Gisteravond was Wouter Bos bij Pauw, omdat hij zijn column in De Volkskrant had opgegeven. Jammer voor De Volkskrant, maar verder geen nieuws objectief gezien. Het gesprek bevestigde eigenlijk vooral dat.

Het gesprek ging binnen twee minuten – na wat obligate opmerkingen over het bedervende element dat politiek voor je karakter betekenen kan – naar de Linkse samenwerking waarover Bos gistermorgen in zijn laatste column had geschreven.

“Jesse Klaver, pas nou toch op jongen. Wij van de PvdA weten toch hoe dat gaat als je eenmaal regeert. Je wordt gepiepeld waar je bij staat, en na afloop is alles wat fout liep jouw schuld volgens de kiezers.”

Dit is niet exact wat Bos zei, maar wel wat hij bedoelde. Anders vertalen kan ik het niet, toen hij begon met de opmerking dat ook de PvdA zo ongeveer iedere tien jaar door die molen moest: hoop-regeren-verloren hoop-desastreus verkiezingsresultaat-huilen-nieuwe leider met nieuw enthousiasme-repeteer.

Heel interessant. Alsof bij zijn naderen alle spiegels prompt gebarsten uit hun lijst vallen als de heer Bos hen te na komt. Wat niet in de man op kwam, is zichzelf de vraag te stellen waarom dit toch steeds zo gaat. Dat een eerlijk mens zou moeten toegeven dat de beloften die de PvdA haar kiezers jaar-in jaar-uit voorspiegelt onrealistische sprookjes zijn, die niet waar gemaakt kunnen worden. En zelfs indien een eerste aanvang genomen wordt de resultaten desastreus zijn. Dat is de waarheid, iedere tien jaar weer.

Maar dergelijke waarheden zijn aan de heer Bos en zijn geloofsgenoten in de Linkse kerk niet besteed. Alle illusies van rechtvaardigheid hadden gisteren al gerealiseerd dienen te zijn, en dat is dan ook precies wat men probeert alsnog voor elkaar te krijgen – elke keer als men even aan de macht komt. En dat dan onverlet de intussen opgedane realiteitszin, die wel degelijk van tijd tot tijd binnensluipt – helaas alleen nooit over zaken die aan de orde zijn. Met enige tegenzin komen soms wel mea culpa’s los, maar daarvan blijkt men dan niet erg veel geleerd te hebben als het er weer op aan komt. Voorbeeld? Onderwijs en zo.

Wouter Bos over het politieke vak:

Het is niet moeilijk een enthouiast verhaal te verzinnen – dat lukt ons allemaal wel. Het is veel moeilijker in dat verhaal geloofwaardig te blijven…

Waarna hij verder gaat met de mensen die de schuld hebben van het doorprikken van dat verhaal: de media, de fractie die als kikkers in een kruiwagen moeilijk bijeen te houden is. Compromissen met realistischer mensen, uitvoeren van je ideeën naar de realiteit en zo voort. Allemaal tegenvallers die je vooraf niet wilde zien, en tijdens regeren probeert te omzeilen. Een eerlijk maar diep beschamend verhaal, als je er sec naar kijkt. En vochtige ogen krijg ik van PvdA-politici al lang niet meer – al heb ik me de tranen gelachen toen Job Cohen vrijwillig in die poppenkast kroop.

Maar goed, die confrontatie met de realiteit vindt Bos dus slecht voor zijn geloofwaardigheid – en hij lijkt dat onrechtvaardig te vinden. Toen was hij pas 4 minuten bezig, van de twaalf die hem uiteindelijk werden toebedeeld. Dat hij daarna Klaver alvast voor de voeten gooide dat het enthousiasme voor hem nog ongetest is, iets dat zowel Bos als diverse andere linkse iconen is overkomen, is natuurlijk volstrekt waar. De in dit opzicht navrante populariteit van Geert Wilders zal hem op dit moment niet voor in gedachten hebben gelegen, maar dat is hier nog slechts een zijstap.

Om dit hele onderwerp werd tijdens deze uitzending bijzonder omzichtig heen gedanst, zonder dat iemand de conclusie trok dat de waarheid harder is dan de idealen die door linkse politici worden nagestreefd. En komt er iemand die zijn idealen mogelijk gaat realiseren, dan wordt hij helaas vermoord. Zo zei Bos het niet, maar de inclusie van Fortuyn in dit betoog verraadde waarheen zijn gedachten gingen. Dat ook Fortuyn niet zou zijn geslaagd, zo min als linkse wolkenfietsers ooit voor elkaar kregen wat ze propageerden. Dat het sterkste punt van Fortuyn was, dat juist die linkse wolkenfietsers zich tot hun eigen lunapark dienden te beperken is tot W. Bos kennelijk nooit doorgedrongen.

Dat bleek ook uit de portee van zijn boodschap. De jeugdige luchtfietser Klaver zou er goed aan doen zijn partijtje aan te doen sluiten bij de wijzere en ervarener PvdA, om zo een tegenwicht te kunnen vormen tegen die enge, na maart 2017 waarschijnlijk veel te groot geworden PVV. Zou een combinatie van GroenLinks met de PvdA voor rechtsere partijen werkelijk een zoveel aanlokkelijker alternatief zijn dan een coalitie met de PVV? Het is van een onrealistische zelfingenomenheid die adembenemend zou zijn, als we dit niet al zo vaak hadden gezien van uitgerangeerde PvdA-politici.

Want ja, stel, let wel stel! dat de PvdA een dergelijke coalitie tegen de PVV bijeen zou weten te krijgen, wat dan? Dan zou die coalitie natuurlijk alleen kunnen worden geleid door een ervaren politicus als premier. Klaver is daarvoor te jong, dat spreekt vanzelf. Je hoort het Bos bijna letterlijk denken. En wie zou hij in gedachten hebben als de mogelijke premier van deze interessante anti-PVV-coalitie? Een coalitie waarvan het enige doel zal zijn de PVV af te houden van effectieve maatregelen tegen islamisatie en de ongebreidelde instroom van asielmigranten? Hij zou toch niet toevallig ene Wouter Bos – columnist in ruste – op het oog hebben?