Politieke incest? Grote woorden, maar dat ze niet of nauwelijks worden gebruikt zou u meer moeten verbazen dan dan dat ik ze hier neerzet.

Dat journalisten ook zelf een politieke mening hebben is geen vreemde zaak – het is moeilijk dagelijks over iets te schrijven dat je niet bezighoudt. Dat die mening in verslaggeving soms doorsijpelt is evenmin heel vreemd – jarenlang heb ik de kwaliteit van de berichtgeving van verslaggevers afgemeten aan de herkenbare politieke betrokkenheid van de journalist in kwestie. Vanzelfsprekend met in acht name van de gepresenteerde feiten in een verslag. Dat wordt steeds moeilijker vol te houden, want steeds meer journalisten lijken zich geroepen te voelen te proberen via het medium dat hen te werk stelt hun mening op te dringen aan de lezers.

Wat dat betreft vod ik het consequent dat NRC’er Hubert Smeets een eigen blog over Rusland begon. Dat dat moest met drie ton subsidie was dan wel weer tekenend, zowel voor de man als de geldverschaffers. Maar het verschafte een niet onaanzienlijke hoeveelheid helderheid. Mediamensen die samen met hun onderwerp in bed liggen moet je
stimuleren uit algemene media weg te blijven, behalve als columnist. Zuiverheid is niet makkelijk, maar je moet iets over hebben voor het behoud van je integriteit.

Dat was me tenminste altijd geleerd, lang geleden. Op Scholen voor Journalistiek wordt de aankomende journalist tegenwoordig geleerd dat het verkondigen van de juiste mening belangrijker is dan het opschrijven, analyseren en becommentariëren wat je ziet en constateert. Dat de SvJ’s tegenwoordig dus opleiden tot schrijvend activist in plaats van analytisch getuige van de werkelijkheid vond ik daarom de eerste keer dat ik er van hoorde schokkender dan een politicus die bekennen zou dat hij het het liefst met kleine kinderen zou doen. Rotte appels heb je altijd – als rotheid de norm wordt hebben ze te lang in het mandje met gezonde appels gelegen.

Maar dat deze ontwikkeling plaats vond en dat normaal gevonden wordt baart me zorgen. Natuurlijk: mars door de instituties, veranderende normen en waarden, betrokkenheid – ik ken ze echt wel, de analyses en de argumenten. Maar ze voldoen niet, als je wat dieper kijkt. Het is het falen van vroegere leidinggevenden dat er het meest schuldig aan is: door toe te geven aan wensen van journalisten te schuiven me de normen, in plaats van die er desnoods met geweld in te hameren, is een schuivende schaal ontstaan.

Het enige criterium tegenwoordig lijkt nog te zijn, dat men achteraf constateert dat iets goed gelezen werd. De elektronica en internet maken dat uitstekend mogelijk, maar met die analyse in de hand kan er meer: ik weet precies hoe ik een stuk schrijven moet dat duizenden reacties teweeg brengt, welke stukken het grootste aantal views opleveren, wat u graag leest. Alleen vind ik zelf dat dat binding moet hebben met hoe iets echt is, al is het maar zoals gezien door mijn ogen.

Dat zowel de grote media als de staatsmedia vooral schrijven hoe men denkt dat het behoort te zijn is ontstellend. Was er vroeger niet ook een reeks kranten elk met hun eigen signatuur? Welzeker, en men deed daar niet moeilijk over ook. Dat was de tijd dat de NOS min of meer journalistiek genoemd kon worden, en dat diverse kranten alles vanuit verschillende hoeken belichtten. De enige afwijkingen vindt je heden ten dage nog slechts in de kleine gereformeerde kranten, en het is verbazingwekkend hoe objectief die slagen in hun missie van nieuwsmedium.

Gisteren zag ik een foto van een schoolklas met alléén allochtone kinderen, met als onderschrift: 100% diversiteit. Beter heb ik de MSM dit jaar nog niet gekarakteriseerd gezien. De journalistiek als uniforme klasse.