Er begint kritiek te komen op Ongehoord Nederland. Er weerklinkt gemor, en de uitzending van 6 mei werd het mikpunt van veel ontevredenheid.

Vanzelfsprekend, de uitzendingen van Ongehoord Nederland gaan vooralsnog via internet, met dezelfde middelen als die veel thuiswerkers bezitten. Dan moet je meerwaarde bieden qua inhoud, en dat blijkt problemen te scheppen. Vergelijk wat dat betreft de commentaren zoals Arnold Karskens die geeft

Met de inderdaad volstrekt armetierige, zo niet ietwat geflipte uitzending van 6 mei, waar over ik het in de inleiding al had.

Iets waar GeenStijl heel terecht de bijl in zette.  Van mij mag je met de heilige Pim doen wat je wilt, maar erken altijd dat hij het serieus meende en echt bevlogen was. Zodat je dit St.Pim eigenlijk niet aan had mogen doen.

En dan dit:

Over het gejengel namens Ongehoord Nederland over deze bespreking van ON-producten kunnen we heel kort zijn: wie zoiets beschamends maakt als dat programma van 6 mei en het niet preventief weg gooit, moet niet vreemd opkijken als iemand het door de gehaktmolen haalt. Het enige redelijke commentaar dat je dáár op hebben kunt is dat die kritiek wat al te eenvoudig is allemaal.

Maar is dat niet tegelijkertijd het punt? Dat je het critici niet te makkelijk maken moet? Zeker niet door een visuele close read als van Harry Hol (what’s in a name) juridisch te willen wegdrukken.

Voor wie net inschakelt: @OmroepON wil deze video https://t.co/Mdfa7GStfn verbieden! pic.twitter.com/sKj5YjCfHX

— Harry Hol #staythefuckathome (@harryhol) May 6, 2020

Is ook al eerder geprobeerd, en gaat toch niet werken. Dat YouTube het al moeilijk genoeg heeft om filmpjes die het bedrijf zèlf niet bevallen weg te houden, laat al zien dat deze kruistocht een zinloze exercitie is, met als enige belanghebbende Harry Hol.

Deze poging Harry Hol uit de weg te krijgen legt overigens tegelijkertijd een vinger op een zere plek die men zich bij Ongehoord Nederland onvoldoende bewust lijkt te zijn. Want ook nu YouTube een campagne is begonnen tegen allerlei kwakzalvers en mogelijk ware profeten die op het kanaal hun eigen visie geven op Corona, blijken er voldoende alternatieven beschikbaar voor wie iets te zeggen heeft.

Waar doet dat ook alweer aan denken uit het missiestatement van Ongehoord Nederland?

De doelgroep van Ongehoord Nederland?
Het probleem met de doelgroep van Ongehoord Nederland is derhalve niet dat deze mensen geen kanalen beschikbaar hebben om hun visie op zaken te geven, maar dat ze een kanaal zoeken dat hen voldoende aandacht geeft om henzelf te bevredigen. Maar kun je daar een omroep op baseren? Ik betwijfel dat niet alleen, maar ik vrees dat de potentiële kijkers daar óók een mening over zullen hebben. En als die groep eenmaal met hun voeten gaat stemmen, dan is elke tegenstem die zo wordt behandeld geen lang leven beschoren. De crux met ongehoorde meningen is namelijk veel meer dat er een onbenut potentieel voor moet zijn dan dat er absoluut geen middel is om ze te publiceren.

Dat doet me sterk denken aan de terechte eeuwige kritiek die er in mijn jeugd was op die meutige Wiekent-kwis. Terechte kritiek, maar wat mensen dan wèl wilden was zo 1-2-3 niet duidelijk. Met als gevolg dat week-in, week-uit Fred Oster in beeld bleef. En zijn navolgers met marginaal afwijkende programma’s. Uiteindelijk culminerend in Terror-Jaap – wat maar één seizoen leuk was. En sindsdien kwamen we zo weer terug bij de meutige spelletjes programma’s (iets met jongens en meisjes of zo?). Geloof ik, want mijn TV is goddank al twee jaar kapot.

Waarmee ik maar zeggen wil dat het nieuwe niet altijd het betere is, maar het betere wèl altijd de vijand van het goede.

Er is dus vooral – hoewel onuitgesproken – behoefte aan iets dat als goed wordt herkend. Gewoon degelijk werk, niet al te modern, vooral niet te buitenissig. En liefst een beetje reactionair in de zin dat mensen het herkennen als de hogere kwaliteit uit vroeger tijden.

En dat brengt me op een andere poot onder Ongehoord Nederland in deze tussenfase van haar bestaan: de website en wat daarop wordt gepubliceerd. In eerste aanvang werden een aantal geroutineerde (gerenommeerde zeg je niet op internet, en zeker niet van jezelf) columnisten aangezocht om daar stukken op te zetten die de aandacht moesten richten op de toekomst met Ongehoord Nederland. Hoe het precies kwam te verlopen heb ik niet bijgehouden, maar de meeste van deze columnisten hadden het druk genoeg met de eigen websites en andere activiteiten, of mogelijk waren er andere redenen waarom de stroom opdroogde. Maar sindsdien staan er nogal wat “ongehoorden” met hun verhaal op de site van de aspirant-omroep, en de kwaliteit er van valt me bepaald niet mee.

De opzet nu doet sterk denken aan het boek Kwaad van Joost Niemöller – ook een van de drijvende krachten achter Ongehoord Nederland. Dat was een prima boek, dat bovendien veel inzicht bood in het probleem van Ongehoorden als er een rode draad in de onderdrukte meningen van een deel van de bevolking te ontwaren viel. En dat is nu net precies wat ontbreekt in de brieven die Ongehoord Nederland nu publiceert. Of er selectie is kan ik niet zeggen, maar redactionele aandacht voor de redelijkheid van de gepubliceerde klachten ontbreekt volledig. Dat is althans mijn gevoel bij de vijf of zes die ik bekeken heb eer ik er genoeg van kreeg.

Kritiek, kritiek, kritiek
Ter vergelijking met iets dat journalisten die al wat langer meelopen zich zouden moeten herinneren, wil ik op dit punt graag memoreren dat de Volkskrant een kleine dertig jaar geleden eens een pagina in de Kerstperiode wijdde aan wat er gebeurde met de ingezonden brieven die de krant dagelijks ontving, en hoe man daar mee omging.

Dat is dusdanig instructief dat men dat bij ON zeker in goud gevat boven de eigen slaapplek zou moeten hangen, of naast de spiegel waarvoor men zich ’s ochtends fatsoeneert. Het kwam er kort en goed op neer dat veel ingezonden bagger niet werd geplaatst omdat het niet alleen slecht geschreven was, maar ook niet to the point bleek, irrelevant was of eenvoudig werd gestuurd omdat het ging om brieven die men in het kader van een therapeutische sessie geschreven had, en dat het zonde was ze dan niet te versturen. De brievenbus van de Volkskrant was geduldig, en het waren het soort ontboezemingen waarvan mensen in hun onschuld dachten dat ook anderen er iets aan zouden hebben. Dat het vooral om Gutmensch-brieven ging doet niet ter zake; het principe was waarom het me hier gaat.

Met dergelijk materiaal kun je twee dingen doen; er kritisch en zorgvuldig wegen om er iets mee doen, of het gewoon weggooien. Is een krant het geschikte medium voor allerlei triviale bekentenissen van mensen die een schuldcomplex werd aan gepraat teneinde ze te kunnen leegschudden (het gaat altijd om verdienmodellen, onthoud dat)? Nee, en dus ging alles via de omweg van de Volkskrantbrievenbus naar de versnipperaar.

Tegenwoordig hebben we daarvoor Blogspot, en daar zullen ze bij de ingezonden brievenredacties wel gelukkig mee zijn.

Heeft het dan zin om dergelijke mensen in de toekomst aan het woord te laten, is dan de cruciale vraag? Ja, maar dan zorgvuldig, met een goede redactie en minder zeikerig in beeld gebracht dan Man-bijt-hond.

Dat ik vandaag een heel essay schrijf om te betogen dat wat voor Ongehoord Nederland nu vereist is door te pakken omdat dat het allemaal te weinig kritisch is, had niet nodig moeten zijn, maar ik denk graag mee. Ongehoord Nederland is met name te weinig kritisch op zichzelf. Ik schrijf dit óók omdat ik hoop dat er van ON wat komt dat beter is dan voorgaande mislukkingen op dit gebied, variërend van de zelfgenoegzame VPRO, via het onbenul van WNL tot de graaiers van Powned. En dan vergeet ik er nog een paar. Om een onguur bekend staand politicus te parafraseren: kritiek moet, maar zelfkritiek is beter. Het is vervelend, maar dit is iets dat Ongehoord Nederland zich ter harte zal moeten nemen wil het een kans maken iets tot stand te brengen.

Daar ben ik zelf hoopvol over, en wil dat graag blijven. Aan de initiatiefnemers; hoop scheppen schept verantwoordelijkheden. Ik hoop gehoord te zullen zijn.

---

Nagekomen:

TPO meldde vandaag dat Joost Niemöller zijn bestuursfuncties bij ON er aan gegeven heeft, en Ybeltje zich helemaal uit het initiatief terugtrekt.