DE WERELD NU

Met  J.P.Coen hebben ze de verkeerde

J.P.Coen

Een Beeldenstorm hier te lande? Dan is J.P.Coen een geliefde eerste steen des aanstoots. Niet bepaald terecht, zo maakt Peter Louter in dit stuk duidelijk.

Jan Pieterszoon werd niet oud. De overtuigde calvinist werd in 1587 in Hoorn geboren en overleed, bijna 43 jaar oud,  in Batavia. Op 21 september 1629. Door zijn ouders werd hij opgeleid tot koopman op het Europese continent. In Italië leerde hij de fijne kneepjes van de dubbele boekhouding. In 1606 trad hij, na de dood van zijn vader, in dienst van de VOC.  De talentrijke Jan Pieterszoon maakte carrière binnen de VOC en  eindigde als Gouverneur-Generaal van wat de kolonie Indië zou worden.

De VOC speelde in die tijd een spelletje monopolie, maar dan met kruit en kogels. Concurrenten als Portugal, Spanje, Frankrijk,. Engeland, voornamelijk katholieke landen moesten worden verslagen tot meerdere eer en glorie van het Calvinistische Nederland. Oorlog woedde ook met de inlandse vorsten die zich lang niet altijd neerlegden bij de Nederlandse heerschappij. Voor de VOC was Jan Pieterszoon de ideale gouverneur. Hard, nietsontziend en nooit bereid tot opgave, diende hij de Heren Zeventien van de VOC en hun aandeelhouders. Het was zijn taak om hen tevreden te houden. De winst was belangrijker dan de wijze waarop die werd verkregen.

Jan Pieterszoon meende als vurig calvinist dat hij een werktuig van God was en werd beroemd om zijn motto: ‘dispereert niet’. De Heren Zeventien waren zuinig en gingen meestal niet in op zijn smeekbeden om meer soldaten en schepen. Jan Pieterszoon, ook stichter van Batavia, kan gezien worden als een van de grondleggers van de kolonie Indië.

Zondebok
Nu is Jan Pieterszoon, bijna vier eeuwen na zijn overlijden, de zondebok geworden van het koloniale bewind van de VOC. Hoorn kijkt liever de andere kant op, kopt de Volkskrant, vanwege de weigering van de gemeente om het omstreden standbeeld te verwijderen. Maar dat standbeeld staat daar als dank van de gefortuneerde families die door het VOC-avontuur schatrijk zijn geworden door de met schrikbewind gekoloniseerde veroveringen. De daden van Jan Pieterszoon zijn voldoende geboekstaafd om te kunnen ontkennen dat ze in de plooien van de geschiedenis verborgen zijn gehouden.

In een discussie beet iemand me toe ‘wat nu fout is, was toen ook al fout’. Dat is onzin. Over honderd of tweehonderd jaar zullen we terugblikkend kunnen vaststellen wat  we nu fout hebben gedaan, terwijl we nu denken op de goede weg te zijn. Over tweehonderd jaar schamen ze zich over ons. Veel liever sluit ik me aan bij Norbert Elias die vaststelde dat civilisatie een voortschrijdend proces is. Wat er in de zestiende en zeventiende eeuw gebeurd is, zullen we nu niet herhalen omdat we een stap verder zijn gekomen in hoe we met anderen en de wereld moeten omgaan.

Ook veel Nederlandse slachtoffers
De VOC had om zijn doelen te bereiken veel personeel nodig. Schepen moesten bemand worden en soldaten moesten beschikbaar gehouden worden om de concurrentie met geweld te verslaan en de inlanders onder de duim te houden. Duizenden die hiervoor werden ingehuurd lieten het leven als matroos of soldaat. Boekhouders  overleden aan tropische ziekten. De winst kwam niet zonder verliezen, maar mensenlevens telden in die tijd minder dan tegenwoordig het geval is. Naast de vele inlandse slachtoffers, gedode soldaten van andere naties, mogen ook deze tienduizenden Nederlanders bijgeschreven worden op de winst en verliesrekening van de VOC.

Ondertussen bleven de meeste aandeelhouders van de VOC veilig thuis en wasten hun handen in calvinistische onschuld nadat ze de winst geteld hadden. Ze lieten zich portretteren door beroemdheden als Rembrandt. Ze hebben geen standbeelden,maar  hun gezichten en namen zijn wel terug te vinden in musea. Hun winst- en schraapzucht vereisten allerlei slachtoffers die nooit in de verliesrekening werden opgenomen.

Wat nu?
Het VOC-avontuur werd vanaf de negentiende eeuw voortgezet door de overheid. Er werd zelfs een Minister van Koloniën aangesteld. De bescherming van kooplieden en plantagehouders stond voorop in het beleid. De nazaten van duizenden rijk geworden families, horen we nu niet. J.P.Coen heeft het gedaan. De generaals en kapiteins hebben het gedaan. Tot aan het einde van het koloniale avontuur in voormalig Indië zijn ze opgeofferd als zondebokken van de rijken die achter de coulissen bleven.

Nederland heeft ook een binnenlands probleem, naast de Indonesiërs, zijn ook hier vier eeuwen lang tienduizenden slachtoffers gevallen onder Nederlandse families, waarvan vaders nooit terugkeerden terwijl hun lage soldij geen toegang gaf tot rijkdom. Zij zouden naast de Molukkers kunnen gaan staan in de opstand van J.P.Coen en zijn standbeeld. Maar dan hebben ze de verkeerde. Een dienaar dient niet de zondebok te worden van zijn meesters: de Heren Zeventien en de aandeelhouders.

Het standbeeld van J.P.Coen moet gewoon blijven waar het stond. Geschiedenis kun je niet verwijderen of ongedaan maken. Dat heb ik al eerder betoogd. J.P.Coen is een symbool van de VOC. Geschiedenis is geschiedenis, wie vandaag de dag daar nog grieven aan ontleend, moet niet kijken naar wie we waren, maar naar wie we zijn geworden.


Dit artikel over de behandeling van J.P.Coen verscheen eerder op Peter’s Blogboek.

10 reacties

  1. Mike Brandenburg schreef:

    Ook dit verhaal is enigzinss gekleurd met een ongezonde afkeer voor ‘de rijken’, geen woord over de milaire daadkracht die werd opgericht juist in eerste plaats om te beschermen, immers alle Europese landen lagen constant overhoop met elkaar, maar nog erger het gevaar dat de Europese gevaar voorging en al honderden jaren eerder bestond, het Afrikaanse gevaar, immers piraten van het Afrikaanse continent deden al honderden jaren niets liever dan de kust van Europa te bestormen en hele bevolkingen als slaaf af te voeren naar Afrika en het Midden-Oosten. Geen enkel schip uit de kust van Europa was veilig voor de moordlustige en slavenjagende Afrikaanse Piraten. Handel kon bij voorbaat niet gedreven worden zonder bescherming tegen de Afrikaanse moordlustige, Dat was de basis voor de militaire kracht van ELKE handelsonderneming in die tijd. We vergeten dat dit in een tijd was waar een ieder zichzelf nog mocht beschermen en verdedigen en dit geen consequenties had wanneer men door een crimineel werd belaagt (The Founding Fathers hadden goed opgelet) of andere lieden die het op jouw vrijheid dan wel bezittingen had voorzien.

    Zelfs hedentendage zien we dat Afrikaanse piraten altijd dezelfde landen aanvallen op openzee. ONder die landen zal je Rusland niet vinden, een Russische vlag is voldoende om Piraten op verre verre afstand te houden, om een simpele reden, de Russn beschermen hun handel en schieten op alles wat probeert hun schepen te enteren, dat de aanvallers vervolgens terug moeten zwemmen wat ze nooit gaat lukken, doet er niet toe, ze maken het niet onnodig moeilijk door de piraten op te vissen en te berechten. Eigenlijk geldt het (voor wie gelovig is) laat god maar beslissen, als je het red terug te zwemmen had hij het blijkbaar goed met je voor.

  2. El Cid schreef:

    https://www.youtube.com/watch?v=zd86NK4GKWE

    Dit hele gedoe met de racisme kaart komt – naast een door marxisten gestimuleerde blanken haat- voort uit een diepgeworteld minderwaardigheidscomplex bij een deel van de donkere mensen. Men wil niet aanvaarden dat het intellect gemiddeld genomen lager is dan alle anderen rassen. Je hoort nooit iemand over de bovenmatige atletische prestaties van donkere mensen bij bijvoorbeeld basketbal, boksen en de marathon.

    Kortom. Er moet een zondebok gevonden worden voor het onderpresteren van het eigen ras qua intellect en de relatief hoge misdaadcijfers en de mislukte levens. Dat is allemaal de schuld van de witmens uit de koloniale tijd. (not)

    Als er een “ras” is dat dan al rellend en beelden slopend, uitkering ontvangend ,stelend en rovend door de straten van het Westen zou moeten rennen dan is dat het Joodse “ras” . Maar dat doen de Joden niet hé…..

  3. Pieter schreef:

    Ach, de standbeelden. Iemand al de moeite genomen te kijken naar de financiers van onze droogmakerijen door de eeuwen heen? Want als je consequent wil zijn prik je dan een boel dijken door. Hoef je meteen ook niet meer te slepen met die beelden om ze in de plomp te gooien. Wellicht een bruggetje te ver voor de nieuwe, oh zo rechtschapen beeldenstormers. Niets zo prettig als na een dagje beeldenstormen weer lekker thuis op de bank te ploffen.

  4. Pieter schreef:

    Overigens ben ik het helemaal eens met de laatste alinea van dit artikel en zou daar aan willen toevoegen; hij die zonder zonde is werpe de eerste steen.

  5. Sybren schreef:

    JP Coen is een massamoordenaar, plunderaar en doet zich voor als een heilige. De 10 geboden van Mozes waar hij lak aan heeft wordt deze gruwel verheerlijkt als held die Nederlandse Economie glans heeft gegeven. Niet alles gaat over lijken. Die man wint geen schoonheidsprijs en helemaal geen standbeeld. Niet van deze tijd. Dus weg ermee!

  6. andre schreef:

    Een van mijn voorouder is opgehangen in DenHaag wegens muiterij op zo’n VOC schip waarschijnlijk omdat het leven aan boord van zo’n schip ook niet te harden was.

  7. M schreef:

    We leven nu nog steeds in die tijd en zal nooit veranderen, Saddam Hoessein,desy boutersen,Napoleon enz,hebben zijn dan wel een stanbeeld nodig .
    Alle mensen die we eren hebben slechte dingen gedaan,kijk nu met India ,china,middenoosten met de stadion voor het wk,slavernij zal altijd blijven bestaan.
    Oostblokkers die de tuinbouw in gaan of nu de noord Afrikanen nu aan de beurd zijn.
    Wij mensen zijn slaven van de maatschappij.
    Waarom moeten we naar honderden jaren nog de oude koeien uit de sloot halen terwijl we nu niet eens beter zijn dan toen.

  8. Hubertus Vicus schreef:

    Misschien moeten we het anders aanpakken… standbeelden van al die Arabische, Barbarijse (Noord-Afrika) en Ashanti slaven jagers/drijvers/handelaren ernaast zetten…

    Dan valt JP Coen helemaal weg… moet je hem gaan zoeken.

  9. Maluku schreef:

    Jullie zijn bange kanker lijers😂

  10. jp coen schreef:

    maluku weet je wie bang waren je voorouders
    was liever dood geweest als een slaaf