Frits Bosch loopt de redenatie, logica en ‘zekerheden’ van het nieuwe pensioenstelsel na en wordt er uitermate pessimistisch van.

Het nieuwe pensioenstelsel betekent:

1. beleggingsrisico’s komen bij deelnemers te liggen, zónder compensatie
2. deelnemers krijgen géén eigen pensioenpot met eigendom over ingelegd geld.
3. ‘invaren’ is schier onmogelijke opgave.

Om het deelnemers dit stelsel toch door de strot te duwen wordt er gedaan alsof dit nieuwe stelsel het ei van Columbus is. Dat is het niet. Het is drie keer niks. Om het aan hoi polloi te verkopen wordt het omgeven door leugens: “u wordt niet meer gekort!” Dat klopt, als een zwerende vinger. Zo heet het niet meer, maar grote kans dat uw pensioeninkomen, zonder vangnet, holderdebolder omlaag gaat. Hoed u voor leugenaars.

Wat zijn pensioenfondsen? Pensioenfondsen zijn potten met geld, via premies bijeengebracht door deelnemers. Het geld wordt eigendom van het collectief van deelnemers, i.c. het fonds. Het doel van pensioenfondsen is te zorgen voor geld voor later als deelnemers met pensioen gaan. De fondsen beleggen het geld collectief met risico om rendement te behalen over de inleg. Fondsen matigen het risico om voldoende uitkeringszekerheid te genereren. Deelnemers moeten immers vertrouwen hebben dat er voldoende geld is als ze afzwaaien. Daarin is het nut van het pensioenfonds gelegen. Pensioenfondsen zijn financiële instellingen met een sociale doelstelling met een risicomijdend karakter. Ons pensioenstelsel wordt nu nog één van de beste ter wereld genoemd.

Wat zijn vermogensbeheerders? Vermogensbeheerders zijn de beleggers van het opgepotte geld. Ze brengen het geld op kapitaalmarkten zo optimaal mogelijk onder met hun visie op risico en rendement. Om dat goed te doen brengen ze kennis, data, informatisering, inzicht en operationaliteit bijeen. Het zijn bolwerken van intellect, creatief en dynamisch. Ze voldoen aan diverse eisen van de toezichthouder DNB inzake zorgplicht en gedrag. Deze beheerders zijn uitvoerders van het pensioenfondsbeleid binnen de kaders van het fonds dat eindverantwoordelijk is.

Waardoor daalden dekkingsgraden?

1. crises op de financiële markten, vooral ICT crisis, Kredietcrisis en Coronacrisis.
2. loslaten van de vaste rekenrente van 4% naar marktwaardering rond 1%. Deze lange rentedaling werkt sterk door via discontering naar hogere verplichtingen.
3. “langleven”, we worden ouder dan gebudgetteerd waardoor de verplichtingen oplopen.
4. Uitholling, de inkrimping van pensioenreserves door premiekortingen, premie holidays, rechten toekennen waar geen adequate premie voor geheven werd, vermogen terugstorten naar het bedrijf, vele miljarden van ABP naar de overheid, ‘rooftochten’ genoemd.
5. Verkeerde visie op ‘risico’. Risico gaat meer om ‘impact’ van een negatieve gebeurtenis, dan om de ‘kans’ erop. DNB keek te veel naar kans van op neerwaartse koersen en te weinig naar de impact daarvan. Te veel is gedacht “op lange termijn komt het goed” en niet begrepen is dat een heftige koersdaling op korte termijn desastreus kan zijn voor het stelsel. Modellenbouwers wezen pensioenfondsen naar een te riskante beleggingsmix.

Waarom móest het pensioenstelsel vernieuwd worden? Er moest een einde komen aan het alsmaar niet kunnen nakomen van de garantiegedachte dat pensionado’s mogen rekenen op 70% van hun gemiddeld salaris bij pensionering. Het voortdurend (al 10 jaar) niet kunnen indexeren voor inflatie ondermijnde het vertrouwen van deelnemers in het stelsel. De tweede reden is dat het huidige stelsel onbegrijpelijk was. Hoge beleggingsrendementen kwamen niet tot uiting in uitkeringen.

Waardoor geen indexering ondanks hoge rendementen? Dat komt omdat de rekenrente op het ultra lage niveau van rond 1% werd gezet, waardoor bij discontering van de verplichtingen de dekkingsgraad extreem laag bleef. Maar bij rentestijging (slecht voor beleggingsrendementen) gaan de uitkeringen juist wel omhoog. Dit is invers en voor deelnemers onbegrijpelijk.

Is de vakbeweging blij met het nieuwe stelsel? Ja, want er wordt ‘optisch’ niet meer gekort. Dat is ‘optisch’, want korten krijgt nu een andere naam: bij lagere beleggingsrendementen krijgen deelnemers gewoon minder, “het is uw risico, niet meer het onze, daaaag!”.

Wie zijn er blij?

• Zijn werkgevers blij? Ja, want zij hoeven niet meer bij te plempen met een hogere uitkering als de nood aan de man komt. “Geweldig heer Koolmees! Dat we daar niet eerder zijn gekomen, wat dom!”
• Zijn consultants blij? Ja, kassa! Zij worden fors aan het werk gezet. Dat gebeurt altijd gaande naar een nieuw stelsel. Wie gaat dat betalen? Niet Zoete Lieve Gerritje. U!
• Zijn politici blij? Ja, eindelijk eens iets positiefs te melden. “We hebben het geklaard”! Nou nee.
• Zijn er in het nieuwe stelsel ‘dekkingsgraden’? Nee, die verdwijnen evenals de rekenrente. Overgegaan wordt op kasstromen. Er komt een overgang naar het nieuwe stelsel in 2026, waarbij de waarde van de verplichtingen wordt berekend maar hoe precies, is nog onbekend.

Wordt het nieuwe pensioenstelsel individueler? Ja en Nee. JA, iedereen krijgt optisch een eigen pensioenpot met een eigen beleggingspotje, ‘life cycle’. Een jongere heeft een potje met veel aandelen, een oudere een potje met veel obligaties. Het wordt makkelijker pensioen ‘mee te nemen’ naar een nieuwe werknemer. NEE, deelnemers krijgen geen ‘echt’ eigen pensioenpot. Het gestorte en opgebouwde vermogen wordt onteigend bij overlijden en gaat in de gezamenlijke pot als afgedwongen solidariteit. Bij pensionering mag je 10% van je pensioenaanspraak opnemen als sigaar uit eigen doos. De ‘Persoonlijke pensioenrekening’ bevat niets substantieels. Als gezegd wordt dat het nieuwe stelsel “veel individueler” is, dan is dat overdreven.

Wordt het nieuwe pensioenstelsel onzekerder? Ja, deelnemers gaan fors meedeinen op de beleggingsrendementen. Ze gaan dus van het ene uiterste naar het andere. Zeeziek van het deinen? Vandaag kunnen ze naar Australië op vakantie, maar morgen op een houtje bijten. Er worden geen toekomstige uitkeringen meer beloofd, wel meer fluctuaties. De resultaten van het potje komen voor rekening van het individu. Het pensioenfonds kan besluiten om tekorten bij ouderen aan te vullen uit de collectieve buffer, waarin werknemers en werkgevers verplicht tien procent van de pensioenpremie storten. Maar dat is niet zeker en hangt af van het bestuur.

Wordt het transparanter? Dat is wel de bedoeling. Duidelijker wordt waarom uitkeringen fluctueren. Maar je kan er niets mee. Je bent als oudere nog steeds afhankelijk van de rentestand omdat in het persoonlijke life cycle potje voornamelijk obligaties zitten. De waarde daarvan hangt voor een groot deel af van de stand van de rente. Er komt in een nieuw stelsel meer kans op korten als de persoonlijke life cycle de waarde van het persoonlijke pensioen niet dekt. Als die waarde hoger is, krijg je indexatie als het bestuur dat besluit.

Is er iets van een vangnet? Zo mag je het niet noemen. Flinterdunne solidariteitsreserves moeten voor een doekje voor het bloeden zorgen. Maar bij een forse recessie vervliegt het als sneeuw voor de zon. De doelstelling van het fonds om een solide zekerheid te bieden bij pensionering wordt veel geringer. Het nut van een pensioenfonds is dus fors afgenomen.

Is het een probleem dat het stelsel onzekerder wordt? Ja. Deelnemers krijgen bij een gemiddelde dekkingsgraad van nog geen 90%, een historische onderdekking, de beleggingsrisico’s vol voor de kiezen. En dat in een beleggingsklimaat dat volstrekt onvoorspelbaar is. Als we vermoeden dat het ‘mooie’ er vanaf is dan is dat een understatement. Bovendien leven we in een sociaal-cultureel klimaat dat alle kanten op gaat, behalve de goede. Deelnemers wordt nu korten in het vooruitzicht gesteld plus een hoog risico bij een ultiem lage dekkingsgraad. En dit op een moment dat miljarden belastingsgeld naar Zuid-Europa gesluisd wordt. Dat is onrechtvaardig. Zorgplicht voor de eigen burgers wordt met voeten getreden.

Wordt de samenstelling van de beleggingsportefeuilles van de fondsen anders? Ja, als deelnemers afhankelijker worden van beleggingsrendement, zullen de fondsen ook meer risico nemen. Dat betekent meer in aandelen, minder van obligaties en minder in vastgoed. Wat aandelen betreft zal minder in indexfondsen belegd worden en meer in specifiek sterke aandelen beleggen. Zullen de mooiste bloemen geplukt bij de rand van de afgrond? De portefeuilles worden over de volle breedte risicovoller. Deze trend is sowieso aanwezig aangezien bij een rentestand van rond het nulpunt het beleggen in obligaties en geldmarktprodukten onaantrekkelijk is. Beleggingen worden nog kwetsbaarder voor een rentestijging. Ouderen beleggen vooral in vastrentende waarden, (staats)obligaties. Een rentestijging is dodelijk voor hun beleggingsportefeuille.

Wordt het vertrouwen hersteld? “Everybody happy?” Nee. De doorsneeproblematiek, waarbij jongeren onvoldoende aanspraak opbouwen uit hun inleg, blijft dubieus. Want het wordt nu afhankelijk van toekomstig risicovol beleggingsrendement. Jongeren zullen een lager pensioen hebben dan de babyboomers door nog langer leven en de ‘aanslag’ van de babyboomers op de verplichtingen. De onzalige gedachte “er zal wel niets meer in de pot zijn als wij met pensioen gaan” blijft bestaan. Ouderen blijven ‘unhappy’ omdat ze meer fluctuaties om de oren krijgen.

Wordt de morbiditeit opgelost? Nee. In het Nationaal Pensioendebat 2018 kwam naar voren de stapeling van functies van de grote pensioenfonds bobo’s, (te) hoge salarissen, fouten niet toegeven, te hoge premies bij te lage uitkeringen. Directies van grote pensioenfondsen tonen de geringste solidariteit. Ik heb contact met de groep “Verontruste ouderen” in Brabant en weet hoe zij zich hebben ingespannen voor inspraak met voorstellen. Ze kregen nul komma nul op het request. Hoe kun je dan het vertrouwen herstellen? Vertrouwen was lek en blijft lek.

Welke oplossingsmogelijkheden had Koolmees?

1. handhaaf het huidige collectieve stelsel, maar verander de rekenrente naar een vast hoger niveau, weg van het huidige irrationele niveau, los de doorsneeproblematiek op en herstel het vertrouwen. Dit was het minst ingrijpend geweest. Het had gehandhaafd dat ons pensioenstelsel één van de beste ter wereld is,
2. handhaaf het huidige collectieve stelsel, verwijder de rekenrente, laat deelnemers meedeinen met beleggingsrendementen, kasstromen. Maar deelnemers worden daarvoor gecompenseerd met een forse miljarden overheidsdonatie. Los de doorsneeproblematiek op en herstel het vertrouwen.
3. ga over op een individueel stelsel met ‘echt’ eigendom van gestort vermogen. Deelnemers dragen dan meer beleggingsrisico’s, maar worden daarvoor gecompenseerd met een forse miljarden overheidsdonatie. Dit was de meest ingrijpend oplossing geweest.

‘Wie van de drie’ is het geworden? Geen van drieën! Koolmees gaat voor het slechtst denkbare: geen eigendom van inleg, veel meer risico voor deelnemers, geen risicocompensatie en korten. Dit lijkt geen oplossing dat vertrouwen herstelt. Met uitzondering van vakbonden, werkgevers (vaste premies!) en politici is er geen professional die dit stelsel een goed idee vindt. Het is goed voor consultants, maar niets van dit nieuwe stelsel is dermate nieuw dat het ook niet gewoon in het bestaande stelsel had gekund. Het nieuwe stelsel lijkt optisch een verbetering, maar biedt exact wat deelnemers niet wensen, namelijk veel meer risico en korten. Bovendien is het ‘invaren’ van het bestaande stelsel naar de nieuwe opzet een vraagteken binnen Europese regelgeving. Ons pensioenstelsel is niet langer één van de beste ter wereld. Opnieuw wordt een belangrijk deel van de verzorgingsstaat afgebroken.

Wat zeg ik tegen heer Koolmees? “het is buitengewoon onverstandig waar u heen wilt. Dit loopt niet goed af. Het kan veel gemakkelijker. Verhoog de rekenrente naar 4%. Dat is de lange termijn rente, van mijn part wat lager als u daar zoveel moeite mee hebt. Pensioenfondsen zijn lange termijn beleggers, daar hoort dus een bijpassende lange rente bij, niet een marktrente op liquidatiebasis van het fonds, maar een vaste rente. Als u doorgaat met dit voorstel komen we in de grootst mogelijke problemen. Het Nederlandse pensioenstelsel geldt nog als het beste stelsel ter wereld. Ik voorspel dat we met uw voorstel een enorme duikeling gaan maken op de Moody’s ranglijst. Doe het niet! Keer om!”

Hij luistert niet. D66 staat voor een politieke unie ten koste van onze natiestaat en pensioen. Beroepsleugenaars.

Doet de EU een greep in de Nederlandse pensioenkas? Ja, indirect wel: vele miljarden van ons belastinggeld gaat naar corrupt Zuid-Europa en niets naar onze pensioenfondsen in grote nood. Italiaanse burgers zijn rijkers dan Nederlandse huishoudens (FD, 18-6-20). Toch gaat belastinggeld van onze burgers naar dit corrupte land. Blijkbaar liggen de prioriteiten primair bij Zuid Europa en niet bij de Nederlandse burger. Ze laten ons stikken! Goed dat we het weten. Bovendien willen alle traditionele partijen, de leugenaars, richting Europese politieke unie. Als uw pensioen u lief is moet u daar niet zijn! Er zijn slechts drie partijen die zich mordicus tegen een politieke unie hebben uitgesproken: Forum, PVV en 50+. Als uw pensioen u lief is moet u daar wel zijn!

Wie zijn de ‘leugenaars’? Dat zijn vakbeweging, werkgevers, politici en pensioenbobo’s die u knollen voor citroenen verkopen. Nu vernemen we dat Gerard van Olphen, bestuursvoorzitter van APG vertrekt. Hij zat er sinds 2016 en had net voor vier jaar bijgetekend! Hij noemt “privé redenen”. Maak dat de kat wijs! Je bent een leugenaar Gerard! Je bent 58 en had net bijgetekend. Voor de draad ermee. Deelnemers hebben er recht op te weten wat er aan de hand is. Is het een afschuwelijke puinhoop bij APG en je kunt het niet langer aanzien?

Wat is een nieuwe strategie voor de komende vijf jaar van APG? “APG wil de logische partner zijn voor burgers die bouwen aan duurzame financiële toekomst”. Wat een bullshit tekst. Dat moest APG wel met de pensioenhervorming in het verschiet. Het roer gaat gedwongen om en niet in uw voordeel. Hoezo wil APG uw ‘logische partner’ zijn? Als je ambtenaar bent geweest ben je aan APG vastgeklonken, een fonds dat minder dan gemiddeld scoort, ondanks alle professionals. En wat betekent “een duurzame toekomst”. Men zet in op duurzaamheid, dus kostbare instrumenten contra klimaatverandering. Prachtig natuurlijk, maar dat gaat wel fors ten koste van uw portemonnee. Wilt u dat? Bent u daarin gekend? Nee dus. We worden omgeven door leugenaars. En helaas niet alleen op het terrein van het pensioenstelsel…

Frits Bosch is macro-econoom en socioloog, auteur van “In Holland staat een huis, onbehagen bij de elite” en “Schaft ook Holland zich af?” “Wereld op een keerpunt” ““Feminisme op de werkvloer.

---

Meer over het pensioenstelsel en de problemen met de pensioenen vindt u hier.