Het is al een pijnlijk omineuze kop waarmee de Volkskrant een kritische beweging binnen D66 aankondigt: voor het eerst georganiseerd protest binnen D66. Niets om blij van te worden, en zeker niets om hoop uit te putten voor de toekomst, deze Opfrissing.

Deze Opfrissing bevestigt slechts dat D66 niet alleen een kritiekloze baantjesmachine voor carrièregeile yuppen is geworden, maar dat er nauwelijks nog iemand lid is die er anders naar kijken wil. 50 Leden hebben het ondertekend, en buiten Boris van der Ham ken ik er niemand van naam van. Geen prominenten, geen fractieleden, geen partijbestuurders. Opfrissing is een enthousiaste hobbyclub zonder macht en zonder invloed.

Mijn cynisme wordt niet alleen gevoed door het ontbreken van mensen ‘waar je iets aan hebt’ in geval van een opfrissing, maar ook door de doelen die men zich stelt. De focus waarmee men de Volkskrant bereid vond er aandacht aan te besteden was het referendum. Dat referendum dat op sterven na dood is, en waarvoor weinig kans bestaat om het via transplantatie een tweede leven te geven, ook niet als onderdeel van wat dan ook. Ook dat referendum, waar D66 zelf volledig verantwoordelijk is voor het onttakelen er van onder de bezielende (sorry, grapje) leiding van minister Ollongren, stoïcijns nagepraat door Kamerlid Rob Etten. Die laatste gaf in het Kamerdebat over de opheffing een beschamende vertolking van *blikken stem* “Moet van de baas“, waarin minder emotie te bespeuren viel dan in de film I Robot. Ook, in der analyse van Boris van der Ham:

Bij sommige D66’ers heerst het idee dat meer democratische vernieuwing populisme in de hand werkt. Daarom vinden ze het afschaffen van het referendum iets goeds.

Dit is dus precies het probleem. Het is reactiviteit op reactiviteit. Als D66 niets meer te bieden heeft dan deze Opfrissing, bevestigt het alleen wat we al een tijdje terug constateerden: dat D66 zich in niets nog onderscheidt van andere reguliere carrièrepartijen die zich richten op jonge professionals waar je iets aan hebt voor het plannen van je toekomst. En men zich over de toekomst van het land al helemaal niet zo bezorgd maakt, omdat dat te groot is om geestelijk te kunnen omvatten.

Opfrissing wil terug naar de oude D66-idealen, en noemt democratische vernieuwing. Maar dat georganiseerde verzet waarvan men nu rept? Zo zou ik het in ieder geval niet durven noemen:

Het georganiseerde verzet volgt op aanhoudende kritiek vanuit eigen gelederen sinds de regeringsdeelname van de partij. Vooral de beslissing van het kabinet om het raadgevend referendum af te schaffen leidde tot veel reuring. De intrekkingswet moet nog door de Eerste Kamer maar met een coalitiemeerderheid lijkt afschaffing een kwestie van tijd. Partijprominent Jan Terlouw noemde eerder de wijze waarop D66-minister Kajsa Ollongren het raadgevend referendum afschaft ‘ernstig’. Hij laakte daarbij dat het kabinet het onmogelijk heeft gemaakt om een referendum te houden over de afschaffing.

En Terlouw heeft niet voor niets niet getekend. Prachtig hem te kunnen citeren, maar de leegheid van zowel Terlouw zelf als deze Opfrissing die Terlouw dan weer te weinig vertrouwen in boezemt er achter te gaan staan maken je moedeloos dat men zelfs maar van opfrissing durft te spreken.

De nieuwe aanpak bestaat er voorlopig uit met een voorstel te komen dat de kiezer het recht geeft alternatieven aan te dragen. Tja. Nog even afgezien van de problematiek bij hoeveel mensen je de grens moet leggen voor zo’n initiatief is altijd de vraag waarom je in zo’n geval niet zelf een partij opricht om er aandacht voor te vragen? Het moet toch wel heel raar lopen als je voor zo’n initiatief minder dan een kwart miljoen handtekeningen nodig zult hebben, en een nieuwe partij heb je al met iets meer dan 60.000 stemmen in de Kamer. En die kan er dan vier jaar over doorzagen in plaats van die eenmalige actie die dit alternatief zou opleveren.

Deze Opfrissing klinkt allemaal heel goed bedoeld, maar is slecht doordacht. Ik verwacht er nauwelijks nog iets van te horen, en betreur het dat Boris van der Ham niet met iets beters kwam, en geen steun van betere mensen vond. Maar zoals ik in mijn inleiding over Opfrissing hierboven al spijtig constateerde: zeker niets om hoop uit te putten voor de toekomst. De transformatie van D66 tot Regentenclub is onomkeerbaar.