Iedereen weet wat indoctrinatie is. Denken we. Maar wat we denken heeft alles te maken met wat ons in een eerder stadium is geleerd. Onderwijs is daarom indoctrinatie op een blank doek.

Bovenstaande is niet alleen de reden dat het zo lastig is – zo niet vrijwel onmogelijk – om mohammedanen te deradicaliseren. Wat er met de paplepel is ingegoten krijg je er met een schoenlepel nu eenmaal niet vlot meer uit.

Tot zo ver klinkt alles u bekend in de oren. Maar wat voor mij de aanleiding van dit stukje was, was de eeuwige jammerklacht (die maar heel beperkt waar is, ook dat nog), dat de scheidslijnen van het moderne populisme zich vooral aftekenen tussen lager en hoger opgeleid. Het interessante feit doet zich voor dat de lager opgeleiden zich veel minder makkelijk laten overtuigen van de zegeningen van de multiculturele heilstaat, en dat blij-naïeve geloof in de internationale heilstaat EU dat zo kenmerkend is voor de hoger opgeleiden die over het algemeen D66 stemmen. Zou dat een toevalligheid zijn? Toeval is een confrontatie met de gevolgen van dat je niet oplette op de andere helft van wat gaande was, is de parafrase van een door mij zeer geliefd citaat. Toeval, met andere woorden, is heel wat minder toevallig dan het vaak lijkt voor mensen die niet alles tegelijk in de gaten houden. Om er nog maar een citaatje tegen aan te gooien: dat je paranoïde bent, betekent niet dat er niemand achter je aan zit.

Als een hogere opleiding tot gevolg heeft dat je kijk op de wereld vrolijker, naïever en opgeruimder is – en dat je alles doet dat wereldbeeld ook te conserveren tegen de botte feiten in – dan kun je wat mij betreft rustig spreken van de gevolgen van indoctrinatie. En gezien de resultaten van veel verkiezingen van de afgelopen dertig jaar is juist de groep die het meest vatbaar bleek voor een onbekommerd vooruitgangsgeloof en de heilzaamheid van multikul en EU, dezelfde groep die hoger werd opgeleid. Herinner u: toeval bestaat (bijna) niet.

Ik moet toegeven, er komen extra factoren bij kijken. Mensen die op school toch al niet geneigd waren zich bij de dictatuur van de groepsgedachte neer te leggen, zijn minder kwetsbaar gebleken dan de schaapjes die jaar in, jaar uit braaf zesjes en zeventjes scoorden en zo universiteit of hogeschool met goed gevolg afrondden. Eigenwijsheid heeft zo zijn prijs, maar ook voordelen. Notoire dwarsliggers heb je altijd, en gelukkig maar. Maar op diezelfde wijze blijkt een grote groep minder hoog opgeleiden door het moderne schoolstelsel minder groepsgevormd dan ze dat voorheen was: ik zie een relatie met het verdwijnen van klassikaal onderwijs. Het is de ironie van het onderwijs dat klassikaal onderwijs kennelijk groepsvormend werkt voor minder getalenteerden, terwijl het creëren van een groepsidee bij de potentieel beste leerlingen vooral werkt bij mensen die je de gedachte kunt geven de gewenste ideeën zelf (mede) ontwikkeld te hebben. Let wel: als mensen denken iets zelf bedacht te hebben, krijg je het er alleen nog met grof geweld nog uit. Het is de basis van de modus operandi van elke handige oplichter.

De indoctrinatie is al vroeg begonnen, en wie een modern schoolboek inkijkt en zich de boeken uit zijn eigen jeugd herinnert zal zich dood schrikken. Hoeveel verwoestingen ook al in het onderwijs al zijn aangericht, als mijn gedachten hierboven door onderzoek onderbouwd zouden worden is het de hoogste tijd om snel en hardhandig in veel leerprogramma’s in te grijpen.