Over de toon, de strategie, de persoon Geert Wilders, de hysterie in de media en, als ik eraan toekom, wat duiding wat betreft de politieke richting van de PVV. Vandaag deel 3 – Rutte1 en haar nasleep.

Het kabinet Rutte1 is een belangrijke scheidslijn in het bestaan van de PVV. Door het feit dat de partij indirect deelnam aan een kabinet, maar meer nog omdat het de hoop als normale partij te zullen worden geaccepteerd de bodem in sloeg. Morgen kom ik daar deels op terug in het kader van de strategie die de PVV sinds haar oprichting volgt, maar voor het overzicht is het belangrijk te beseffen hoe belangrijk de periode tussen 2010 en 2012 is voor de manier waarop de PVV sindsdien politiek bedrijft.

Rutte1 bestond maar anderhalf jaar, en heeft de reputatie een mislukking te zijn geweest. Een gedegen analyse van die kwalificatie zult u met een lantaarntje moeten zoeken, dat maakt deel uit van de mediaspin waarmee je rekening moet houden over vrijwel alles als het de PVV betreft. Dat zal het voor toekomstige historici niet eenvoudig maken het kaf van het koren te scheiden.

Het kabinet Rutte1 ontstond tegen de verdrukking in, tegen de wens van een groot deel van de Nederlandse elite in, en tot diep afgrijzen van de landelijke media. Geert Wilders wilde aanvankelijk niet, maar werd binnen zijn fractie overruled. De hysterische wijze waarop de NOS vervolgens verslag deed van het CDA-congres, waar die partij uiteindelijk besloot deel te nemen aan dat kabinet, is een voorbeeld par excellence van dat afgrijzen onder journalisten. Sinds de partijcongressen van de PvdA begin jaren zeventig, die een soort marxistische volksdemocratie binnen de regeringscoalitie vormden, was dit niet meer vertoond. Heel curieus, zeker als men beseft hoezeer men in Nederland vaak huiverig is als het gaat over directe volksraadplegingen – tenzij men hoopt er een als ongewenst ervaren koers mee te kunnen frustreren. Met de acceptatie door dat congres van Rutte1 was de laatste horde die de installatie van dat kabinet zou kunnen tegenhouden genomen. Het vervolg zou niemand gelukkig maken, behalve wellicht de VVD op een vrij kortzichtige wijze.

Gedurende de hele kabinetsperiode was er een jacht van de media op PVV’ers. Dat begon met het grillen van de nieuwe Kamerleden Sharpe (vertrokken wegens zakelijke bindingen met sekslijnen in Hongarije) en Lucasssen (gebleven, werd wekenlang achtervolgd omdat hij ooit had gedreigd bij buren in de brievenbus te pissen). Zijn dat doorslaggevende zaken? Fraai is anders, kun je zeker betogen. Maar als je dat vergelijkt met een figuur als de tegelijk gekozen PvdA’er Tjeerd van Dekken, van wie vast staat dat hij op bijzonder onaangename wijze jarenlang zijn ex (nog steeds geeft Google bij het intypen van zijn naam automatisch de naam van die ex, een bekend columniste) het leven zuur maakte, valt het alleszins mee. Je kunt je niet aan de indruk onttrekken dat er een media-hetze werd gevoerd, maar enfin. Verschil moet er blijkbaar zijn.

Toegevoegd was dan nog het gerommel rond Kamerlid Hero Brinkman. Ook hierbij valt een vergelijking met iets vergelijkbaars ongunstig uit voor de heisa die werd getrapt – de huidige regeringsfracties verloren al drie Kamerleden (PvdA 2, VVD 1) van hun meerderheid van vier – en er wordt nauwelijks over gepraat. Slechts het gebrek aan een regeringsmeerderheid in de Senaat speelt soms een rol, maar alleen om praktische redenen.

Het hoogte- en tevens eindpunt van het spektakel was het moment dat het kabinet viel. Er zijn twee manieren om een kabinet te laten vallen: 1) weigeren de eisen van de politieke partners te honoreren, en 2) de eisen aan partners zo hoog stellen dat die zichzelf terugtrekken. Dat klinkt als hetzelfde, maar het perspectief scheelt nogal. Over welke van beide hier speelde is men het in de media snel eens geworden: het was de schuld van de PVV. Niet erg verbijsterend, gezien de voorbeelden van vooringenomenheid die ik de afgelopen dagen hierover heb gegeven. Dat duidelijk was dat men het binnen het CDA niet langer verdroeg met de PVV samen te werken is bij de beantwoording van die ‘schuldvraag’ altijd buiten beschouwing gebleven. Dat het CDA beter niet had kunnen gaan regeren gezien de traumatische verkiezingsnederlaag van 2010 is nakaarten, maar een rol heeft het zeker gespeeld.

Laat ik er nog dit over zeggen: de grenzen die de PVV eerder had aangegeven, bleken bij de onderhandelingen die leidden tot de breuk te worden overschreden. In die zin was de breuk logisch, al werd zij gepresenteerd als onverwacht. Was de PVV uit op die breuk? Daar lijkt niet veel reden toe: er moest voor een deel nog worden geoogst, al gold dat ook voor de doelen die CDA en VVD hadden. Desondanks viel in de periode dat het kabinet volledig operationeel was op, hoe goed de samenwerking verliep. De gemaakte afspraken werden keurig nagekomen, de partijen leverden hun steun zonder voetnoten en bedenkingen achteraf – wat bij regeren met de PvdA eerder gewoonte is dan uitzondering. Wat de PVV nog te winnen had, was een reputatie als betrouwbare partner, wat haar werd onthouden na de breuk. Men won het regeren, maar verloor de slag om de mediaspin.

In hoeverre dat een trauma opleverde bespreek ik morgen.

—————————————————————————–

Alle delen van deze serie:
http://verenoflood.nu/nederland-wilders-pvv-1-de-nationale-hysterie/
http://verenoflood.nu/nederland-wilders-pvv-2-de-mediaspin/
http://verenoflood.nu/nederland-wilders-pvv-3-rutte1-en-haar-nasleep/
http://verenoflood.nu/nederland-wilders-pvv-4-de-strategie-van-de-pvv/
http://verenoflood.nu/nederland-wilders-pvv-5-geert-wilders-als-persoon/