Het zou fijn zijn als de PvdA zich eens voornam een paar jaar te zwijgen over het onderwijs. Daar dan ook nog gevolg aan gaf, en in de tussentijd een grondige herscholing zou ondergaan, met ruime aandacht voor wat ze de afgelopen vijftig jaar in het onderwijs heeft aangericht.

Diederik Samsom heeft ongetwijfeld het beste met de mensheid voor, maar heeft een obgelukkige manier dat te uiten. Of dat hem daardoor juist meer of minder geschikt maakt voor het lijsttrekkerschap van de PvdA laat ik graag aan de geschiedenis over, maar ondertussen zitten wij er in dit land maar mooi mee.

De aankondiging afgelopen zaterdag dat de PvdA meer ‘brede scholengemeenschappen’ wil, is er ongetwijfeld op zijn best eentje uit het handboek Pre-electorale hartekreten die we na de verkiezingen zo snel mogelijk vergeten, maar met de PvdA weet je het nooit. Al lijkt mij dat de aanwezigheid van een PvdA-minister van Onderwijs in dit kabinet die op dit punt nog niets van zich heeft laten horen een garantie van de leegheid van de gehanteerde frasen. Maar zoals gezegd, zeker weten doe je dat nooit. Na ruim veertig jaar chaos en een erkend afnemende kwaliteit in het onderwijs is dit geen beleidsterrein voor meer proefballonnetjes. Het land is er ondertussen mee volgebouwd.

Wat zegt Samsom?

Brede scholengemeenschappen bieden de beste garantie voor een verbonden samenleving, vindt de PvdA-leider. Ze moeten alleen niet te groot zijn.

Groter, maar niet zo heel groot, en breder, maar denkelijk ook weer niet al te breed. Want stel je voor dat er een tweedeling ontstaat! Dat moeten we niet willen natuurlijk.

Dat de splitsing na het basisonderwijs bij uitnemendheid bedoeld is om kinderen hun respectievelijke kwaliteiten te laten ontwikkelen lijkt de PvdA evenmin veel te bevallen. Meer en meer krijg je de indruk dat het sentiment in die partij eigenlijk is, dat èlk onderscheid moet worden bestreden. Zodat we na het basisonderwijs voortaan een daarop gebouwd voortgezet onderwijs zouden moeten bouwen? Dan kunnen we die scholen ook weer laten fuseren met het basisonderwijs, niet waar? Dan laten we elk kind gewoon per vak examen doen op het niveau dat het aan kan.

Een prachtig ideaal.

Ideaal om alle effectiviteit van het onderwijs om zeep te helpen. Dat soort gedachten leidt naar gelijke diploma’s met allemaal behaalde niveaus per vak. Iedereen een diploma voortgezet onderwijs, dat wel, maar eigenlijk gaat het dan later vooral om die niveaus per vak. Educatief is daar heel veel op tegen, maar die gelijkheid zul je zo inderdaad bewerkstelligen. Maar gelijkheid bewerkstellig je gemeenlijk vooral door de hoogste toppen te verwijderen, net zo lang tot de kleinsten ook het nieuwe plafond raken.

Het is te idioot om over na te denken.

Dit soort irrationaliteit etaleert een intellectueel gebrek, doordat het weigert te erkennen dat mensen verschillend worden geboren, met verschillende capaciteiten en met verschillende startomstandigheden. Dat kun je oneerlijk vinden, maar oplossen ga je het niet. Door het te proberen vernietig je meer dan je wint, en dat lijkt me een dodelijke constatering. Mensen als Diederik Samsom hebben veel te sterk de neiging te denken dat iedereen is zoals zijzelf. Retrospectief proberen ze de zaken zo te regelen dat kinderen met identieke capaciteiten zoals zijzelf – maar met een minder gelukkig vertrekpunt – ook de top van hun kunnen zullen halen. Alles, àlles moet wijken voor het dempen van dergelijke idiote schuldgevoelens – want iets anders is het niet. Dat onderweg het potentieel van vele anderen achteloos wordt vernietigd wensen zij niet te overwegen. Eigenlijk is dat bijna misdadig.

Gelukkig is het ditmaal slechts verkiezingsretoriek. Want de PvdA wil volgens hetzelfde artikel voor het financieren van deze kul vele miljarden extra op de begroting van Onderwijs. Als die er al komen, gaan die toch eerst naar de extra belasting die asielmigranten de komende 25 jaar op Onderwijs zullen leggen. Dat wordt al duur genoeg.