Het falen van Jean-Claude Juncker als voorzitter van de EC is onmiskenbaar. Gisteren startte de Britse krant The Independent een soort van moppercampagne tegen Juncker. Toch geef ik ze weinig kans.

Dat juist The Independent deze moppercampagne maandag al oppikte is om veel redenen ironisch. In de eerste plaats vanwege het uitgesproken eurofiele karakter van de krant. Ten tweede vanwege de onmiskenbaar ‘oude politieke’ aanpak van het probleem Juncker – een luidruchtige fluistercampagne. Het was de manier waarop de pers de afgelopen 70 jaar veel regeringsleiders wist weg te krijgen: door subtiele citaten en pijnlijke suggesties werd het draagvlak onder politici weggezaagd, tot ze uiteindelijk de eer aan zichzelf hielden.

Dat laatste hebben we op Europees niveau eigenlijk niet meer gezien sinds de Commissie-Santer sneuvelde, maar dat was een verhaal apart. Juncker heeft zich dit in de nek gekregen door de situatie waarin bij zich bevindt: hij is niet incompetenter dan drie jaar geleden, maar zijn kwaliteiten zijn niet waaraan op dit moment behoefte is. Sinds Delors leek het er op dat de EU tot de voltooiing van de federale droom voldoende zou hebben aan een serie tussenpauzen van het tweede garnituur.Nu er behoefte blijkt aan iemand die in staat is daadwerkelijk het heft in handen te nemen, blijkt Juncker daartoe niet in staat. Quelle surprise! Hij was er op geselecteerd, uiteindelijk.

De moppercampagne waaraan intussen ook de Daily Telegraph (paywall) aan deelneemt lijkt aan kracht te winnen, omdat ook deze EU-kritische krant ziet dat het lozen van Juncker kansen biedt nu het referendum van 23 juni achter de rug is. Waar The Independent lijkt te geloven dat een vervanging van Juncker Britse deelname in de EU zou kunnen verlengen, heeft The Telegraph het veel realistischer beeld dat een sterke voorzitter in staat zou moeten zijn snel en krachtig de boedelscheiding met het UK af te wikkelen.

Waarop men de hoop ook precies vestigt: de oplossing lijkt te zijn dat Angela Merkel voorzitter Juncker ten val zou moeten brengen – niet direct, maar toch zeker ergens komend half jaar. Het zou zijn gezegd door ‘een Duitse minister’ aldus de Sunday Times:

“Juncker has time and again acted against the common interest, and his reaction to the British referendum has been very damaging.”
Mr Juncker’s rhetoric about Northern Ireland and Scottish independence – and especially his meeting with SNP leader Nicola Sturgeon in Brussels – were seen as “unnecessarily provocative,”

Dat zal allemaal best. Het zijn valide redenen. En toch gaat er vanuit deze hoek niets gebeuren, tenzij men er Juncker in de achterkamertjes van weet te overtuigen zelf op te stappen met een beroep op zijn gezondheid. Veel kans daarop zie ik niet. Niet alleen is Juncker koppiger dan Labourleider Corbyn, die eveneens weigert zich te laten wegsturen. Maar er is ook het element dat als Angela Merkel instrumenteel wordt in de verwijdering van Jean-Claude Juncker, de EU definitief als Duits imperialistisch instrument zal worden gezien – meer nog dan het wel degelijk al is.

Het is een situatie die Merkel zich met het oog op de aanstaande Franse presidentsverkiezingen niet kan veroorloven. Marine Le Pen als Frans president zou het EU-project binnen de kortste keren de nek omdraaien, en nooit meer omkijken. Het is de meest bedreigende politieke aardverschuiving die aanstaande zou kunnen zijn. Bovendien komen er begin 2017 in Duitsland weer Bondsdagverkiezingen aan, en de opmars van de AfD doet de CDU al zoveel pijn.

Daar bovenop niet alleen de zittende EC-voorzitter wippen, en vervolgens (minstens zo belangrijk)een nieuwe selecteren? Het is geen realistisch parcours. Komende maanden zullen we er wellicht nog eens iets over horen, maar tenzij Juncker om hem moverende redenen zèlf opstapt, zie ik het er niet van komen. Ook al zijn er objectief gezien uitstekende redenen voor.