Het beeld dat de Europese media van president Trump schetsen hing tot nog toe op diens onverwachte verkiezing en de daaropvolgende hysterie van de Democratische Partij. Maar de crisis met Noord-Korea en een recente deal in de binnenlandse Amerikaanse politiek doen dat beeld schudden op de fragiele grondvesten. Ons beeld van de Amerikaanse politiek kan niet anders dan blijvend veranderen.

Noord-Koreaanse crisis
De Noord-Koreaanse crisis is iets dat binnen de EU-media soms wordt gepresenteerd als een gevolg van Trumps stijl van communiceren, maar dat de bestaande situatie uit de hand loopt zien de meeste politici die op het wereldtoneel acteren wel degelijk. Dat is ook terug te zien aan het manoeuvreren van bijvoorbeeld Vladimir Putin, die Trump enerzijds steunt in zijn pogingen Noord-Korea af te houden van de vervollediging van de ontwikkeling van kernwapens. Niet zozeer uit liefde voor Trump of de USA, maar omdat Putin ziet dat er met een nucleair Noord-Korea steeds grotere risico’s ontstaan in Azië, waar Rusland toch vooral een perifere speler is.. Anderzijds wil Putin China niet te zeer van zich vervreemden. Het conflict dat door de Amerikaanse neoneocons[1] met Putins Rusland werd gezocht kan hij ontwijken door samen te spannen met China, dat haar eigen redenen heeft om Noord-Korea niet al te hard te vallen. Indien Rusland en de USA opener zouden kunnen samenwerken zouden ze China samen kunnen dwingen Noord-Korea terug in het hok te jagen.

Putins aarzeling is onder andere te danken aan de Amerikaanse obsessie met diplomatieke uitzettingen:

‘Working with people who confuse Austria & Australia is hard’ – Putin on US establishment https://t.co/GEURt2cfkz pic.twitter.com/TUMdKWWBcz

— RT (@RT_com) September 5, 2017

Dat Putin aarzelt is ook duidelijk uit zijn weigering een olieboycot van Noord-Korea te steunen. Het is een minder bekend feit, maar de aanval van Japan op Pearl Harbor in 1941 werd mede ingegeven door de kort daarvoor door de USA afgekondigde afgekondigde olieboycot tegen dat land. Het dwong Japan tot oorlog, met capitulatie in haar veroveringszucht in China als alternatief. Die boycot was iets dat de westerse landen konden doen doordat zij toentertijd tegen de 80% van de wereldolieproductie controleerden. Die boycot heeft het verloop van de Tweede Wereldoorlog in gunstige zin voor het westen beïnvloed door de entree van de USA. Maar dat men ook in Moskou en Peking zal beseffen dat een olieboycot van Noord-Korea de zaak direct op de spits drijft schijnt in het westen momenteel maar door weinig mensen te worden beseft. Het is niet Trumps retoriek, maar juist die dreigende boycot die de situatie beslissen kan. Maar het zou ook China dwingen volledig kleur te bekennen, en daarin schuilt een groot risico.

De veranderde positie
Voor de USA is echter het grote risico niet alleen dat China de regionale hegemonie in Azië verwerft, hoewel het verlies daarvan voor de USA een enorme klap zou zijn. Maar er is tevens het probleem dat een relatief kleine en onbetekenende macht als Noord-Korea nu in staat zal zijn het grondgebied van de USA direct en effectief te bedreigen. De psychologische kant hiervan kan moeilijk overschat worden.

Deze confrontatie met Noord-Korea gaat daardoor niet langer alleen over de Amerikaanse dominantie in Oost-Azië, niet langer over het vermogen van de USA om de levens van onderdanen van bondgenoten te beschermen, maar tevens krijgt ook het vermogen de levens van de eigen onderdanen in de toekomst voldoende te beschermen tegen de oprispingen van Kim Jung-un. Dat is vanuit Amerikaans perspectief een fundamenteel andere positie, en het is wat deze crisis op de spits dreef. Het bedreigen van Guam was slechts een eerste stap. Het zal niet lang duren eer het Noord-Koreaanse regime met wiskundige precisie kan melden welke Amerikaanse steden het gevaar lopen door Noord-Koreaanse bommen te worden verpulverd.

De positie van de USA is altijd geweest: America first. Het is ook het logische standpunt van elke regering, aangezien zij anders niet echt een regering is. En wellicht het meest essentiële doel van een regering is het beschermen van de eigen burgers, dat is haar verantwoording voor haar bestaan. En de USA is een land waar die gedachte meer leeft dan waar ook ter wereld. De ontwikkelingen in Noord-Korea bedreigen die geheiligde positie. Je kunt Obama vooral verwijten dat hij met zijn politiek tegenover Noord-Korea niet ver genoeg vooruit keek – en voor zijn Iran-politiek geldt exact hetzelfde. Maar Obama maakte het vooral zijn prioriteit te voorkomen dat die bedreiging van Amerikaanse burgers al tijdens zijn bewind zou ontstaan. En slaagde daarin met de hakken over de sloot. Opvolger Trump moet het maar zien op te lossen.

Terzijde: wat zou de positie van havik Clinton zijn geweest na de Noord-Koreaanse provocaties? Clintons gedachten over het buitenland – zo blijkt uit al haar acties in het verleden – zijn ongeveer net zo weinig genuanceerd als de communicatiestrategie die Trump verweten wordt. Maar Clinton had de neiging ongeduldiger te zijn…

De directe bedreiging met waterstofbommen van Amerikaanse burgers door Noord-Korea kan Trump vanzelfsprekend aanpakken via de Veiligheidsraad, zoals hij tot op heden ook deed. Maar dat bergt ook het probleem in zich dat dat door de Amerikaanse bevolking als zwakte wordt gezien. Amerikaanse presidenten kunnen zich niet ongestraft laten bedreigen zonder de gunst van hun electoraat te verliezen, en alles wijst er op dat Trump herkozen zal willen worden. Dat is een recept voor een poging hardhandig in te grijpen, of hij dat helemaal kan rechtvaardigen of niet. Dit mechanisme is overigens niet aan de presidenten van één partij verbonden, maar is onderdeel van het verloop van elk presidentschap, dat je uitgespreid over een termijn van 8 jaar nauwkeurig in te onderscheiden fases kunt indelen. En elk daarvan heeft zijn specifieke gedrag voor gebeurtenissen in binnen- en buitenland. En de Amerikaanse politiek is eensgezind – ook nu – in de wijze waarop zij de Noord-Koreaanse dreiging beschouwt.

Deze situatie werd kristalhelder gemaakt in een interview op FoxNews op 3 september van interviewster Regan met voormalig Amerikaans ambassadeur bij de VN John Bolton:

Regan asked, “What are we risking though if we say we’re going to go in with strategic military strength?… Are we going to end up with so many people’s lives gone in South Korea, in Seoul because we make that move?” Bolton responded with brutal honesty.
“Let me ask you this: how do you feel about dead Americans?”

Als de USA moet kiezen tussen het risico voor de burgers van geallieerde andere naties en die van haarzelf, kan er geen misverstand bestaan over wat de keuze zal zijn. En de nucleaire dreiging negeren kan de zaak dus alleen maar erger maken. Of we het nu prettig vinden of niet, het is onmiskenbaar duidelijk dat vanuit Amerikaans perspectief Trump de president zal zijn die dit probleem op zal moeten lossen. Hoe dan ook.

Binnenlandse politieke situatie USA
De binnenlandse politieke situatie van de USA is daardoor intussen minstens zo interessant geworden. Afgelopen week zag een plotselinge toenadering van de president en de leiders van de Democraten in het Congres.

We zitten weer in een periode dat de wettelijke grens waarboven door de Amerikaanse overheid niet geleend mag worden weer moet worden verhoogd, en dat is traditioneel een ingewikkeld steekspel tussen de beide partijen in het Congres. Wat dat zo in gewikkeld maakt is dat op de keper beschouwt er in deze drie partijen in het Congres zitten: Democraten, Republikeinen en fiscale hard-line Republikeinen, die èlke verhoging van dat schuldenplafond zullen weigeren. Dat houdt in dat er altijd ene compromis moet worden gevonden waarbij de Democraten en de fiscaal gematigder Republikeinen elkaar zullen moeten vinden.Het gepoker over de verhoging van dit jaar speelt al maanden.

De Democraten boden – ook als onderdeel van een package deal om de schade van orkaan Harvey in Houston te helpen lenigen – uitstel van de beslissing met drie maanden. De gematigde Republikeinen wensten een uitstel van anderhalf jaar – tot na de half-term elections, want een compromis kost hen stemmen. Na eerder grote woorden van meerderheidsleider Paul Ryan in de Amerikaanse MSM sloot Trump vlot een deal met de Democratische minderheidsleiders, waarvoor hij voldoende stemmen bijeen krijgen kan omdat hij onder de Republikeinen in het Congres ook trouwe supporters gekregen heeft.

Het Republikeinse establishment blijft met de brokken zitten, alhoewel dat minder erg zou kunnen zijn dan men nu denkt. Door een termijn van drie maanden uitstel te accepteren wordt het lopende probleem in de praktijk niet verschoven maar verlengd. Niet alleen zal het gekrakeel daardoor voortduren, wat de president in contrast een beter beeld bij het electoraat verschaft, maar het houdt ook het beeld in stand van een voortdurend op relletjes uit zijnde Democratische Partij. Dat Trump zonder verder onderhandelen dat bod van drie maanden accepteerde – wat onder normale omstandigheden nooit meer dan een openingsbod voor onderhandelingen was geweest, brengt hem in bijzondere situatie. Het lijkt nu dat hij in de (Democratisch gezinde) media als hanteerbaarder en redelijker wordt gezien, het brengt zijn eigen partij tot de ontdekking dat ze eerder met de president moeten overleggen, en hem niet allen moeten zien als een tegenstander uit de eigen kringen. Daarmee verstevigt Trump zijn greep op de Republikeinen. Als klap op de vuurpijl zal het de Democraten moeilijk maken bij de volgende halte van het vereiste uitstel met iets anders te komen dan met een zelfde bod van drie maanden, en als we zo naar de midterms voortsukkelen dan is duidelijk hoe de kiezers dat bekijken gaan. Tactisch is dit een meesterzet, of het dat strategisch ook is als we zo nog zeven jaar door moeten moet worden betwijfeld.

Maar die nieuwe plezieriger verhoudingen met de Democraten zullen Trump heel goed van pas komen om de komende maanden te kunnen manoeuvreren tegenover Noord-Korea en China. Deel van wat nodig is is een handreiking aan Rusland, iets waar de nieuwe Russische ambassadeur in Washington eerder deze week al op zinspeelde.

De Noord-Koreaanse crisis vereist dat er slim wordt gemanoeuvreerd en verstandig wordt onderhandeld – al lijkt dat met Noord-Korea uitgesloten. Maar als we bekijken hoe de stukken thans op het bord worden gezet is Putin niet de enige meesterlijke schaker die we internationaal aan het werk zien. De vraag is vaak vooral of Trump geïnteresseerd is, wat niet altijd zo lijkt te zijn, getuige zijn filippica’s via Twitter. Maar de manier waarop nu met speels gemak een coalitie wordt opgezet is wel degelijk indrukwekkend. Trump is bezig de situatie naar zijn hand te zetten door de binnenlandse en buitenlandse politieke problemen tegen elkaar uit te spelen.

---

1. Neoneocons is mijn persoonlijke neologisme voor de pressiegroep die – dwars door beide Amerikaanse partijen heen – voorstander is van een leidende rol van de USA in de wereld, in een zogenaamde vertolking van politieagent. Die neoneocon-agenda zie je terug in het MO, zowel in Syrië, Afghanistan en Irak, als vanwege de banden met Saudi-Arabië. De neoneocon-strategie verkeert door de Noord-Koreaanse crisis feitelijk in grote moeilijkheden, omdat blijken zal dat de USA niet in haar eentje de hele wereld aan kan, wat toch een onderliggende premisse van hun ideologie is. Dat het probleem Noord-Korea mede een gevolg is van de uitwerking van eerdere neocon-gedachten naar een vorm van werelddominantie (Irak, Afghanistan, etc) is de ironie van de geschiedenis.