Kabinetsformatie2021 lijkt een periode van het derde oog te worden. Het derde oog van Hamer, wel te verstaan, want waar zij naar kijkt wordt niet door iedereen gewenst.

Hamer zelf lijkt er vanuit te gaan dat ze haar werk als informateur gewoon kan voortzetten, ondanks het niet halen van de gestelde deadline van 6 juni (gisteren). Het is als de volwassene die tegen dreinende kinderen volhoudt: “eventjes nog, en dan wordt het echt leuk”. Maar leuk voor wie?

Informateur Hamer heeft de Tweede Kamer om extra tijd gevraagd. Ze zegt dat ze op de inhoud meters maakt, maar dat ze nog niet weet wie met wie zou willen onderhandelen over de vorming van een coalitie. Ze noemt geen nieuwe datum voor de afronding van haar opdracht, maar zegt wel dat ze optimistisch is.

We zien hier herkenbaar een groot mankement van een parlement dat zelf collectief de formatie regelt: er zijn geen richtlijnen, en een informateur afstoppen die eenmaal aan het werk een eigen pad volgt lijkt onbegonnen werk. Een regering wegstemmen ziet er eenvoudiger uit – daarvan weet men immers wat de regels zijn? Dit is iets waarover de Kamer het de komende vier jaar eens zou moeten worden, inclusief een draaiboek en een selectieprocedure voor een informateur. Wat we nu zien is vooral een chaos.

Mede is een probleem dat deze informateur zich op een terrein begeeft dat niet het hare is:

Ze is positief over het inhoudelijke deel van haar opdracht, die onder meer inhoudt dat er een herstel- en transitieplan moet komen voor de periode na Corona. Daarvan moet van tevoren ook duidelijk zijn dat er breed draagvlak is in de Tweede Kamer. De informateur kondigde aan dat ze volgende week weer meer partijen wil uitnodigen, ook met het oog op dat draagvlak.

Het is mooi  dat iedereen zich wil focussen op een herstelplan, maar het is niet de taak van de informateur dat plan op te stellen. Dat is echter precies wat we nu zien gebeuren. Of verwacht Hamer wellicht zelf vicepremier te worden namens de PvdA? Ook in dat geval spreekt ze nu voor haar beurt. Het roept allemaal dezelfde vraag op: waar kijkt Hamer eigenlijk naar teneinde haar taak – de komst van een kabinet voor te bereiden – te vervullen?

Deze week sprak ze in verschillende samenstellingen met VVD, D66, CDA, ChristenUnie, PvdA en GroenLinks. Daaruit bleek dat de puzzel van wie met wie wil regeren nog heel complex is. Vanmiddag spraken VVD-leider Rutte en CDA-leider Hoekstra duidelijk uit dat ze niet met PvdA en GroenLinks in zee willen, omdat die inhoudelijk te ver van CDA en VVD af staan.
Hamer zei vorige week vrijdag dat ze haar “derde oog” zou aanzetten bij de gesprekken van deze week. Daarmee wilde ze kijken welke partijen met elkaar zouden kunnen samenwerken. Nu concludeert ze dat “mijn derde oog misschien wel overuren heeft gedraaid. Maar als u vraagt: ziet u hier, hup, een coalitie uitkomen? Nee, dat niet.”

Als partijen niet met elkaar willen regeren is ook daar duidelijkheid in geschapen, maar zon wenst Hamer er niet naar te kijken. Haar doel is zowel PvdA als GL het kabinet in te manoeuvreren, en als VVD en CDA dat niet zien zitten, pech voor hen. Maar sinds vrijdag steunt Rutte CDA-leider Hoekstra volop in diens verzet. Dat mocht ook wel, want eigenlijk haalde Hoekstra voor Rutte deze kastanje uit het vuur:

VVD-leider Rutte ziet het helemaal niet zitten om een coalitie te vormen met PvdA en GroenLinks. Na een gesprek met informateur Hamer zei hij dat er wat dat betreft geen licht zit tussen hem en CDA-leider Hoekstra. “Die twee partijen staan politiek gezien ver van ons af.” Volgens Rutte zal de komende weken duidelijk worden welke partijen wel samen tot “een zo dun mogelijk regeerakkoord kunnen komen”.
De demissionaire premier verwees na “een heel nuttig gesprek” met de informateur en D66-leider Kaag naar uitspraken die Ploumen (PvdA) en Klaver (GroenLinks) gisteren deden. Zij stelden dat Hoekstra de boot te veel afhield voor wat betreft samenwerking met hun partijen. Maar Rutte onderstreepte vandaag dat hij er net zo over denkt: “Die combinatie ligt niet voor de hand, integendeel.”

Maar Hamer gaat unverfroren door op de door haarzelf gekozen koers? Ik wil niet teveel grappen maken over de kleur van haar derde oog, maar het zou binnenkort wel eens een blauwe uitstraling kunnen krijgen. Kort afbreken van deze onderhandelingen en een paar etentjes met de PVV en de andere rechtse partijen kon wel eens heel nuttig zijn. Soms, als je haast hebt, moet je eerst even volledig stoppen.

---

Meer over kabinetsformatie2021 – met commentaren van diverse auteurs, en wat politiek plaatsvindt – vindt u hier.