Berend van Daems wilde de publicatie van de laatste bundel van Sid Lukkassen – Levenslust en Doodsdrift – niet ongemerkt voorbij laten gaan, en zond ons zijn recensie.

Eind 2017 verscheen een verzameling essays onder de naam Levenslust en Doodsdrift – essays over cultuur en politiek. Auteur Sid Lukkassen gebruikt vaker van deze combinaties van toepasselijk gekozen zelfstandige naamwoorden. De auteur is onder andere bekend van de boeken Avondland en Identiteit,  en De Democratie en haar Media. Ook zien we hem vaker bij Buitenhof.

De bundel bestaat grotendeels uit aangescherpte versies van teksten die eerder als columns verschenen, maar bevat ook nieuw materiaal en originele hoofdstukken. Zij vormen de ‘lijm’ tussen deze columns. Dit maakt dat de essays – die voornamelijk de thema’s macht, media en man/vrouw relaties belichten – als geheel een tendens beschrijven, en niet slechts als losstaande krantenknipsels moeten worden gelezen. In de inleiding van het boek treft men het gezegde: ‘Politics is downstream from culture’. Lukkassen constateert dat men beter over een wisselwerking kan praten.

De zoektocht naar diepgang
Het samenspel van cultuur en politiek keert in ieder hoofdstuk terug, evenals de kernboodschap van dit boek: het belang van een hiërarchische ordening van cultureel bepaalde waarden. Vele hoofdstukken suggereren echter dat die wisselwerking vandaag de dag eerder neigt naar een vereffening van culturele waarden. Naarmate de globalisering voortschrijdt is het verbindende, verheffende en bezielende element uit de westerse cultuur aan het verdwijnen. Verticaliteit heeft plaatsgemaakt voor mass appeal. Deze leegte biedt geen houvast aan jongeren die nu opgroeien en daarom zoekt Lukkassen antwoorden op deze ontwikkeling in culturele bronnen. Voorbeelden hiervan zijn werken van Bob Dylan, Oswald Spengler en Camille Paglia. Uiteindelijk formuleert Lukkassen het concept van een Nieuwe Zuil.

Culture wars en deugsignalen
De nihilistische trend vindt Lukkassen een gevaarlijke ontwikkeling. Voorbeelden uit de grote variëteit aan illustratieve onderwerpen die passeren: het geldelijk beboeten van columnisten die een afwijkende mening in de ether slingeren, de positiviteitsterreur, en etnische spanningen tussen de inheemse bewoners van West-Europa en nieuwkomers. Lukkassen opent onze ogen voor de signalen dat een grimmige en mogelijk zelfs sinistere fase van de culture wars aanstaande is. Als uitsmijter krijgen we sollicitatieadvies voor de kiezen: authentieke deskundigheid is in onze stervende civilisatie verleden tijd. Vandaag wordt men beoordeeld op de hoeveelheid deugsignalen die de sollicitant in zijn netwerk weet te injecteren.

Naast de analytische kant in deze hoofdstukken kon ik ook de verhalende schrijfwijze zeker waarderen. Zo introduceert hij het personage ‘Fabian’. Deze Fabian is het archetype van de hedonistische en losbandige hippe westerling. Na een reeks van pakkend geschreven gesprekken komt Fabian tot inkeer: hij bekent tegenover de auteur dat zijn hedonistische leefstijl niet datgene biedt wat hij eigenlijk verlangt.

Ondragelijke leegheid van het bestaan
De beschrijving van Fabians realisatie omtrent de leegheid van zijn bestaan doet denken aan een scène uit de film ‘The Tree of Life’. Hierin dwaalt het hoofdpersonage Jack O’Brien geestelijk volkomen leeg rond in zijn immense moderne kantoor. In de vele (beschikbare?) jonge vrouwen is hij alleen oppervlakkig geïnteresseerd en Jack vraagt zich af waarom en voor wie hij dit leven leidt. De levendige associaties die tijdens het lezen opkomen zijn minstens zo krachtig als de tekst zelf.

Een bijdrage van dit boek aan het publieke debat ligt in de gelegde verbanden tussen  actuele politieke, culturele en maatschappelijke trends. Qua schrijfstijl en boodschap kan dit boek goed worden vergeleken met Avondland en Identiteit. Wel bestaat hierdoor enige overlap: voor wie meerdere van Lukkassens boeken heeft gelezen zal de visie van de auteur niet verrassen. Dit kan precies zijn wat zijn vaste lezer verwacht: het vasthouden van de succesformule maar dan toegepast op nieuwe onderwerpen. Zo behandelde de auteur in Avondland en Identiteit weliswaar het thema van de seksualiteit, maar hij behandelde daar bijvoorbeeld nog niet de seksrobot, de roman van Thierry Baudet of het vormgeven van seksualiteit binnen een Nieuwe Zuil.

Kritische blik op start-ups
De woorden actueel en subversief zijn in even gelijke mate op dit werk van toepassing. De onderwerpen waarover Lukkassen opinieert verschijnen dagelijks op het journaal, op sociale media en in de privésfeer. In het publieke debat ligt de focus op Randstedelijke jongeren die betrokken zijn bij innovatieve start-ups en hen biedt de auteur tegengas. Zijn deze innovatieve start-ups nuttig en daadwerkelijk innovatief?

Hoewel het werk niet genoemd wordt lijkt het alsof de auteur enige conclusies van het boek The Myths of Innovation van Scott Berkun onderschrijft. Deze bevindingen worden in Levenslust en Doodsdrift onderworpen aan een ‘second opinion’. Lukkassen is als tweede opinionator echter niet hetzelfde gedachtegoed toegedaan als de gemiddelde Randstedelijke leeftijdsgenoot: in zijn uiteenzettingen trekt hij deze verschijnselen op een scherpe wijze uiteen, alvorens hen te reconstrueren.

Tot besluit
Levenslust en Doodsdrift zit bomvol analyses over actuele onderwerpen. Niet alleen start-ups, maar ook sociale netwerken en het doorgeslagen activisme van Social Justice Warriors worden behandeld. Daardoor is het verrijkend, zowel voor ouderen die willen weten wat er nu speelt en zicht willen krijgen op de jongere generatie, als voor die jongere generatie. Voor hen biedt het boek een praktisch toepasbare levenswijsheid.

Door het ontmaskeren van schone schijn kunnen sommige delen wat ‘deprimerend’ overkomen. Maar dat maakt Levenslust en Doodsdrift tot een betrouwbare gids, anders dan hoe de mainstream media ons met overdreven positieve voorstellingen willen vormen voor een dienende rol in het systeem. Dankzij de scherpte van de analyses en de interessante wijze waarop verbanden worden gelegd, is het boek wat mij betreft het lezen beslist waard.

---

Sid Lukkassen is momenteel zeer actief met het werven van geld voor nieuwe projecten. Het webadres van zijn crowdfunding vindt u hier, alwaar u ook een uitgebreide uitleg krijgt wat de plannen van Lukkassen zijn.

---

Een podcast met Sid Lukkassen over Levenslust en Doodsdrift vindt u hier op VoL.

---

Levenslust en doodsdrift, essays over politiek en cultuur – Sid Lukkassen
November 2017
Uitgeverij De Blauwe Tijger
304 pagina’s
Prijs €22,00
ISBN – 9789492161512
Bestellen kan hier