Wat bij Nederlands vergeten oorlogen nog een extra reden voor vergeetachtigheid is, is dat sommigen werden uitgevochten als onderdeel van een constellatie die we ons langer niet langer wensen te herinneren.

Zo was onze deelname aan de Italiaanse oorlog tussen het Frankrijk van de Valois en de Habsburgse landen (in casu Oostenrijk, Spanje en de Nederlanden) deze laatsten onder het bewind van de Habsburgers, iets dat we liever vergeten. Ook kwam tijdens deze oorlog Philips II aan het bewind en werd Spanje door de uitslag de leidende Europese mogendheid van de navolgende 100 jaar. Daaraan leverden wij tussen 1551 en 559 dus een stevige bijdrage, alvorens in opstand te komen tegen landsheer Philips II. Allemaal zaken waaraan Nederland liever niet herinnerd werd, net zo goed als dat het feit dat ons land tot en met 1648 deel uitmaakte van het Duitse Rijk op scholen vrijwel nooit onderwezen wordt, en zelfs dan nooit anders dan als een middeleeuwse aberratie zonder betekenis.

Deze oorlog van 1551-1559 was het sluitstuk van een lange serie oorlogen tussen 1494 en 1559. Gedurende welke periode Frankrijk fanatieke pogingen ondernam ten minste een deel van Italië te annexeren, en daar bij tijden in leek te slagen. In 1559 deed het land echter afstand van alle Italiaanse claims bij de Vrede van Cateau-Cambrésis, waardoor Italië de eerstkomende 225 jaar het terrein van Spaanse, Oostenrijkse en enige lokale dynastieën werd. Pas tijdens de Franse Revolutie werd Italië voor Frankrijk weer interessant, en de successen die Napoleon er boekte waren de basis waarop hij later zijn keizerschap funderen zou.

Het Huis Valois was tijdens deze oorlog tegelijkertijd ook in oorlog met Engeland (koningin Mary I was getrouwd met Philips II van Spanje tot haar dood in 1558) en de Nederlanden. De Engelsen verloren Calais in1558, hun laatste bezitting op Frans grondgebied die ze tot op heden nog zouden verliezen (formeel behoren de Kanaaleilanden eveneens tot Frankrijk).

Aan de grens tussen Frankrijk en de Nederlanden werd niet heel intensief gevochten. De Spaans-Nederlandse troepen hadden hier de overhand, maar het was nog niet het majeure oorlogstheater dat België in de 17e en 18e eeuw worden zou. De Fransen verloren St. Quentin (vrij zuidelijk voor moderne begrippen, maar Artois werd beschouwd als onderdeel van de Nederlanden tot de Spanjaarden het aan Lodewijk de XIVe verloren. De hier gelegerde troepen waren dan ook vooral de regionale strijdmachten van de diverse landsdelen, en uit dien hoofde een ietwat samengeraapt geheel met nog een sterk feodale inslag. Vanuit Frans perspectief was de oorlog op dit front vooral defensief, en na de verovering van Calais verder nauwelijks interessant.

Wat aan deze oorlog ook interessant is, is dat deze een periode af sloot van vooral dynastieke Europese oorlogen. De navolgende 100 jaar werd religie de belangrijkste drijfveer voor oorlogen en conflicten, en die waren voor een heel belangrijk deel burgeroorlogen in tal van Europese staten. Pas halverwege de 17e eeuw kregen de dynastieke overwegingen van vorsten weer de overhand, nadat de godsdienstige conflicten waren uitgekristalliseerd. Een aantal nieuwe dynastieën was aan het bewind gekomen, en de paus verdween als effectieve factor voor oorlog in Europa van het toneel.

Ook voor de Nederlanden stonden religieuze oorlogen op het programma, hoewel de 80-jarige oorlog minstens zozeer een oorlog om het behoud van rechten was als een strijd om (geloofs)vrijheid. Al negen jaar na de afloop van de Italiaanse oorlog van 1551-1559 werd in 1568 de Slag bij Heiligerlee uitgevochten, het traditionele begin  van de Nederlandse onafhankelijkheidsstrijd.

---

Eerdere afleveringen van Nederlands vergeten oorlogen vindt u hier.