De kindervraag “waren vroeger alle gekleurde mensen slaaf?” is het logische gevolg van het er in rammen van een niet bestaand verleden, maar van een alternative history om politieke redenen.

Dat Juneteenth in de USA wordt gevierd is een zaak van de USA. Eerder lieten we al zien dat de reden voor deze datum eerder een lokale traditie is dan in geschiedenis geworteld. In Nederland wordt op 1 juli Keti Koti gevierd, en dat is passender dan het eventueel importeren van 19 juni, waar Nederland geen enkele binding mee heeft. Dat zou eerder een voorbeeld van een obsessie met slavernij impliceren, dan een bewustwording ervan.

De wijze waarop de staatsomroep meent dat te moeten veranderen laat precies zien waar de mankementen met dit soort redeneringen zitten. Een keurige kale ‘wit en zich wit-voelende’ NOS-journalist wil laten zien dat hij meeleeft, en komt daarom met een portie nonsens om de hoek waar je niemand mee helpt;

Linda Nooitmeer, voorzitter van slavernijkenniscentrum NiNsee, noemt het Amerikaanse besluit geweldig. “Het is illustratief voor een ontwikkeling die je wereldwijd ziet van erkenning voor het slavernijverleden. We zijn er nog niet, maar het is zeker een echte stap.”
Graag zou Nooitmeer zien dat in ons land het vergelijkbare Keti Koti (‘gebroken ketens’) op 1 juli eenzelfde status krijgt. “Als we de slachtoffers gezamenlijk herdenken, onderkennen we met elkaar dat het slavernijverleden impact heeft gehad en nog steeds doorwerkt. Dan kun je ook vragen wat wij gaan doen om de effecten daarvan te niet te doen.”

Het is ongetwijfeld goedbedoeld, maar help je er mensen mee door ze te identificeren als de nazaten van slaven? Het lijkt me je wereldbeeld onvoorstelbaar te veranderen, en niet ten goede. Terwijl, als je iets weet van geschiedenis, je moet beseffen dat het vrijwel onvermijdelijk is dat je slaven onder je voorouders hebt. Het is statistisch vrijwel ondenkbaar dat dat niet zo zou zijn. Hoe adellijk en lelieblank je voor geslacht volgens archieven en familieportretten ook is.

Net zoals iedereen met een afkomst van buiten Afrika in zijn DNA meedraagt (voor 2 a 3%) af te stammen van door homo sapiens verkrachte Neanderthalervrouwen – er is gedurende de millennia geen mannelijk Neanderthaler-DNA overgeleverd, zodat de conclusie over die afstamming voor de hand ligt.

Maar een dag instellen voor de viering van de nagedachtenis van de verkrachte Neanderthalervrouw? Mensen zouden je aankijken of je op je hoofd terecht gekomen bent na het ontwaken in je hoogslaper. Terecht ook. Met wat meer kennis van zaken wordt het ook nog eens een affront aan het adres van de gekleurde medemens: die verkrachters-to-be waren (relatief) recent uit Afrika naar de rest van de wereld getrokken, zodat ook die conclusie niet moeilijk te trekken is. Er is geen andere wijze denkbaar waarop dat DNA het onze geworden is.

Waarom wij tegenwoordig wit zijn, is wellicht een bijkomede vraag? Dat heeft te maken met de hoge breedtegraad waarop wij in Europa leven. De nakomelingen van alle mensen-van-kleur die in Europa blijven zullen over een paar jaar allemaal net zo lelieblank worden als de huidige autochtonen. Daar is geen omvolking voor nodig, dat gaat helemaal vanzelf.

Zodat ook onzinnige kindervragen over slavernij mettertijd uit zullen sterven. Gelukkig maar, ook. Soms is de last van je verleden zwaarder dan je aankunt, en iets waarmee je je kinderen misschien niet te zwaar belasten moet.