Tot Nederlands vergeten oorlogen behoort heel prominent de geschiedenis van de VOC op het huidige Taiwan, waar (te) stevig huisgehouden werd.

Al voor de pacificatie van Formosa in 1636 ondernam de VOC een strafexpeditie naar het eiland Lamey. Op Lamey waren bij twee gelegenheden Nederlandse schepen op de rotsen gelopen, en werden de overlevende opvarenden vervolgens door de inboorlingen vermoord. Na de Gouden Leeuw in 1622 volgde in 1631 het jacht Beverwijck. Gouverneur-generaal Hendrik Brouwer zei over deze beide schipbreuken al dat een strafexpeditie was vereist om de dreiging van die eiland bewoners moest worden weggenomen, en al in 1633 werd tot een expeditie besloten. Onder leiding van Claes Bruijn gingen 250 VOC- soldaten, vergezeld van 40 Chinese piraten en 250  Taiwanese inboorlingen aan land. De expeditie vond inderdaad overblijfselen van de vermiste schepen, maar zag verder maar weinig eilandbewoners.

Onder Brouwers opvolger werd een nieuwe en grotere expeditie ondernomen onder leiding van Jan Jurriansz van Lingga, en inderdaad werd het resultaat bereikt dat men wenste. Deze strijdmacht joeg de eilanders naar de grot waar zij gewon waren in tijden van aanvallen hun toevlucht te nemen. De Nederlanders omsingelden deze grot, sloten de toegangen af en begonnen de ingeslotenen letterlijk uit te roken. Hiervoor gebruikte men pek en zwavel. Na 8 dagen werd geen geluid meer vernomen, en na opening van de grot bleken alle 300 eilandbewoners die zich daarin bevonden te zijn omgekomen. Eilanders die niet in de grot waren omgekomen maar elders op Lamey waren gevangen werden als slaven naar Taiwan en Batavia. Overlevende vrouwen en kinderen werden als bedienden te werk gesteld.

Na 1636 werden nog enige expedities ondernomen, maar pas in 1645 werden de laatste 13 oorspronkelijke bewoners afgevoerd door een Chinese handelaar die van de VOC de rechten op het eiland had verkregen.

15 jaar later ontstond een grote rebellie die ook neergeslagen werd. De Guo Huaiyi-rebellie in 1652. Dit was een grote boerenopstand tegen het bewind van de VOC, zoals vaker een gevolg van corruptie onder de Nederlandse ambtenaren en het hardvochtige bewind. Opvallend: dit was een Chinese rebellie, die niet door de inboorlingen van Formosa werd gesteund (zij steunden zelfs de VOC). Nadat op 7 september 1652 de bestorming van een VOC-fort mislukte vond later die week op 11 september nog een kleine veldslag plaats die de VOC-soldaten eenvoudig wonnen.

Guo Huaiyi werd neergeschoten en onthoofd, waarna het hoofd op een paal werd gespietst ter lering van het lot van opstandelingen. Uiteindelijk kwamen gedurende deze rebellie circa 4000 Chinezen op Taiwan om het leven – toentertijd ongeveer 10% van de Chinese bevolking van het eiland. Het Nederlandse gezag hield daarna de Chinezen beter in de gaten, maar zonder iets te doen aan de reden voor de opstand. Dat deed de populariteit van het Nederlandse gezag uiteindelijk weinig goed.

However, the Taiwanese Aboriginal tribes who were previously allied with the Dutch against the Chinese during the Guo Huaiyi Rebellion in 1652 turned against the Dutch during the later Siege of Fort Zeelandia and defected to Koxinga’s Chinese forces. The Aboriginals (Formosans) of Sincan defected to Koxinga after he offered them amnesty; they proceeded to work for the Chinese and behead Dutch people in executions. The frontier aboriginals in the mountains and plains also surrendered and defected to the Chinese on 17 May 1661, celebrating their freedom from compulsory education under Dutch rule by hunting down Dutch people and beheading them and trashing their Christian school textbooks.

Met uiteindelijk een logisch gevolg: het einde van het Nederlands gezag op Formosa.

In 1662 werd Fort Zeelandia, de hoofdplaats van de VOC op Formosa, veroverd door de Chinese Ming-prins Koxinga, van de verdreven Chinese Ming-dynastie.

In 1661, a naval fleet of 200 ships, led by the Ming loyalist Koxinga, landed at Lakjemuyse [zh] with the intention of ousting the Dutch from Zeelandia and making the island a base for Ming loyalists. Following a nine-month siege, Koxinga captured Zeelandia. Koxinga then forced the local representatives of the Dutch East India Company to sign a peace treaty at Zeelandia on 1 February 1662, and leave the island. From then on, the island became Koxinga’s base for the Kingdom of Tungning.

De belegering van Zeelandia is op YouTube uitgebreid behandeld:

De analogie met de vlucht van de Chinese Nationalist Tsjang Kai-tsjek voor de zegevierende Chinese Communisten in 1949 is een opvallend element aan dit verhaal.

---

Eerdere afleveringen van deze onregelmatig verschijnende serie over Nederlands vergeten oorlogen vindt u hier. De eerdere aflevering over Formosa staat hier.