maar wie de grootste brokken verteren mag moet nog blijken. Dat is een specifiek een GL-doel – en de belangrijkste reden waarom GL deelname aan Rutte3 saboteerde. De SP krijgt een geloofwaardigheidsprobleem als ze er niet in zou slagen tenminste een deel van de PvdA-erfenis te consumeren. Voor D66 geldt dit minder, die partij zal met het (vrijwel) verdwijnen van de PvdA vooral haar positie hebben bestendigd.