Bijna honderd zetels in de Tweede Kamer, die doen ertoe. En dat zijn er veel (of in elk geval genoeg). Het politieke midden moet regeren. Kabinetsformatie2021 wil het politieke midden. Die weten wat polderen is. En polderen, dat is heilig.

Zo zou je de strekking kunnen samenvatten van een bericht van fractieleider Gert-Jan Segers aan de leden van zijn ChristenUnie. Segers is “heel, heel teleurgesteld” dat kabinetsformatie2021 is vastgelopen. Aan het Binnenhof is men nu zelfs in de fase beland voor de bouw van een kabinet dat nooit kan klaverjassen. Twee of drie partijen zetten een minderheidskabinet in de steigers.

Kabinetsformatie2021
Dinsdag en woensdag is “vooral duidelijk” geworden wat er “in kabinetsformatie2021 allemaal niet mogelijk is”, aldus Segers. De CU-chef had alláng de “onderhandelingen op de inhoud” aan de gang willen zien — met of zonder zijn fractie, schrijft hij er uitdrukkelijk bij. Segers komt ook terug op zijn blokkade tegen Mark Rutte op Stille Zaterdag, na het ‘passiedrama’ op Witte Donderdag en Goede Vrijdag in de Tweede Kamer.

[D]e polarisatie in ons land [neemt toe] en het aantal van politieke fracties die überhaupt niet uit zijn op samenwerking groeien (…) Met zo’n onmachtig politiek midden, heb je geen flanken meer nodig. De redelijkheid blaast zichzelf nu op.

Hier zit zoveel in. Wat je er ook van vindt, onderhandelingen op de inhoud konden niet beginnen, omdat VVD en CDA naast D66 een vierde partij zochten — en geen vierde plus vijfde. Er zijn goede argumenten tegen een coalitie met een vijfde partij, die niet nodig is om een meerderheid te vormen die ruim genoeg is. Segers wekt nu teveel de indruk dat op de inhoud overleggen met zeg: de PvdA niet kon doordat (met name) VVD en CDA (nog) niet met die partij aan tafel wilden vanwege de (vermeende) inhoudelijke standpunten van die partij.

Segers gaat ook voorbij aan het feit dat er wezenlijk contact noch een inhoudelijk gesprek is geweest met partijen als de PVV (ging terug in zeteltal, maar is wel de derde partij in grootte; groter dan grotere verliezer CDA). En met de SP, die, net als de PvdA, met negen zetels gelijk bleef. Geen verliezer dus, zoals GroenLinks. Segers is de enige niet — de optie over rechts of juist die met de SP worden vrijwel niet in de media besproken, en al helemaal niet op MSM-tv. Dat mag dan vanaf kort na de verkiezingen niet onbegrijpelijk zijn geweest, maar naarmate Kabinetsformatie2021 vordert, gaat dat wringen. Alom neemt de verbazing toe dat uren zendtijd en kolommen vol zijn gevuld over de steeds ondenkbaarder optie VVD, CDA, D66, PvdA én GL — die nu dan ook definitief van de baan lijkt — het gejank en gedram van Jesse Klaver. Maar dus ook: veel media-aandacht over een weinig kansrijke optie en geen aandacht voor andere ‘vreemde’ opties. Segers moet dat nog maar eens uitleggen. Maar ook als hij dat goed kan, valt hier meer over te zeggen.

Niet zwartepieten maar tot het gaatje gaan. Want verkiezingsuitslag
Op de keper beschouwt legt de ChristenUnie de zwartepiet voor het onvermogen van de facties binnen de Regentenpartij (alias het partijkartel) om samen te werken grotendeels búíten die club van bijna honderd zetels. Zou dat duidelijk zijn voor kiezers die niet op de Regentenpartij hebben gestemd? Dacht het niet. Politici die er anders op gebrand zijn om de dingen nóg een keer uit te leggen, opdat het volk ze slikken zou, gaan hier goeddeels aan voorbij. Journalisten lijken er ook amper in geïnteresseerd. Dat is slecht voor de democratie, nee, destructief.

Zeker, het is heel goed mogelijk dat het niks wordt. De partij van Wilders en de partij in één kabinet of gedoogconstructie. Het is zelfs waarschijnlijk dat het narigheid geeft. Of: dat het bloed, zweet en tranen gaat kosten. Echter, de kiezer heeft toch altijd gelijk? Heeft men inmiddels álles uit de kast gehaald om te kijken naar alle creatieve mogelijkheden die bestaan voor een onorthodoxe oplossing, die recht doet aan de verkiezingsuitslag? Behalve dan dat novum van een minderheidskabinet? En is een kabinet zonder D66 wellicht mogelijk? Den Uyl was in 1977 met zijn PvdA de grootste winnaar van de verkiezingen; zijn partij werd/bleef bovendien zelfs de grootste. Naar het roemruchte Tweede Kabinet Den Uyl zoekt u tevergeefs op Wikipedia. Uiteindelijk kwam het er niet van. Ome Joop overvroeg. Toegegeven, het alternatief was toen wel iets minder onduidelijk dan nu. De partijen die nu het CDA vormen hadden samen met de VVD een krappe meerderheid. Toch ging regeren door Van Agt-Wiegel niet zonder slag of stoot. Het CDA had last van loyalisten, zoals ze later, vanaf 2010, last hadden van überdeugers Kathleen Ferrier en Ad Koppejan, die feitelijk iedere ‘hardheid’ die een overheid eigen moet zijn volgens de Bijbel stelselmatig negeerden. Bergredechristenen zijn nu eenmaal extremisten.

Dat niet willen proberen tot het uiterste te gaan voor een bestuur met combinaties van partijen die anders dan anders zijn, is des te meer verbazend na de conclusies uit het Toeslagenschandaal. Er moest toch een andere bestuurscultuur komen? Om Rutte denkt men niet heen te kunnen; op het eerste gezicht een zuiver democratische gedachte; de man was dé winnaar van de verkiezingen. Na de verkiezingen is er echter teveel gebeurd dat bij de kiezer op 15 maart onbekend was. Staatsrechtelijk gezien had de man ook allang pleite moeten zijn, omdat ettelijke moties van wantrouwen tegen hem of niet zijn aangenomen of niet eens ingediend.

Systeemkritiek en de realiteit van een ‘rechtser’ parlement
De systeemkritiek is tot ongekende hoogte gestegen. Daarnaast is de nieuwe Kamer (iets) ‘rechtser’ dan de vorige en het ‘linkse’ blok (D66 niet meegerekend) kleiner dan ooit. Tegen deze achtergrond bezien we de kern van de zaak: de onderhandelingsbereidheid van PVV, SP en eventueel nog andere partijen is voor het oog van hún kiezers in de praktijk niet getest. Segers mag van mij zijn best doen om nog een keer uit te leggen hoe het zit. Hopelijk heeft hij dan een goed verhaal tegen deze lezing:

De Regentenpartij zoekt de oplossingen voor de problemen van Nederland binnen de gestelde kaders, in een paar woorden samengevat: de status quo van onze rechtsstaat in zijn huidige vorm:

• De EU gaan we niet verlaten
• Aan het Akkoord van Parijs conformeren we ons
• We blijven lid van de VN
• Brussel volgend willen we Polen en Hongarije in het gareel
• Het Pact van Marrakech hebben we er doorheen gejast
• Ook aan andere verdragen houden we ons gebonden
• Wanneer Joe Biden en na hem Kamala Harris ineens een oorlog stopt of weer een nieuwe begint, kunnen we moeilijk anders dan in NATO-verband achter hem aan gaan en de gevolgen dragen.

Hierbij gaat het niet om dát we per se een Nexit krijgen, dát we de VN de rug toe keren of dát we full anti-globalisme gaan. Waar het om gaat, is dat een gebrek aan debat over deze zaken dodelijk is voor de democratie. Het volk mort over de gevolgen van waarin de natie gevangen zit! Anti-democratisch is dat er überhaupt niet gepráát wordt met partijen die de meeste van deze bovenstaande verplichtingen willen schrappen. In het landsbelang. Dat beweren ze tenminste — zoals omgekeerd D66 en VOLT beweren dat we “meer, meer, meer Europa” moeten. Is een Nexit een goed idee? Misschien; daar is op Veren of Lood veel over geschreven. Misschien gebeurt het als vanzelf; is Nederland te klein om er actief uit te stappen en kan het beter wachten tot een groter land of groep van landen het echt spuugzat is, en dan aanhaken. Tijdens kabinetsformatie2021, in een tijd van fundamentele kritiek op het functioneren van de overheid, is het hoe dan ook vreemd om niet te willen onderzoeken wat ‘exotische’ partijen willen of er een land met ze te bezeilen is. Dit land. (Inheemse partijen lijkt een betere term…)

Woningnood en wokenood – binnenlandse problemen genoeg
Er zijn veel thema’s die Segers zelf noemt, waar natuurlijk óók een PVV en een SP het mes in willen zetten. Zoals de woningnood. De manier waarop dat concreet moet gebeuren, is juist iets waar je met elkaar moet zien uit te komen. Segers zelf heeft het over grote onderlinge verschillen. Er is behalve woningnood ook wokenood in het land. Maar hij denkt blijkbaar bij voorbaat dat er met PVV, SP en/of een of meer anderen niet te polderen valt. Met elkaar polderen doe je niet op grond van uitlatingen in de media of retoriek richting je kiezers. Aan een poldertafel plaats je de zaken in context. Kortom, in onze optiek legt Segers onvoldoende uit waarom met partijen buiten de Korrekte Koalitiefähige Klan van Honderd, nul regeren mogelijk is. Terwijl we dat heel precies willen weten.

Ja, met de tweede grootste partij en een verkiezingswinnaar, D66, lijkt een kabinetsformatie2021 -poging met de PVV volkomen zinloos, zou Segers kunnen tegenwerpen. Maar dan heeft hij het over les autres. En zoals gezegd, als D66 blijft overvragen, kan het Kaagmens gewoon gedumpt worden. Doei, Sigrid Al-Qaq! Ga lekker emigreren naar ‘wie zijn die mensen?’ in Ramallah en omstreken. Of begin een B&B in Nizjèr.

Intussen is de electorale positie van D66 interessant. Je hebt er weinig aan tot aan de volgende relevante verkiezingen (die voor de Eerste Kamer), aan hun dalende populariteit; maar in een ook overigens interessant artikel meldt het Christelijk Informatie Platform dat kerkgangers die D66 hebben gestemd (mijn hemel, wie zíjn die mensen…?) spijt hebben van hun stem… Ook in journalistiek en opiniemakend Nederland zwelt met betrekking tot kabinetsformatie2021 de kritiek op Kaag aan.

Al met al is de teleurstelling van Segers over het afketsen van een meerderheidskabinet begrijpelijk. Er zijn meer zaken die van hem en zijn partij minder goed begrepen worden. Tenzij de ChristenUnie, net als zoveel anderen, het buitenland belangrijker vindt dan het binnenland en dat ook vaker hardop zegt. Want dat heeft er alle schijn van, ondanks de mooie woorden over hun visie op de problemen in Nederland, hun bijtende kritiek op het neo-liberalisme enzovoort. De vroege CU (vanaf 2000) en haar voorlopers GPV en RPF (tot en met 1999) waren zeer zeker “Eigen Volk Eerst”-partijen — in de goede, beschaafde betekenis van het woord. Daar lijkt bar weinig van over.

---

Meer over Kabinetsformatie2021 – met commentaren van diverse auteurs over wat politiek plaatsvindt – vindt u hier.