De oudste van de Nederlands vergeten oorlogen is de eerst gedocumenteerde oorlog op Nederlandse bodem, waarbij de Friezen in opstand kwamen tegen de Romeinen, en hen op afstand hielden. Deze oorlog is ook bekend onder de naam Slag in het Baduhenna Woud.

De Slag in het Baduhenna Woud is een onderdeel van de periode dat het Romeinse Rijk haargrens met de Germaanse wereld moest bepalen. Anders dan wij vaak denken (want dat hebben we allemaal op school geleerd) was de Romeinse terughoudendheid tot verdere expansie niet gebaseerd op militair onvermogen of enige nederlagen (Slag in het Baduhenna Woud, Slag in het Teutoburgerwoud), maar op twee andere zaken: 1) de te veroveren gebieden bezaten geen bevolking  die naast het eigen levensonderhoud kon voorzien in een voedselsurplus om de bezettingstroepen te voederen, en 2) een grootscheepse invasie zou of de aanwezigheid van de keizer vereisen, of een generaal een dusdanig grote macht verschaffen dat die op de gedachte zou kunnen komen in opstand te komen en keizer te worden in plaats van de keizer. In de 3e eeuw bleek dit voor het Romeinse rijk een onoverkomelijk probleem, ook omdat men toen oorlogen op meerdere fronten tegelijk moest voeren, en dat inderdaad tot voortdurende opstanden van generaals leidde.

De Romeinse grenzen in noordelijk Europa waren tot en met de regering van Claudius (41-56) en in Brittannië zelfs tot en met die van Severus (193-211) voortdurend in beweging. De Friese opstand in het jaar 28 was er een voorbeeld van. Aanleiding – als zo vaak – was een drastische verhoging van de Romeinse belastingen die de Friezen moesten betalen van een nieuwe keizerlijke legaat, een zekere Olennius (uitleg van de aanleiding van de opstand onder de link). De legaat vluchtte naar een zeker Castellum Flevum, en de belegerden daar wisten de Friezen maar ternauwernood af te slaan tot er versterkingen arriveerden.

De aankomst van deze versterkingen van het reguliere leger (Olennius had zeer vermoedelijk vooral de beschikking over tribale hulptroepen) deed de Friezen zich terugtrekken in het Baduhenna Woud (onbekend waar dat precies lag, maar aannemelijk is dat dat een oerbos was in de Nederlandse zin: waterig, drassig, moerassig. Geen fijn terrein voor zware infanterie die het moet hebben van gevechten in gesloten formaties. 900 Romeinen sneuvelden in het Woud, en er werd geen nieuwe poging gedaan hen opnieuw onder Romeins gezag te brengen. Castellum Flevum werd opgegeven en de NederRijn werd de definitieve noordgrens van het Romeinse Rijk. Pas in het jaar 47 ondernam de veldheer Corbulo een nieuwe succesvolle expeditie naar het Friese gebied, maar de Rijngrens werd op bevel van Claudius niet opnieuw noordwaarts verschoven.

De Friezen bleven verder onafhankelijk, en zijn naar mijn beste weten de enige van de Germaanse stammen uit deze periode die niet later opgingen in een van de grotere stamverbanden die de grenzen van het Romeinse Rijk in de 5e eeuw zouden overspoelen. Hetgeen de reden is dat we vandaag de dag nog steeds zitten met een Fries volk en cultuur in Noord-Nederland. 🙂

---

Eerdere afleveringen van deze onregelmatig verschijnende serie over Nederlands vergeten oorlogen vindt u hier.