Het pad van Kabinetsformatie2021 zal komende tijd weinig verrassend zijn, en daarom minder aandacht trekken dan tot nog toe.

Dat heeft te maken met de delicate situatie die is ontstaan, maar ook met het gegeven dat informateur Remkes weinig geduld zal hebben met allerhande spelletjes. Aldus meldde de staatsomroep zaterdag impliciet.

“Het beeld wordt hier geschetst van Remkes die bij drie stoelen de naambordjes van Rutte, Hoekstra en Kaag neerzet. Vervolgens nodigt Remkes hen via de camera’s van de parlementaire pers uit om de volgende dag op zo’n stoel te komen zitten,” vertelt politiek verslaggever Arjan Noorlander. “Probeer dan maar eens weg te blijven.”
Maar Remkes zal dat niet meteen maandag al doen. Hij begint met peilen wat er kan. Zijn opdracht van de Tweede Kamer is het onderzoeken van een minderheidskabinet van VVD, CDA en D66 of een combinatie van twee partijen. De optie van één partij is niet uitgesloten, maar is zeer onwaarschijnlijk.

Hierin herken je in zekere zin wat D66 er van vindt, en hoe men er daar naar kijkt. Ontzag voor Remkes, gepaard aan een zekere onwil rechtuit te komen praten. Remkes gaat klaarblijkelijk eerst af op onderhandelingen tussen VVD en D66 (met de inclusieve aanname dat het CDA de VVD zal volgen)

Maar Remkes wil niet te veel tijd steken in deze discussie en zal de partijen proberen te dwingen keuzes te maken, bijvoorbeeld door de drie bij elkaar aan tafel te zetten en te laten onderhandelen over financiën, klimaatmaatregelen, extra geld voor onderwijs of de woningmarkt.

Dat ook, om een commitment te creëren.

Noorlander: “Hij is zeker niet van plan net zo veel geduld te hebben als oud-informateur Hamer.” Tijdens zijn persconferentie liet Remkes al blijken niet veel op te hebben met partijen die de hakken in het zand blijven zetten. “Als die houding zo blijft, dan ben ik er snel klaar mee”, zei hij.

Op de achtergrond verschijnt dan eventueel wel weer een meerderheidscoalitie, is herkenbaar als Remkes’ gedachte.

Een meerderheidskabinet is nog niet uitgesloten, maar Remkes wil eerst zijn opdracht van de Kamer proberen uit te voeren.

Het soort compromissen dat ontstaat zal dan mogelijk direct wijzen naar logische gedoogpartners, wier steun onontbeerlijk zal zijn voor de eerste beleidsdoelstellingen van het komende kabinet. Als die voldoende eenduidig zijn is de stap naar een meerderheidskabinet niet groot meer – al zal een meerderheid in de Eerste Kamer vooralsnog ver weg blijven.

Daarbij geldt dat het CDA daarbij een steeds onzekerder factor wordt. Wat dat betreft gaf het CDA-congres dit weekend tegenstrijdige berichten af:

Het CDA wil doorgaan met de formatieonderhandelingen. Partijleider Hoekstra zei in een speech voor de leden dat, na een lastige periode voor zijn partij, de verleiding misschien groot is om in de oppositie te gaan om te “herbronnen”, maar dat hij daar niet aan wil toegeven.
“Het is in Den Haag al niet makkelijk”, constateerde hij, “door de versnippering en de verharding. En als wij als partij dan zeggen: wij doen per definitie niet mee, dan maken we het nog moeilijker.” Daarom wil hij dat het CDA zich constructief blijft opstellen en verantwoordelijkheid neemt voor Nederland.

Een CDA dat voortdurend praat over verantwoordelijkheid nemen, is een CDA dat zichzelf niet vertrouwt. De situatie rond Pieter Omtzigt en diens toekomst is daarin de cruciale factor. De contouren van die toekomst worden alsmaar duidelijker, maar wat ontbreekt is een beeld van hoeveel CDA-leden van de huidige regeringsfractie aan Omtzigt zullen willen kleven. Omtzigt is om meer redenen van belang op dit moment, en de peilingen laten zien hoe dat werkt:

Dat zal ook een rol spelen aangaande de minimale vereisten voor een meerderheidskabinet. Voor Remkes wordt dat zeteltjes sprokkelen, waarvan de CU of een linkse partij (die om het hardst collectief NEE blijven roepen) er genoeg kunnen leveren in één keer, maar JA21 hierdoor bijvoorbeeld al een onmogelijkheid is, ondanks dat fractieleider Eerdmans zo nu en dan hijgerig te horen is.

Ook over nieuwe verkiezingen wordt duidelijk nagedacht, maar de meest recente Corona-maatregelen maken dàt voorlopig erg onwaarschijnlijk.

---

Meer over Kabinetsformatie2021 – met commentaren van diverse auteurs over wat politiek plaatsvindt – vindt u hier.