President Macron sprak op donderdagavond het volk toe. Vanuit de door mevrouw Macron persoonlijk gerestylde balzaal van het Élysée.

In een tweeënhalf uur durende monoloog. Of eigenlijk een persconferentie, maar dan wel voor een zorgvuldig afgerichte, geselecteerde en afgerichte pers, in aanwezigheid van zijn voltallige kabinet. Sommige ministers konden hun slaap nauwelijks bedwingen. De voorstelling werd integraal uitgezonden op verschillende publieke TV-zenders tegelijk. (De liefhebber kan het hieronder terugkijken.)

Macron had één en ander georganiseerd om de balans op te maken van het zogenaamde ‘Grand Débat’, zijn recent beëindigde tournee door het hele land, waar hij ruim drie maanden lang op allerlei locaties ‘had gedebatteerd met de bevolking’. Van een debat was feitelijk geen sprake geweest, wel van een reeks monologen. En wat er in de zalen zat, was alles behalve het volk, maar een door de plaatselijke prefectuur streng geselecteerd gezelschap van notabelen, politici en ondernemers. Macron sprak soms zo’n tien uur achter elkaar door – waarmee hij Fidel Castro naar de kroon stak, die ooit vierenhalf uur lang de VN toesprak.

Dat ‘debat’ heeft 12 miljoen gekost. Valt mee, zou je kunnen denken. Maar aangezien zowel Macron als zijn premier, Edouard Philippe, al vóór het debat hadden laten weten dat er ná het debat absoluut niets aan het beleid zou veranderen, vind ik het toch een hoop geld. Voor een exercitie waar Fransen een aardig woord voor hebben: enfumage.

Als een soort judoka had Macron eind vorig jaar de enorme problemen met de Gilets Jaunes in zijn eigen voordeel weten om te buigen, door het land als een soort oplossing dit ‘grote debat’ te beloven. De meeste Fransen zagen het meer als een door henzelf betaalde verkiezingstournee van Macron’s partij voor de aanstaande Europese verkiezingen. Die campagne liep van de week nog een aardige knauw op, toen bleek dat zijn lijsttrekker Nathalie Loiseau – een hoge ambtenaar die eindeloos afgeeft op ‘extreem rechts’ – zelf tijdens haar studie aan Sciences Po op de kieslijst van een extreem rechtse groepering had gestaan. Eerst ontkende ze, toen sprak ze tot grote hilariteit over een ‘trou de mémoire’.

Als we het toch over Europa hebben: het virus van Verhofstadt is definitief overgeslagen naar Macron. Hij kwam er in zijn toespraak, pardon persconferentie, open voor uit van mening te zijn dat alle problemen rond de Europese Unie alleen opgelost kunnen worden met méér Europese Unie. Uiteraard spreekt hij net als Verhofstadt abusievelijk over ‘Europa’, in plaats van over ‘de Europese Unie’ -dat heb ik maar even gecorrigeerd. De bekende media-filosoof Michel Onfray, stelde deze theorie zo voor: een oncoloog die zegt dat kanker genezen moet worden met méér kanker. Maar zover zou ik niet gaan.

Macron zelf had ook nog een aardige variant: “Als mijn hervormingen niet hebben gewerkt, is dat omdat ze niet snel en radicaal genoeg zijn uitgevoerd…” en “misschien heb ik het niet duidelijk genoeg uitgelegd”. Nog een aardige tekst: “Heb ik misschien niet de goede weg ingeslagen? Integendeel. Het probleem met Fransen is dat ze bang zijn voor grote veranderingen…”

Mocht deze president ooit uit zijn mond krijgen dat hij iets niet helemaal goed heeft gezien, of beter anders had kunnen aanpakken, dan zou zijn populariteit -nu rond 26%- meteen minimaal tien punten omhoog schieten. Maar ik zou mijn adem niet inhouden…

In het kader van zijn ‘noodzakelijke’ milieubeleid, die bekende ‘ecologische transitie’, is het nodig dat mensen zich ‘anders gaan verplaatsen.’ Teksten van donderdag. Vertaling: brandstof zal opnieuw eindeloos veel duurder worden, totdat alleen kapitaalkrachtigen nog naar believen van A naar B kunnen reizen.

Eerdere prijsstijgingen van diesel en stookolie – maar dan weer niet van de kerosine voor vliegtuigen – waren de oorzaak van de al vele maanden durende volksopstand van de Gele Hesjes. Die nog steeds steun genieten van zo’n 50% van de bevolking. Eerder was dat 80%.

Maar in de 2,5 uur dat hij aan het woord was, heeft Macron de Gilets Jaunes geen enkele keer genoemd. Hij zei alleen dat er ‘nare mensen’ waren die herrie schopten, ‘haineux, antisemiet, homofoob en verschrikkelijk jaloers op meer welgestelden’, en dat de orde dringend hersteld moest worden.

Om even op Onfray terug te komen: Macron maakte volgens hem de indruk van een baas die zijn knechten welwillend maar beslist toespreekt. Inderdaad, je ziet iemand die enorm aardig probeert te doen, zonder het te menen. Iemand zonder karakter, laat staan charisma. De toespraak was, zoals Onfray het uitdrukte: “brumeux et fumeux, fuligineux et vaporeux”, en “un mot: ennuyeux.”

De filosoof is geen fan van Macron, dat had u misschien al in de gaten. De meeste filosofen en andere denkers van naam zijn geen fan van Macron. Aan het begin van zijn presidentschap zette de president zichzelf graag neer als filosoof, wat hem op pittige kritiek van de echte vakmensen kwam te staan. Uit rancune heeft hij ze daarna collectief menig veeg uit de pan gegeven. Ze zouden ‘ouderwets’ zijn, en ‘vastgeroest’ zitten in clichés.

Nieuw was dat Macron minder vriendelijk dan anders over de islam sprak, met name over de politieke islam: de islam met een politieke agenda – die hoorde niet in Frankrijk, de laïciteit wel. Deze plotselinge nieuwe inzichten verbaasden me, vooral voor een president die eerder nog zei dat de laïciteit en de betreffende wet van 1905 best ter discussie konden worden gesteld. Ik vermoed dat men rondom Macron in de weer is geweest met rekenmachientjes, om te kijken waar de meeste stemmen te winnen zijn…

Immigratie in het algemeen mag dan onder Fransen het meest besproken onderwerp zijn, maar is tevens een onderwerp waar Macron nooit en te nimmer over wil spreken, ook donderdagavond niet. In de Assemblée komt het evenmin aan de orde, omdat zijn partij met haar absolute meerderheid ieder debat erover tegenhoudt. Als enige leider van een westerse democratie heeft Macron dat beruchte Pact van Marrakesh ondertekend zonder er ook maar één jota discussie over toe te laten. Op welk niveau dan ook.

De avond van Macron – laat ik het zo maar even noemen – is slecht gevallen bij de Franse bevolking. Volgens een vrijdag uitgevoerde poll van Harris/EPOKA, vond 93% hem niet overtuigend.

De minder representatieve Michel Onfray vatte de woorden van de grote leider als volgt samen: “Ik heb uw problemen gehoord en begrepen, maar ik heb er schijt aan.”

---

Alexander van der Meer is correspondent van Veren of Lood vanuit Frankrijk.