De regering-Obama heeft gisteravond – vrij plotseling – bekend gemaakt, dat naar haar oordeel de Syrische regering van Assad chemische wapens heeft gebruikt tegen haar eigen bevolking. De echo’s van dit besluit zullen in de eerste plaats president Bush jr. bekend in de oren klinken. De Irak-oorlog tegen Saddam Hoessein werd op vrijwel identieke gronden begonnen. Toch waren de omstandigheden daarvan bepaald anders.

Kort gezegd was Irak min of meer een eenheid toen de Amerikanen besloten tot een inval. Anderzijds, het was een eenheid die geen steun van andere landen van betekenis kon verwachten. En dat ligt in het geval van Syrië fundamenteel anders. Aanvankelijk leek het er op dat de Amerikanen met de val van Assad hoopten Iran te isoleren, en in het ergste geval zal ook dat land openlijk worden betrokken in de vijandelijkheden. Maar heel waarschijnlijk is dat niet – na de ‘revoluties’ in Tunesië, Libië en Egypte is er bij de niet-Westerse leden van de Veiligheidsraad groot wantrouwen ontstaan over de Amerikaanse bedoelingen. En na Libië hebben zowel Rusland als China laten weten dat het oprekken van Veiligheidsraadresoluties wat hen betreft niet voor herhaling vatbaar was.

Dan is er nog een tweede punt op dit vlak: anders dan de andere genoemde landen is Syrië een formele bondgenoot van Rusland, met binnen haar grenzen de grootste vlootbasis van Rusland buiten het eigen territorium. De politieke steun van de Russen (met de Chinezen op de achtergrond) in de Veiligheidsraad is voor de Amerikanen tot nog toe een vervelend obstakel gebleken. Of de Chinezen tijdens het recente bezoek van de Chinese president Xi door Obama zijn afgekocht is onduidelijk, maar met de Russen zal dat niet lukken.

Ommezwaai
Tot nog toe leken de Amerikanen niet erg happig op een prominente rol in de Syrische kwestie. De onenigheid binnen de EU – over wapenleveranties en aan wie – hadden hun pendant binnen de USA. Die ommezwaai nu is opmerkelijk, want economisch kan de USA zich eigenlijk geen grootschalige operaties meer veroorloven. Niet voor niets was de Libische operatie vooral een Europese kwestie. Maar dat de aarzelende Europeanen nog op tijd zullen zijn het tij ten gunste van de rebellen te keren lijkt plotseling niet langer in de lijn der verwachting te liggen – het tempo waarin het Syrische regeringsleger gesteund door Hezbollah terrein wint is daarvoor te overtuigend. Als de aanstaande poging om Aleppo te heroveren succesvol is, is de opstand zo goed als voorbij. Militair lijken de rebellen gekraakt.

Obama heeft echter nogal vervelende binnenlandse problemen. Het PRISM-afluisterschandaal wordt hier en daar al vergeleken met Watergate, en de aanpak van de economie blijft een pijnlijke situatie. Oorlogen hebben het voordeel dat zij de natie verenigen. Cynisch, maar waar. Aan de vooravond van de Amerikaanse Burgeroorlog is zelfs overwogen een oorlog tegen Mexico of tsaristisch Rusland te beginnen, maar Lincoln was daartegen. Toch is er serieus over gedacht. Obama lijkt nu opnieuw die kaart te gaan spelen, maar het is niet zonder risico’s.

De positie van de USA is niet langer onaantastbaar, al is zij nog steeds de grootste macht ter wereld, zeker militair. Daartegenover staat dat de Russen direct bij het van start gaan van een no-fly-zone hun S300-luchtafweersystemen zullen leveren, waarmee het afdwingen van die no-fly-zone een risico wordt.

Voor de Russen staat er eveneens veel op het spel. Hun bondgenoot is voor hen belangrijk, het prestigeverlies dat het in de steek laten er van zou betekenen zal Putin niet zonder slag of stoot accepteren. Daar komt dan nog bij, dat het een mogelijkheid is de beste Russische wapens van dit moment in de realiteit te testen tegen wat de Amerikanen in het veld kunnen brengen, een overweging die niet mag worden onderschat. Als de Russen daarentegen Assad aan een overwinnig helpen, zal hun prestige daarmee navenant groeien.

Aanleiding?
De aanleiding die de Amerikanen nu gebruiken is bovendien nogal dubieus, en vermoedelijk gebaseerd op Franse gegevens. Maar Frankrijk heeft grote belangen in deze ex-kolonie. Er is inderdaad zenuwgas Sarin aangetroffen, maar op strijders van de rebellen die op het punt stonden vanuit Turkije Syrië in te trekken. Hierover is juist Rusland bijzonder ongerust. Dat het de rebellen er alles aan gelegen is de Westerse mogendheden in de Syrische burgeroorlog te betrekken staat vast. Dat dergelijke lieden onscrupuleus genoeg zijn enige medestanders te vergiftigen teneinde de zo gezochte aanleiding te verschaffen is eveneens bekend. Want de vraag die maar niet gesteld wordt is, wat heeft de inzet van chemische wapens in een reguliere oorlog voor het regime-Assad voor zin?

Het antwoord is eenvoudig, dat deze wapens slechts geschikt zijn voor afschrikking. Militair is hun waarde zeer beperkt. Gevoegd bij het risico dat de inzet ervan de Amerikanen er toe zou kunnen brengen zich in deze burgeroorlog te mengen, maakt het zeer, zeer onwaarschijnlijk dat Assad er toe zal overgaan ze in te zetten, als hij met reguliere militaire middelen winnen kan. En dat laatste is nu juist wat thans het geval is.

Enfin, het ziet er naar uit dat Obama de gulle gevers van de Nobelprijs te kakken gaat zetten, en zich geruisloos voegt in het rijtje Bush I en vooral Bush II. Dat geeft mogelijk straks de bizarre situatie dat strijders die vanuit Afghanistan naar Syrié vertrekken, daar zij aan zij komen te staan met de Amerikanen die ze zo lang hebben bestreden. Dat moet je allemaal maar gaan uitleggen, als de eerste lijkzakken thuiskomen. Het is een bijzonder avontuur dat Obama nu begint, met onbetrouwbare lokale bondgenoten en een ongewisse uitkomst. Erg verstandig lijkt het niet. Waar het nu op uit zal draaien, is een verlenging van de Syrische burgeroorlog. De bevolking wordt daarmee echt niet geholpen.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.