Tot Nederlands vergeten oorlogen behoort ook een aantal ingrepen in verre landen waarvan we weinig kennis bezaten, maar waarin we wel handelsbelangen hadden.

De Shimabara Rebellie is hiervan een perfect voorbeeld. Pijnlijk element er van was dat een eerste gevolg de onderdrukking van katholieke bekeerlingen in Japan was. Deze rebellie begon met een opstand van kleine boeren die in het nauw kwamen, en het opnamen tegen het heersende Tokugawa shogunate. De opstand brak uit op 17 december 1637.

The discontented rōnin of the region, as well as the peasants, began to meet in secret and plot an uprising; this broke out on December 17, 1637, when the local daikan (tax official) Hayashi Hyōzaemon was assassinated. At the same time, others rebelled in the Amakusa Islands. The rebels quickly increased their ranks by forcing all in the areas they took to join in the uprising. A charismatic 16-year-old youth, Amakusa Shirō, was soon chosen as the rebellion’s leader.

De Nederlandse betrokkenheid ontstond toen de Japanse veldheer die de opstand onderdrukken moest, de Nederlanders in de factorij van Hirado om hulp – speciaal kanonnen – vroeg. Als goede handelslieden die het katholieke geloof niet goed gezind waren leverden de Nederlanders prompt.

Met de verkregen kanonnen beschoot veldheer Hosokawa Tadatosh twee weken lang het Hara-kasteel dat de belangrijkste vesting van de rebellen was. Ook verleende opperkoopman Nicolaes Couckebacker  hulp door een Nederlands schip deel te laten nemen aan de bombardementen, waarbij twee van de uitkijken sneuvelden.

Interessant detail: het schip werd teruggetrokken nadat de belegerden hun Japanse meesters begonnen te honen over het gebruik van kanonnen en buitenlanders.

Na een maandenlange belegering en bloedige gevechten werd kasteel Hara in maart 1638 door het shogunaat heroverd. Niet onverwacht in een gevecht waarin de verhouding 5:1 was, waarbij de overmacht ook nog eens de beter getrainde soldaten waren.

Het grote belang van deze episode is dan ook niet zozeer de onderdrukking van de opstand, maar de gevolgen voor de Europese bemoeienis met Japan. Bekeerde katholieken kregen de schuld van het opjutten van de opstandige bevolking, en de Portugese missionarissen èn handelaren werden het land uitgejaagd. Japan sloot zich opnieuw verder af van de wereld. De Nederlanders kregen als dank voor hun steun het monopolie op de handel met Japan, hoe restrictief dat ook was.

Toch was de isolatie niet volledig want de Nederlandse VOC kregen namelijk het alleenrecht om handel te drijven via Japan. Maar dan wel met extreme beperkingen en alleen via het kunstmatige eilandje Deshima nabij de haven van Nagasaki. In deze handelspost brachten Nederlandse kooplieden, meesters en opperhoofden het hele jaar afgezonderd door, want zij mochten zelden van het eiland af.

De Nederlanders mochten de opengevallen plek van de Portugezen overnemen, maar dat moesten ze wel doen op Japanse voorwaarden:

Op 24 juli 1641 kwam er een definitief einde aan de relatieve vrijheid die Nederlandse handelen hadden genoten in Japan. De Portugezen en Spanjaarden waren al een aantal jaren eerder verbannen uit Japan. Toch zag de Japanse regering het nut in van handel met Nederland en verplaatsen daarom de vaste Nederlandse handelspost in Hirado naar Deshima, waar deze tot 1853 zou blijven. Het kunstmatige eilandje vlakbij Nagasaki was enkele jaren eerder gebouwd om de Portugezen af te zonderen, maar er werd besloten om deze volledig te verbannen uit Japan. De Nederlanders mochten het overnemen.

Monopolies zijn nu eenmaal erg lucratief.

Het eiland werd volledig beheerst door Japanse bureaucratie want zo woonden er hooguit 20 Nederlanders op Deshima maar waren er tientallen Japanse wachters, 36 penningmeesters, 15 koelie-opzichters, 24 huisbazen, 17 commissarissen, een aantal secretarissen en meer dan 150 tolken aanwezig. Al deze ambtenaren moest de VOC uit eigen zak betalen wat neerkwam op een kleine 16.000 gulden per jaar. Ondanks de hoge kosten was de handel met Japan zeer lucratief. Dankzij de overvloed aan koper en zilver.

Hoewel de Nederlandse betrokkenheid in deze oorlog dus minimaal was, waren de gevolgen groot, en was die deelname niet zonder belang.

---

Eerdere afleveringen van Nederlands vergeten oorlogen vindt u hier.