De president van Oekraïne als een democratisch toonbeeld vergoelijkt de echte Zelensky en verbergt een enorm web van corruptie en internationaal bedrog met Oekraïne als middelpunt. Hij is in feite de marionet van een kwestieuze roofkapitalist.

De voormalige cabaretier heeft een geschat vermogen tussen 100 miljoen en 1,2 miljard euro, vergaard uit frauduleuze offshore operaties. Om de echte Zelensky te begrijpen, moet je hem zien als een creatie van de Oekraïense oligarch Ihor Kolomoisky, zoals onder andere in de Pandora Papers uitgebreid is gedocumenteerd. Geen held, zoals de USA, EU en de NAVO ons willen laten geloven, maar een corrupte schurk en anti-democraat, volgens de beste Oekraïense tradities. [1]

In februari 2021 sloot Oekraïne op bevel van president Volodymyr Zelensky drie binnenlandse televisiezenders, omdat ze werden beschuldigd van het verspreiden van Russische “propaganda”. Drie maanden later arresteerde Zelensky Viktor Medvedchuk, die op dat moment de op een na grootste partij in het Oekraïense nationale parlement leidde, het pro-Russische en eurosceptische Oppositieplatform voor het Leven (OPZZh).

Het was dus geen verrassing toen Zelensky eind maart tijdens de oorlog iets soortgelijks opnieuw deed, met een beroep op noodbevoegdheden onder de staat van beleg om TV-zenders te nationaliseren en 11 oppositiepartijen waaronder OPZZh te verbieden – allemaal zogenaamd gedaan in naam van het bestrijden van Russische desinformatie en Russische sympathisanten. Hoewel de toenmalige voorzitter van OPZZh, Yuriy Boyko, de oorlog aan de kaak stelde en opriep tot een staakt-het-vuren en de terugtrekking van Russische troepen uit Oekraïne. Zelensky zou echter niet nog een kans voorbij laten gaan om de vleugels van de politieke oppositie in zijn land te kortwieken, zeker niet nu de westerse media al zijn bewegingen rationaliseren, goed praten en verheerlijken.

De Pandora Papers
Het is nu misschien moeilijk te geloven, maar onthullingen uit documenten in de Pandora Papers – miljoenen bestanden van offshore serviceproviders gelekt naar het International Consortium of Investigative Journalists en gedeeld met partners over de hele wereld – zorgden ervoor dat Zelensky vorig jaar wankelde en zijn politieke loopbaan dreigde te beëindigen. Hoewel de acteur die politicus werd campagne voerde als een anti-corruptiehervormer, toonden de Pandora Papers dat hij nog een grotere schurk was dan zijn voorgangers.

Van meer dan 300 politici en ambtenaren, waaronder verschillende huidige en voormalige nationale leiders, in meer dan 91 landen en gebieden waaraan de documenten waren gekoppeld, was Oekraïne de thuisbasis van meer geheime offshore-holdings dan enig ander, inclusief Rusland. Het Organised Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP), dat bijdroeg aan het onderzoek, ontdekte dat vlak voordat Zelensky tot president werd gekozen, “hij zijn belang in een belangrijk offshorebedrijf, het op de Britse Maagdeneilanden geregistreerde Maltex Multicapital Corp., schonk aan zijn zakenpartner – binnenkort zijn belangrijkste presidentiële assistent. En ondanks het opgeven van zijn aandelen, blijkt uit de documenten dat er snel een regeling werd getroffen waardoor de offshore vestiging dividenden kon blijven betalen aan een bedrijf dat nu van zijn vrouw is.”

Zoals met hardhandig optreden tegen de vrijheid van meningsuiting en politieke oppositie, probeerde Zelensky’s kantoor het gebruik van offshores te rechtvaardigen door het spook van Russische agressie de schuld te geven. Een adviseur van de stafchef van Zelensky zei dat de offshores nodig waren om de inkomsten van de groep te “beschermen” tegen de “agressieve acties” van het “corrupte” regime van voormalig president Viktor Janoekovitsj, die in 2014 werd afgezet in de door de VS gesteunde kleurenrevolutie. De dure eigendommen die door Zelensky-medewerkers in het centrum van Londen bij de offshores waren aangekocht, waren, zo lijkt het, slechts bescheiden toevluchtsoorden voor vervolgde Oekraïners.

De dubieuze oligarch
Het was waar dat Zelensky en zijn partners in een televisieproductiebedrijf, Kvartal 95, een netwerk van offshore-bedrijven oprichtten dat in ieder geval teruggaat tot 2012. Dat was ook het jaar waarin het bedrijf begon met het produceren van reguliere inhoud voor tv-stations die eigendom zijn van Kolomoisky, de meest flamboyante oligarch en de belangrijkste steunpilaar van Zelensky.

Kolomoisky was mede-oprichter en was tot 2016 de belangrijkste eigenaar van PrivatBank, de grootste commerciële bank van Oekraïne, evenals PrivatBank Group, een wereldwijde zakelijke coalitie waarvan de controle zich uitstrekt over duizenden bedrijven in vrijwel elke regio, van Oekraïne, de Europese Unie, Georgië, Rusland , de Verenigde Staten en elders.

Hij ontkent invloed te hebben of nodig te hebben op de president, maar toen het Internationaal Monetair Fonds de gesprekken met de regering van Zelensky beëindigde nadat hij er in 2019 niet in was geslaagd een nieuwe leningsovereenkomst te bereiken (onder verwijzing naar de wijdverbreide corruptie), zei Kolomoisky in een interview dat als Zelensky werd gedwongen om te kiezen tussen hem en IMF-leningen de keuze op hem zou vallen. Oekraïense media tekenden daarbij aan dat Kolomoisky de financiering van Zelensky’s campagne nooit heeft ontkend.

Kolomoisky bouwde zijn enorme fortuin op met PrivatBank, voornamelijk als een ‘raider’. Uit een verhaal in Harper’s Magazine over de geldschieter van Zelensky blijkt dat er bedrijven in Oekraïne “zijn geregistreerd met kantoren en visitekaartjes, bedrijven die gespecialiseerd zijn in verschillende dimensies van het bedrijfsovervalproces, waaronder de inzet van gewapende criminelen, het vervalsen van documenten en omkopen van notarissen en rechters”.

Tussen 2013 en 2014 steunden de VS de ‘Kleurenrevolutie’ in Oekraïne die resulteerde in een regimewisseling. Het leidde ook tot een burgeroorlog tussen regeringstroepen en pro-Russische separatisten in het oostelijke deel van het land. Te midden van deze crisis benoemde waarnemend president Oleksandr Turchynov Kolomoisky tot gouverneur van de oblast Dnipropetrovsk. Hij maakte van zijn personeel een privéleger om de separatisten te bestrijden. Maar zelfs toen Kolomoisky veranderde in een krijgsheer, verwaarloosde hij zijn zakenimperium niet.

Zegen van Washington voor Kolomoisky
In 2014 keurde het IMF noodhulp aan Oekraïne goed en leende het miljarden aan de Nationale Bank van Oekraïne – de centrale bank van het land – om lokale commerciële banken te ondersteunen. Door een wereldomspannend plan waarbij PrivatBank-rekeningen en PrivatBank Group-bedrijven betrokken waren, en een corrupt Oekraïens rechtssysteem, plunderde Kolomoisky de IMF-hulp.

Gedurende deze periode hield Kolomoisky zijn activiteitenportfolio divers. 2014 was ook het jaar waarin de zoon van de toenmalige vice-president Joe Biden, Hunter Biden, toetrad tot het bestuur van Burisma, een Oekraïens energiebedrijf waarin Kolomoisky een controlerend belang heeft, aldus de New York Post. Uit e-mails verkregen door de Post bleek dat Vadym Pozharskyi, een Kolomoisky-protégé, in 2015 met Hunter communiceerde over een ontmoeting tussen Pozharskyi en de toenmalige vice-president Biden.

Tegen 2015 was Kolomoisky op weg naar zijn volgende controverse, degene die uiteindelijk zou leiden tot de opkomst van Zelensky. In maart van dat jaar namen Kolomoisky’s mannen de controle over van Ukrnafta, de grootste olie- en gasproducent in het land, en UkrTransNafta, dat vrijwel alle oliepijpleidingen in Oekraïne controleert. Dit was Kolomoisky’s manier om zijn afkeuring te tonen over de schuchtere hervormingsinspanningen van de regering, die een directe bedreiging vormden voor de macht van de toenmalige president Petro Poroshenko. Poroshenko wendde zich daarom tot Washington voor hulp, namelijk de toenmalige assistent-staatssecretaris voor Europese en Euraziatische zaken Victoria Nuland en Geoffrey Pyatt, die destijds de Amerikaanse ambassadeur in Oekraïne was.

Nuland is een interventionist die getrouwd is met aartsneoconservatief Robert Kagan. Ze wordt wel ‘de architect van de Amerikaanse invloed in Oekraïne’ genoemd, speelde een belangrijke rol bij de verandering van het regime en heeft sinds de tijd van Bill Clinton in elke presidentiële regering gediend, behalve die van Trump. Mensen zoals Nuland zijn de reden waarom presidenten komen en gaan, maar interventionistisch buitenlands beleid altijd blijft bestaan.

Volgens het ministerie van Justitie heeft Kolomoisky van ongeveer 2008 tot 2016 frauduleuze leningen en kredietlijnen verkregen als onderdeel van een enorm plan van in totaal ten minste 5,5 miljard dollar, ofwel ongeveer gelijk aan vijf procent van het bruto binnenlands product van Oekraïne op dat moment. In de VS zouden miljoenen van die dollars zijn witgewassen door aankopen van commercieel onroerend goed van Ohio tot Kentucky en Texas. Bovendien zou de weldoener van Zelensky een dozijn staalfabrieken in kleine steden in heel Amerika hebben gekocht, met als gevolg failliete fabrieken, onbetaalde belastingen, rottende gebouwen en honderden staalarbeiders zonder werk. Door PrivatBank in 2016 te nationaliseren, heeft Oekraïne in feite de last van een miljardensteun op de schouders van de belastingbetalers gelegd .

Dienaar van het volk
In oktober werd de eerste aflevering van een nieuwe show, Servant of the People, uitgezonden op het 1+1 kanaal van Oekraïne, waarin Zelensky de hoofdrol speelde: een geschiedenisleraar op een middelbare school die onverwacht president van Oekraïne wordt en zich inzet voor de bestrijding van corruptie bij de overheid. 1+1 is eigendom van de 1+1 Media Group, een van de grootste Oekraïense mediaconglomeraten, waarvan de eigenaar, volgens de Atlantic Council, niemand minder is dan Kolomoisky zelf, wat hem aanzienlijke politieke invloed geeft in het huidige Oekraïne. Zijn media-middelen werden gebruikt om de verkiezingscampagne van 2019 van president Zelensky te promoten, wiens hitshows eerder werden uitgezonden op het netwerk van Kolomoisky.

De Servant of the People-serie zelf werd geproduceerd door Kvartal 95, het bedrijf opgericht door Zelensky, wiens partners volgens de Pandora Papers betrokken waren bij een netwerk van dubieuze offshores. De show creëerde letterlijk Zelensky’s presidentiële personage, waardoor hij in feite een onofficiële campagne tegen de zittende regering kon opbouwen tot maart 2018 , toen een politieke partij die naar de televisieserie was genoemd, werd geregistreerd bij het ministerie van Justitie. In december 2018 maakte Zelensky officieel zijn presidentiële kandidatuur bekend op 1+1.

Zelensky, de creatie van een oligarch, voerde campagne voor het presidentschap als de persoon die hij speelde in een comedyserie met een feest vernoemd naar de show naar de overwinning in 2019. In deze tijd vergaarde Zelensky – als een soort John de Mol – samen met zijn televisieproductiepartners vermogens via een constellatie van offshore-bedrijven die vele miljoenen ontvingen van Kolomoisky’s PrivatBank.

Kort nadat ze de touwtjes in handen hadden genomen, begonnen Zelensky en zijn Dienaar van het Volk-partij, zogenaamd wegens inefficiëntie, Oekraïense ministers te ontslaan die bekend stonden als anticorruptiehervormers. De mensen die op het hakblok werden geplaatst, waren ook degenen die het meest waarschijnlijk de macht van oligarchen zoals Kolomoisky bedreigden, van wie Zelensky misschien het een en ander heeft geleerd. Met name voormalig minister van Douane Maxim Nefyodov was een prominente hervormers die door Zelensky werd ontslagen. Nefyodov is het meest bekend vanwege het creëren van ProZorro, een systeem dat is ontworpen om corruptie in de Oekraïense overheidsopdrachtensector aan te pakken.

Na het ontslag van Nefyodov gebruikte Zelensky’s partij haar meerderheid om wetgeving aan te nemen die het mogelijk zou maken om het duurste wegenbouwproject in de moderne Oekraïense geschiedenis te bouwen. Afgelopen juni meldde de Kyiv Post hoe Zelensky “de uitgaven voor wegreparaties heeft verdubbeld, in de zak van het COVID-hulpfonds heeft gestoken en geld heeft uitgegeven dat Oekraïne had binnengesleept via internationale rechtbanken.” Een interessante bron van geld, aangezien het IMF een hulppakket van meerdere miljarden dollars heeft goedgekeurd in 2020 “om Oekraïne te helpen het hoofd te bieden aan de pandemische uitdagingen van COVID-19 door middel van betalingsbalans- en begrotingssteun.”

Door schandalen geplaagd
In 2019, net nadat Zelensky zijn verkiezing had gewonnen, gaf Kolomoisky aan dat hij bereid was olie over troebel water te gieten en vrede te sluiten met Rusland. De burgeroorlog in Oost-Oekraïne had tot dusver meer dan 14.000 levens geëist. De oligarch zei dat het genoeg was: ‘Ze zijn toch sterker. We moeten onze betrekkingen verbeteren”, zei hij volgens de New York Times over Rusland en Oekraïne. Maar hij zag ook een obstakel: “Mensen willen vrede, een goed leven, ze willen niet in oorlog zijn. En Washington dwingt ons om in oorlog te zijn, en geeft ons er niet eens het geld voor.”

De oorlog heeft Zelensky volledig opnieuw uitgevonden, waardoor zijn door schandalen geplaagde presidentschap, gekenmerkt door gebroken beloften, is gered. Uit een opiniepeiling van het Kyiv International Institute of Sociology bleek dat slechts 24 procent van de kiezers hem eind januari steunde. Maar nu, dankzij de omarming door het Westen van de acteur, is Zelensky de ontvanger geworden van onvoorwaardelijke aanbidding en enorme hoeveelheden internationaal hulpgeld. “Voor de oorlog stuurden de VS 300 miljoen dollar per jaar naar Oekraïne”, zei Mark Cancian, een senior adviseur bij het Centrum voor Internationale en Strategische Studies. “Nu geven we 100 miljoen per dag aan wat tot voor kort werd beschouwd als “de meest corrupte natie van Europa”, meldt (van alle kranten) nota bene The Guardian.

Een volstrekt corrupt land met een geschiedenis van presidenten die zich met miljarden verrijkt hebben ten koste van de eigen bevolking verdient geen steun. Oorlogshitser Zelensky is het grootste gevaar voor Oekraïne.

---

1. Dit artikel is grotendeels gebaseerd op de verhaal “Servant of the Corrupt”, verschenen bij de IM-1776, een dissident online magazine.

---

Meer over Oekraïne leest u hier.