Het is – ook in het licht van de geschiedenis – een ietwat verbijsterende conclusie, zo vroeg van tevoren. Maar EP2019 – de verkiezingen voor het Europese Parlement – volgend jaar zou echt ergens over kunnen gaan.

Eerder schreef ik al over de plek die de amerikaan Steve Bannon zichzelf toedicht bij het formeren van een front tegen de Brusselse bemoeizucht, en ook de Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Salvini (zelf een ex-MEP) loopt zich al warm. Gisteren kwam daar de Hongaarse premier Orbán bij, die de Franse president Macron impliciet de oorlog verklaarde met:

‘Het idee van de Fransen, is om het Franse leiderschap op te leggen aan de rest van de Europese Unie, en dit te financieren met Duits geld. Zo’n project verwerp ik. We willen geen Unie die door de Fransen wordt geleid.’

Auw. Dat komt zowel hard aan in Parijs, als in Brussel als Berlijn. Met de verzwakking van de positie van Angela Merkel was de Europese hoop gevestigd op Emmanuel Macron. Dat ook diens positie recent binnenlands verzwakte wordt in Brussel tot nog toe genegeerd – er zijn al te weinig potentiële kampioenen voor de zaak der EU overgebleven. In Brussel is de as Berlijn-Parijs altijd als essentieel beschouwd, en in de praktijk klopte dat ook. Zodat de opstand tegen deze as ook een opstand tegen de bestaande orde der dingen binnen de EU is.

Bannon sprak over het organiseren van een fractie die de een derde van de Europarlementariërs zou moeten omvatten. Dat zal er om diverse redenen niet in zitten, maar het verdwijnen van de Britse MEP’s (door de uittreding in maart van het UK uit de EU) zal de krachtsverhoudingen binnen het EP doen verschuiven. Dat Orbán gisteren aan kondigde dat zijn Fidesz-partij de EVP (christendemocraten) trouw blijft is echter nog niet direct een geruststelling. Zeker niet nadat hji de nadruk legde op de gevoelens van verwantschap met de Beierse CSU, waarbij nadrukkelijk de CDU die in de rest van Duitsland domineert werd weggelaten.

Dat Fidesz eerder dit jaar de banden met het Nederlandse CDA doorsneed maakt dat een ander scenario zou kunnen dreigen. De Europese christendemocraten – nu nog de grootste fractie in het EP – zijn een bont gezelschap. Er bevinden zich onder andere grote contingenten Duitse, Poolse en Franse in deze fractie, maar ook Italianen, Hongaren en Spanjaarden zijn sterk vertegenwoordigd. Niet alleen zal een aantal van deze partijen naar verwachting verliezen lijden komend jaar, maar ook de balans tussen de meer progressieve en de conservatieve christendemocraten staat onder druk.

Met de verschuivende belangen is een volledige herschikking van de Europese fracties niet alleen mogelijk, maar zelfs waarschijnlijk. Als na die Europese verkiezingen inderdaad partijen hun affiliaties gaan heroverwegen zou er zomaar plotseling een sterk blok kunnen ontstaan door het wegvallen van bijvoorbeeld UKIP uit de EVDD,  en door een nieuw machtsevenwicht binnen de ECR.  Ook de verwachte groei van de meeste partijen binnen de ENF (waarbinnen ook de PVV) zal daarbij een rol spelen. De EVDD en ECR-fracties zullen gaan drijven op één grote partij, wat ze instabiel zal maken en de kleintjes te denken moet geven. Dat is ook een kwestie van geld binnen het EP. Fracties van een bepaalde omvang krijgen meer geld dan anderen, en hebben meer voorrechten.

Indien in die situatie CSU en Fidesz zouden besluiten voortaan hun heil te zoeken bij meer rechts georiënteerde partijen dan is het huidige evenwicht binnen het EP volledig verstoord. In die zin zouden de verkiezingen voor het EP in mei volgend jaar inderdaad nog wel eens van groot belang kunnen worden. Het aantal van 8 grote fracties zou kunnen verminderen, de links georiënteerde partijen zouden hun meerderheid kunnen verliezen. Als dat gebeurt is de EU zoals we die nu kennen in last.