De eerste aflevering van Olifanten in rechtszalen ging over pastafarisme en de Nederlandse Raad van State. Ditmaal duikt Frans Groenendijk in de Raad voor Europa en de rechters van het EHRM.

Eervorige week schreef ik over het pastafarisme-arrest van de Raad van State. De Hooggeleerde StaatsRaden spraken uit dat pastafarisme niet voldeed aan de definitie van een ware godsdienst of levensbeschouwing [1]. Voor onderbouwing verwezen ze naar ‘Europese’ uitspraken die over die definitie zou gaan. Dit deel gaat over die aanhalingstekens om Europese. Het volgende deel gaat over bedenkelijke kanten van die ‘Europese’ uitspraken zelf. Achtergrond is steeds het justitieel activisme [2].

De raad van ‘Europa’
Die verwijzingen van de RvS waren dus naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens: afgekort tot EHRM (ECHR in het Engels, soms wordt er nog een kleine letter t tussengefrot, de C kan zowel voor convention=verdrag staan als voor court=hof). Hoewel dit hof in haar huisstijl gebruik maakt van een blauw vlak met gele sterren dat we vooral kennen van (de vlag van) de Europese Unie, bestaat er formeel slechts een heel dun lijntje tussen die twee.

Dit hof –niet te verwarren met het Hof van Justitie – is gelinkt aan de Raad van Europa. Die club is wel tot stand gekomen op initiatief van een aantal Europese landen, maar telt inmiddels 47 landen, 19 meer dan de EU. Onder die 19 andere vinden we ook Rusland en Turkije als volwaardig lid. Die landen liggen beiden voor een deel op het continent Europa: het ene voor circa 40%, het andere voor minder dan 3% van het grondgebied. De Wikipedia tekst over de Raad van Europa vermeldt correct:

Het is opmerkelijke dat [de] statuten van de RvE het lidmaatschap voorbehouden aan staten in Europa, maar Europa niet omschrijven.

Ook de Kaukasus landen Georgië, Azerbeidzjan en Armenië zijn volwaardig lid ook al zijn het bij uitstek landen op de grens van Europa en Azië. [3]

Rusland, Turkije en Kazachstan
Rusland werd in 1996 lid. Dat was verheugend, sensationeel eigenlijk zelfs, omdat de oprichting van de Raad van Europa sterk in het teken had gestaan van het opwerpen van een dam tegen het oprukkende communisme van de Sovjet-Unie. Omdat het Rusland van 1996 niet meer te vergelijken was met de Sovjet-Unie waaruit het was voortgekomen, kon Rusland lid worden.

Omgekeerd, nu Turkije onder Erdowahn een dramatische verandering doormaakt, blijkt dit land gewoon lid te kunnen blijven. De vergelijking met Kazachstan –zie noot 3– is zo mogelijk nog pijnlijker dan die met Rusland. Nog opmerkelijker: Turkije neemt wel meer afstand van de Raad, maar andersom worden er geen aanstalten gemaakt om Turkije het lidmaatschap te ontnemen [4], zoals ze ondanks alles ook gewoon lid blijven van de Navo.

Herkomst rechters
Groot of klein: elk van de 47 lidstaten levert één rechter die niet ‘namens’ maar ‘vanwege’ het land van herkomst een plaats heeft in dat gezelschap. We kennen zo’n constructie van de Commissarisen van de Europese Unie. Dat dan weer wel. Uitspraken worden gedaan door een groepje van (zeven) van die rechters.

De uitspraak waar de RvS in het pastafarianisme-arrest zo nadrukkelijk naar verwees –betiteld als de zaak ‘Eweida en anderen tegen Groot Brittannië‘– werd bijvoorbeeld gedaan door rechters uit IJsland, Groot Brittannië, Polen, Finland, Bulgarije, Montenegro en Malta.

Dat doet nog best Europees aan: vijf en een half van de zeven zijn EU-land en met het aanduiden van IJsland als West-Europees zullen weinigen moeite hebben. IJsland is heel wat ‘westerser’ dan Albanië of Zweden. Of Duitsland. De eerste twee genoemde rechters hadden overigens een afwijkend standpunt…

In de merkwaardige zaak C.N. (eveneens) tegen GB werd het zevental gevormd door de Pool, de Brit, de Fin, de Cyprioot, de Albaniër, de Bulgaar en de Montenegrijn. Ik kom verderop terug op waarom dit zo’n opmerkelijk vonnis was.

Een meer recente uitspraak van het Europese Hof was nog veel opmerkelijker. Men ondersteunde de Oostenrijkse overheid in de zaak tegen mevrouw Elizabeth Sabaditsch-Wolff. Zij had een afkeurende mening geuit over de –in mohammedaanse kring alom als waargebeurd geaccepteerde– kinderverkrachting door stichter Mohammed en kreeg daarom een geldboete.

Kernbegrippen uit dat arrest “gerechtvaardigde verontwaardiging” [van mohammedanen], “balans tussen vrijheid van meningsuiting en religieuze gevoelens“, “religieuze vrede” en de klinkklare leugen “without factual basis“. De zeven rechters in déze zaak kwamen uit Duitsland, Frankrijk, Ierland, Litouwen, Oostenrijk, Azerbeidjan en Georgië.

Misdaad die ‘niet meer van deze tijd’ is
Ik heb gezocht naar wat achtergrond van dit zevental. Van de ene is meer te vinden dan van de ander. In korte tijd stuitte ik al op opvallende zaken. De Duitse Angelika Nußberger springt er echt uit. Let op: dit is de vicepresident van het Europese Hof. Ze werkte eerder voor de internationale vakbondsorganisatie ILO. Deze mevrouw heeft veel gestudeerd op de wetgeving in Oost-Europa inclusief Rusland.

Deze link gaat naar een video-les van haar, te vinden op UNWebTV: van de United Nations Audiovisual Library of International Law. Eerlijk gezegd vind ik het überhaupt bestaan van dit UNWebTV ook al een tikje verontrustend [5]. Veel verontrustender is echter wat deze dame beweert. Onder andere over de doodstraf.

De mensenrechten verklaring stamt volgens haar van “net na DE oorlog” (2:00) (mijn nadruk). Toen (!) had je ‘war-criminals’. Bij het uitspreken van “death penalty” komt ze even adem tekort en zegt: “uitvoering van de doodstraf was geen schending van mensenrechten“. Ze vervolgt echter met: “Vandaag de dag zien we de doodstraf niet alleen als een schending van mensenrechten, maar een verbod op de doodstraf is een van de hoekstenen van het ‘European Human Rights ‘protection system‘.” Een staat die de doodstraf toestaat [‘allowing’ zegt ze!] kan zelfs geen lid zijn van de conventie. (2:37-2:47). [6]

Het afgelopen jaar is duidelijk geworden dat Turkije de doodstraf weer gaat invoeren. Het was zelfs een verkiezingsbelofte van Erdowahn en hij krijgt daarvoor ook steun vanuit de ultra-nationalistische MHP. Iets zou Nußberger toch wel van de ontwikkelingen in Turkije moeten weten. In 2016 deed ze onderzoek naar de vraag: Is de vluchtelingenovereenkomst van de EU met Turkije in strijd met het internationale recht? De samenvatting ervan eindigt zo:

Ze klaagt dat in tijden van massale migratie zelfs minimumnormen zouden kunnen wegglippen. Het EVRM erkent de moeilijkheden (!) waarmee de staten van Europa worden geconfronteerd. Niettemin volgt het gezien de absolute aard van artikel 3 van het EVRM een duidelijke lijn. Ook in deze crisis zouden minimale mensenrechten normen moeten worden gerespecteerd. Zelfs in tijden van crisis mag men niet afwijken van de oplossingen (!) die in de wet zijn omschreven.

Over de verhouding tussen het hof en Turkije schreef Nate Schenkkan, van Ahval:

Since the coup attempt, the ECtHR has repeatedly refrained from hearing cases related to the crackdown both because of the individual appeal mechanism, and because of the state of emergency (OHAL) commission that will hear appeals concerning dismissals and closures. With the right of individual application now seemingly annulled, the ECtHR is faced with an urgent question of response where individuals’ rights are being violated, as in the dozens of cases of imprisoned journalists.

Refrained: ze deden het maar niet. Ik lees zojuist dat Erdowahn de uitspraak van het Hof over de gevangenisschap van de belangrijkste, Koerdische oppositieleider Demirtas, gewoon aan zijn laars lapt en dat onze minister-president gezellig op bezoek is bij Erdowahn.

Activistische rechters
Volgens de beknopte wikipedia-pagina over de Fransman André Potocki, heeft deze topjurist een stuk geschreven getiteld “La mondialisation a-t-elle une influence sur le rôle du juge?“, maar zelfs de onvolprezen Wayback Machine kan het stuk niet terugvinden.

Ik kan me moeilijk voorstellen dat Wikipedia het bestaan van dit stuk uit de duim zoog. Een vreemde zaak, kan allerlei oorzaken hebben, maar mijn ongerustheid over het justitieel activisme wordt er ook niet minder op. De Ierse Siofra O’Leary studeede aan de European University Institute (EUI) in Florence… Ze werkte eerder bij dat Hof van Justitie van de EU en schreef ook boeken. Bijvoorbeeld dit, getiteld: “The Evolving Concept of Community Citizenship“.

Ja, over EU-burgerschap.

Dat onderwerp houdt haar al langer bezig. Als studente schreef ze er ook al over: Nationality and Community Citizenship – A Tale of Two Unhappy Bedfellows (1992). Dit werkte ze uit tot dat boek The Evolving Concept. Onder weer een andere titel werd het uitgegeven door de IPPR, dat volgens eigen zeggen een “alternatief wilde bieden voor Vrije Markt denktanks“… Titel: European Union Citizenship – Options for Reform. Op bladzijde 40 van deze versie treffen we deze helderheid over haar politieke insteek:

Finally, the creation of a genuine European Union along more federal lines would require delimitation of the people who belong to the Union.

Nog duidelijker wordt het op blz 41. Context is nog steeds ‘constructing a European identity‘.

..many of the original objectives behind the union citizenship were whittled away once those objectives were translated into concrete rights in a form in Article 8 EC which was acceptable to all Member States. They are the result of political compromise.

Bah, politieke realiteit. De Litouwer, Mārtiņš Mits, schreef ook (mee aan) een boek. Eentje met bijna alleszeggende titel: The Impact of the ECHR on Democratic Change in Central and Eastern Europe: Judicial Perspectives. Voor een luttele 85 euro kun je eigenaar worden van een digitale kopie van de e-book versie. Gelukkig is er een gratis preview. Die begint zo:

High hopes were placed in the ability of the European Convention on Human Rights (ECHR) and the European court of Human Rights to help realise fundamental freedoms and civil and political rights in the postcommunist countries.

Met dat alles zeggend bedoel ik eigenlijk dat deze openingszin al genoeg is voor twee constateringen: het is volstrekt helder dat hier sprake is van justitieel activisme EN het is duidelijk dat justitieel activisme ook voor sympathieke doelen kan worden ingezet en in het verleden ingezet is. Ja, achter een flink deel van het justitieel activisme zitten ‘goede bedoelingen’. Dat is het venijn: dat plaveisel van de weg naar de hel.

Nog meer uitgesproken politiek?
Mevrouw Lәtif Hüseynov uit Azerbeidzjan heeft al eens de Nederlandse overheid ‘geadviseerd’.
In haar hoedanigheid als President van de European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (!) bezocht ze in 2013 Nederland.

Aanleiding daarvoor was het terugzenden van een aantal illegale immigranten naar Nigeria. Wanneer je haar verslag leest, krijg je de indruk dat ze haar onderzoek conscentieus heeft uitgevoerd. Hoogstwaarschijnlijk heeft ze ook bijgeleerd over het verschil tussen haar land en het onze. De grote lijn van haar rapport was goed beschouwd dat alles perfect geregeld was in Nederland, alleen had ze ontdekt dat de debriefing van de betrokken Marechaussees nog uitgebreider kon… Fijn. Een mevrouw uit Azerbeidzjan die met ons meedenkt.

De Georgiër Lado Chanturia was tot voor kort ambassadeur in Duitsland. Blijkens zijn twitter-account een echte ambtenaar-politicus. Met geen mogelijkheid zou je denken dat dit een topjurist zou zijn. Het rechterlijke gezelschap dat zich op ‘Europees’ niveau schaarde achter de Oostenrijkse overheid in het aanpakken van Elizabeth Sabaditsch-Wolff vanwege kritiek op Mohammed, werd gecompleteerd door een Oostenrijkse.

Wanneer je leest wat deze Gabriele Kucsko-Stadlmayer zei op de dag van haar aantreden als opperrechter is het moeilijk om je aan de indruk te onttrekken dat we hier van doen hebben met een soort pro-migratie activiste. Of politica, daar wil ik vanaf zijn. Salzburger Nachrichten VerlagsgesmbH & Co rapporteert:

De Commissie in Brussel was begonnen aan een “heroverwegingsproces”, maar helaas belette een “aantal staten” de oprichting van een distributiemechanisme in de Europese Unie.

Maar verdeling van ‘asielzoekers’ over alle landen van de EU houdt natuurlijk slechts indirect verband met godslastering. Toch?

Op de vingers tikken van nationale overheden
Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft al een reusachtig aantal uitspraken gedaan.
Ik heb maar een handvol ervan bekeken en slechts enkele nauwkeurig bestudeerd. Duidelijk is dat in veel uitspraken overheden gesteund worden tegen klagende burgers en nog meer klachten eenvoudig niet-ontvankelijk worden verklaard. In andere uitspraken valt op op welke bijzondere wijze overheden soms echt op de vingers getikt worden vanuit Straatsburg. Dat was wat me het meeste opviel bij die eerder genoemde zaak C.N. versus Groot-Brittannië.

Nadat de Oegandese mevrouw C.N. in haar geboorteland meerder malen verkracht was, kwam ze met de hulp van afschuwelijke familieleden illegaal Groot-Brittannië binnen. Ze had HIV. De familieleden intimideerden haar en beroofden haar van haar vrijheid. Ze regelden ook dat ze voor een hongerloontje aan het werk ging als hulp in de huishouding voor een echtpaar met Irakese roots. Daar had ze een dag in de maand vrij. Het verhaal meldt niet of dit Irakese echtpaar ook illegaal in GB verbleef. Behalve dat ze HIV had, had ze –wie zou daar verbaasd over zijn?– ook psychische problemen. En niemand geloofde haar héle verhaal, hoewel er natuurlijk sprake was van allerlei narigheid.

Narigheid haar aangedaan door Oegandezen en Irakezen. Toen die Irakezen naar familieleden in Egypte gingen (!), kon ze niet mee omdat ze geen paspoort had en verbleef ze bij een van die Oegandese familieleden. Dat familielid ging zelf naar Oeganda en toen werd ze geïntimideerd door diens vrouw en zocht ze weer de politie op. Tijdens dat zoeken kwam ze in het ziekenhuis terecht.

De hooggeleerde dames en heren in Straatsburg maken geen woorden vuil aan alle ellende die deze mevrouw is aangedaan door de Irakezen en Oegandezen en nog minder aan de vraag wat er eigenlijk wel en niet klopt aan haar verhaal. Ze focussen op het aspect ‘slavernij’ en dat de Britse overheid daar niet genoeg tegen doet.

Ze slepen er allerlei juridische teksten bij tot en met een verdrag tegen slavernij uit 1926 en verwijzen naar een bericht dat wereldwijd (!) vier miljoen vrouwen slachtoffer zijn van “a new form (!) of slavery [that] has appeared in Europe, namely domestic slavery“… Deze insteek wordt in activistische kringen gewaardeerd: het UK Human Rights blog wijdde er een lang stuk aan, met verwijzing naar transatlantische slavernij. Het heet UK not doing enough to combat human trafficking and domestic slavery…

DE oorlog en de oorlogsmisdadigers
De kern van het probleem met deze rechterlijke types kwam eigenlijk al naar voren bij de introductie van die vice presidente van het Europese Hof. Terwijl ze nota bene ook in haar functie regelmatig herinnerd wordt aan hedendaagse oorlogen en de vreselijkste soorten van misdaden, spreekt ze over de Tweede Wereldoorlog als DE oorlog.

Die oorlog uit het verleden, waarbij het feit dat DIE oorlog in een – in haar ogen klaarblijkelijk ver – verleden ligt, haar doet denken dat spreken van invasie, oorlog en oorlogsmisdaden ‘niet meer van deze tijd’ is. We gaan steeds meer allemaal lief doen tegen elkaar. Laat alstublieft ook tot u doordringen dat mevrouw Nußberger spreekt over het ‘European Human Rights protection system‘.

Ze hebben een systeem. Het doet denken aan het systeem van zebrapaden in regenboogkleuren om geweld tegen homo’s tegen te gaan.

Dingen die Jolien Schukking interessant vindt
Nederland heeft dus ook iemand in dat Europese Hof, waarin zij dus Nederland niet vertegenwoordigt. Ik bekijk haar LinkedIn-pagina en het valt me op hoe klein de wereld toch is! De pagina toont een verwijzing naar twee Nederlandse juristen. En laat dat nu net Maarten Feteris en Donner zijn! Mannen aan wie ik hier op VOL eerder uitgebreide stukken wijdde in het kader van het dossier justitieel activisme! Zie noot 2.

Eerder werkte mevrouw twee jaar voor de International Association of Refugee Law Judges.

---

1. Link naar eerste artikel in deze serie
   Kern van het stuk:
   In de ‘Europese’ uitspraak zowel als de Nederlandse, is de impliciete, doch zeer duidelijke, boodschap dat wanneer de regels en regeltjes die vanuit godsdiensten aan de wereld, en met name aan de eigen gelovigen met meer kracht worden opgelegd, de maatschappij, i.c. de overheid, daar meer rekening mee moet houden. En daarbij gaat het niet om de kracht van overtuiging maar om kracht van meer of minder expliciete bedreigingen in het leven hier op aarde of in een leven na de dood.
2. Eerdere stukken van mijn hand over juridisch activisme: deze over het hoofd van de Hoge Raad, meneer Feteris en een over de recent opgevolgde vicevoorzitter van de Raad van State, Donner.
3. Kazachstan (met een grondgebied dat net als Turkije ook voor een paar procent in Europa ligt) zou ook wel volwaardig lid mogen worden van de Raad van Europa, maar dat land: “… vroeg (…) in 1999 slechts een waarnemersstatuut aan, waarop de Parlementaire Vergadering van de RvE antwoordde dat Kazachstan volwaardig lid kon worden, aangezien het deels in Europa ligt, maar dat zijn deficit inzake democratie en mensenrechten dit verhinderde.”
4. Link naar de bron. Overigens heeft de derde grote partij in het Turkse parlement, de CHP, de zusterpartij van die van meneer Asscher, Erdowahn eerder geholpen aan een meerderheid om parlementsleden van de linkse, met de Koerdische zaak sympathiserende HDP gevangen te kunnen zetten…
5. Ik heb het niet zo met het bijna openlijke streven naar een soort van wereldregering.
6. Ook de Tunesisch Belgisch terrorist Trabelsi mocht van Nußberger niet worden uitgezet naar de VS omdat daar een levenslange gevangenisstraf dreigde, zegt ze op 18:25. Ze komt daarmee na haar uiteenzetting over de ‘hedendaagse visie op straffen’… Overigens is Trabelsi wèl uitgeleverd aan de VS.