Hoezeer de tijden zijn verander zie je aan uitdrukkingen en hoe die in stand blijven of verdwijnen. Naar eer en geweten? Ik heb haar in tijden niet horen gebruiken.

Het zal wel komen omdat het een uitdrukking is die nauw samenhangt met ‘man van eer’. Wie je nog als zodanig zou kunnen betitelen? Mij schieten geen voorbeelden in gedachten.

Eer is een begrip dat nauwelijks nog begrepen wordt. Laatst gebruikte Leon de Winter het nog in een column, maar dan in een citaat dat bij Shakespeare (de Antonius) vandaan komt. Hij schreef iets van “Corstens is een eerbare man” (terug te vinden in deze tweet, aan het einde). Hij bedoelde dat complimenteus, of in ieder geval ter aanmoediging. Jammer dat De Winter het stuk niet kende, of de achterliggende geschiedenis niet. Het wordt uitgesproken door Marcus Antonius in de lijkrede voor Julius Caesar, in de context: ” … :but Brutus is an honourable man“.

Het wordt een keer of wat herhaald, zoals de klassieke retorica dat wilde. Shakespeare maakte daar gebruik van om tevens te onderstrepen dat Brutus bepaald geen honourable man was. Als een van de moordenaars van het lijk waarnaast Antonius zijn grafrede hield was ‘eer’ een cynisch epithet. Maar omdat cynisme ten volle te begrijpen is kennis van context en het begrip eer noodzakelijk. Beide leken De Winter te ontbreken. Treurig, want uit de context was duidelijk  te destilleren dat De Winter Ellian wilde complimenteren.

Het gaat er niet om hier De Winter aan te vallen op zijn gebrek aan kennis, maar om te illustreren dat de begrippen eer en eerbaar mens aan onherstelbare slijtage onderhevig zijn en nauwelijks nog begrepen worden. Wat beschouwen we tegenwoordig als eerbaar? Mij schieten zo gauw geen goede voorbeelden te binnen. Het is emotie en gejank dat de klok slaat, maar van principes maakt dat eerder een karikatuur dan een begrip waar je iets aan hebt.

Zei ik naar eer en geweten.