Nederlanders moeten meer praten over de dood, zegt een overheidscampagne. Afscheid nemen moet vroeg beginnen, zo wordt geadviseerd.

De reden voor deze campagne voor praten over de dood, is dat veel mensen al dood blijken eer men er op een normale manier aan toekomt. Tempus fugit, en zo: je bent dood voor je het weet.

Er mee spotten is niet ingewikkeld. Maar het blijkt wel degelijk een probleem dat leeft, heb ik eerder ervaren. Een pijnlijk maar ongenoemd bijverschijnsel is dat je er zo ook achter komt dat je iemand heel wat minder goed kende dan je dacht. Dat is overigens bijna altijd een conclusie die je trekt nadat iemand iets naars overkomt, en je in de nasleep helpen gaat en elkaar uitgebreider spreekt.

“Eigenlijk gaat zo’n gesprek niet over de dood, maar juist over het leven”, zegt SIRE-directeur Lucy van der Helm in het NOS Radio 1 Journaal. “Er is niets mooiers dan terugkijken op een mooi leven. En dat als iemand overlijdt, dat hij of zij alles heeft gezegd.”

Tja, dat klinkt mooi. Maar niet iedereen heeft een mooi leven gehad. Het is ietwat deprimerend om als Klaagmuur voor een litanie aan ongeluk en teleurstellingen te fungeren, hoewel dat zeker ook een doel dient als iemand dat kwijt moet én kan. Dat je als toehoorder aan het eind ervan een soort van maatschappelijke absolutie uitspreekt klinkt ook al als een ideaalsituatie. Was stervensbegeleider geen erkend beroep, intussen?

Want eigenlijk willen maar weinig mensen denken aan of praten over de dood:

Verder kunnen ook praktische zaken als wensen voor de uitvaart worden besproken. 70 procent van de ondervraagden heeft volgens SIRE geen testament of wensen voor de uitvaart vastgelegd. Dat confronteert nabestaanden met de vraag: wat had deze persoon nou gewild?

Wie er echt iets mee wil legt dat wel vast, blijf ik hiervoor een goed motto vinden. Een laatste samenkomst van al je vrienden is niet zelden een onbedoeld gevolg, en herinnert hen er aan dat ze ook wat moeten regelen, eigenlijk. Maar als je iedereen overleefd hebt, is er voor zo’n samenkomst nauwelijks nog een reden. Praten over de dood lijkt me vanuit dat perspectief eerder iets dat je reeds op jonge leeftijd moet aanvatten, want als je de 80 passeert heeft het niet zoveel toegevoegde waarde meer. En ieders persoonlijke omstandigheden zijn anders. Daarom heeft deze campagne een nogal geforceerd karakter:

“Ieder mens krijgt te maken met verlies en ieder mens wil er het liefst ver van wegblijven”, zegt klinisch psycholoog en rouwexpert Manu Keirse, die bij de SIRE-campagne is betrokken. “We moeten opnieuw leren dat de dood bij het leven hoort.”

Voor mij is het simpel: als ik sterf vergaat de wereld.