Naar aanleiding van de aanzienlijke bedragen waarmee de Centrale Ondernemingsraad van de landelijke politie haar budget overschreed werd er een onderzoek ingesteld. En nu, 15 maanden later, zijn we in blijde afwachting van de publicatie daarvan. Morgen, officieel.

Bokito wond zich er vorig jaar al over op, en als je ziet wat er uit dat rapport gekomen is kunnen ze hem beter gelijk aanstellen als het nieuwe hoofd van de landelijke politie-COR. Maar goed, dat rapport komt officieel dus morgen pas. Maar blijft zoiets geheim? Kun je net denken. Zelfs wij hebben onze bronnen, zodat u er zeker van zijn kunt dat het binnen de politie thans niet gonst, maar gevaarlijk bromt. Het AD publiceerde vandaag al uitgebreid uit vertrouwelijke documenten, en dat de NPO er nog niet al een docu over uitzond komt ongetwijfeld omdat ex-voorzitter Frank Giltay geen Jesse als voornaam heeft.

Vooral de buitensporig hoge uitgaven van cor-voorzitter Frank Giltay baarde de korpsleiding al langer zorgen. De eind juli overleden oud-korpschef Gerard Bouman noemde Giltay letterlijk een zorgenkindje.

Tijdens verschillende kwartaalgesprekken kreeg de cor-voorzitter wel degelijk te horen dat hij het zuiniger aan moest doen, blijkt nu uit de documenten, maar er gebeurde vervolgens niets. Giltay bleef volgens de politietop te veel geld uitgeven aan dure vergaderlocaties en diende ‘vage’ declaraties in.

Tja, zuiniger aan doen van een budget van anderhalf miljoen lijkt gemakkelijker dan het is. Zie ook de manier waarop loterijwinnaars soms binnen een paar jaar miljoenen over de balk smijten en eindigen als WC-schoonmaker op de Filipijnen.

Toch werd niet ingegrepen door Bouman. De politiebaas wist dat de cor eigenlijk op politiebureaus zou moeten vergaderen, maar Bouman ging zelf ‘een keer of zes’ mee naar restaurant BoatHouse in Almere, waar Giltay kind aan huis was. ,,Mijn relatie met de COR is een bijzondere”, heeft Bouman hierover verklaard. ,,Ik kan niet zeggen dat ik het niet wil hebben.”

Onze bron zegt hierover:

De politiek [Opstelten, Rutte 1 – red.] heeft de leiding van het korps voor een onmogelijke opgave gesteld. Bouman moest met slechts een half dozijn mensen – anderhalve man en een paardenkop – kwartiermaken. Dat was ondoenlijk. Dit rapport komt na zijn dood; het is uitgesteld. Uit piëteit. Daar heb ik wel begrip voor. Zijn positie was niet te benijden.

Dit laat zien dat – anders dan wat de politiek altijd beweerde – de korpschef de COR-voorzitter nodig had om zaken te kunnen regelen, en dat die dus tevreden gehouden moest worden. Praktisch gesproken komt dat dus neer op gesanctioneerde omkoping van de COR – bestuurlijk gezien sowieso een bespottelijk orgaan waarmee de vakbonden (alleen vakbondsleden kunnen zich daarvoor verkiesbaar stellen!) een totaal ongewenste vinger in de pap houden. En inderdaad:

Bouman verklaarde dat de politie belang had bij ‘een cor die meegaat in de ideeën’. ,,Niet ik, maar de politie heeft er belang bij. Dat is zo klaar als een klontje.”

Het kan nog gekker:

Bouman heeft altijd ontkend dat hij Giltay wilde paaien met hoge budgetten. Wel gaf hij hem een persoonlijke lening van 4.000 euro, omdat ‘zorgenkindje’ Giltay in financiële problemen zat.

Wie men hiermee denkt te bedriegen is me volstrekt onduidelijk, maar dat hier een situatie van wederzijdse afhankelijkheid ontstond begrijpt een kind. Dat Bouman dat accepteerde vanuit de ambtelijke werkelijkheid waarin hij werken moest onderstreept slechts hoe zwak de politieleiding stond bij deze reorganisatie. Giltay zal worden ontslagen las ik gisteren elders, al heeft hij een advocaat gevonden die natuurlijk moord en brand schreeuwt omdat er niets onoirbaars zou zijn gebeurd.

Onze bron verklaart daar aanvullend op:

Misstanden kunnen helaas gedijen binnen de huidige cultuur van de politie. De meeste politiemensen zien het korps als een grote familie. Dat maakt elkaar aanspreken en negatieve feedback geven moeilijk. Ze houden het niet gauw voor mogelijk dat een collega met z’n hand in de la zit. En dan heb ik het niet over de la met honderden niet betaalde facturen.

Natuurlijk is wat Giltay heeft gedaan een kwestie van een gebrek aan mentaliteit. Je mag toch van je collega’s verwachten dat ze een minimaal niveau van moraal hebben. Nou, blijkbaar niet dus. Dat de financiële administratie een chaos was – al die niet betaalde facturen dus, waar iemand op de NOS-radio het ook al over had – is zeker te verklaren door gebrek aan aansturing. Maar uiteindelijk: niet te rechtvaardigen. Wat heb je dan voor een arbeidsethos, dat je het – in een moeilijke werkomgeving zo laat afweten? Het is gewoon misbruik maken van de situatie.

De bron is pessimistisch over de toekomst van de organisatie:

Het komt niet vanzelf goed. Toch is er al wel een slag gemaakt. Giltay wordt eruit gegooid. Eindelijk, en zonder pardon. Zijn advocaat heeft al gedreigd dat ze geen zaak hebben tegen hem. Maar Akerboom doet dit goed. Hij neemt het risico dat hij bakzeil haalt bij de rechter. Maar dit is een sterk signaal, nieuw en fris ook.

We zijn dus al zo ver afgezakt dat onze bron ontslag wegens aantoonbare corruptie een nieuw fris signaal vindt. Maar grosso modo geven haar laatste woorden die we hierover konden noteren enige hoop voor een toekomstig beter functioneren van de politie.

Het komende kabinet is verkeerd bezig als de politie niet fors wordt uitgebreid. De cultuuromslag mag niet verzanden en moet beter worden gemanaged. Men is binnen het korps nog te veel incidentgericht. De beheerskant is een ondergeschoven kindje door een cultuur waarin men uitgaat van vertrouwen.

We moeten zelfbewuster en nuchter uitleggen dat iets als ‘etnisch profileren’, soms niet anders kan om zaken op te lossen of te voorkomen. Natuurlijk mag je niet generaliseren en moet je mensen in hun waarde laten. Maar je zou wel gek zijn als je evidente data uit de misdaad- en overlaststatistieken negeerde.

Wat allemaal niet wegneemt dat de Tweede Kamer hierover snel een paar harde noten kraken moet. En de hand in eigen boezem steekt over de verambtelijking van de politietop, die hieraan mede debet was. De eerstvolgende minister van V&J zal hier bovenop moeten gaan zitten. En laten we hopen dat het niet weer zo’n moderne VVD’er wordt, want die begrijpen nu eenmaal weinig van moraal.