Kabinetsformatie2021 wordt steeds duidelijker een crisis in de Regentenpartij. Waartoe, waarheen, wie wel, wie niet? En met wie dan wel niet?

In Nederland wil het gebruik dat de leider van de Regentenpartij tevens premier is. Dat is onder andere merkbaar aan het belang dat wordt gehecht aan ‘de grootste worden’ bij de vierjaarlijkse volksbevestiging van het systeem. Bij die vierjaarlijkse peiling wordt bepaald wie de grootste factie aanvoert, en het vervolg wordt geacht een kwestie van techniek te zijn.

De rest is franje.

Dat de oppositie in de Kamer nu boos is omdat de aangewezen verkenner niet werkte aan het oplappen van het vertrouwen binnen de Regentenpartij in Mark Rutte, is naar de letter genomen correct. Maar naar de geest genomen rammelt er iets: Niet alleen is naar het aantal zetels genomen onvermijdelijk dat de VVD weer regeren zal, maar dat dat ook betekent dat Rutte weer premier wordt is al even onvermijdelijk. Ook al is de kwestie van vertrouwensherstel in Rutte nu ‘geparkeerd’ – wie mee onderhandelt kan niet aan het eind van de rit zeggen dat Rutte als nieuwe premier als een totale verrassing komt. Dat weet ook de oppositie, vandaar dat haar strategie is gericht op nieuwe verkiezingen, liefst dit najaar. De staatsomroep meldde:

PVV en JA21 wijzen erop dat Tjeenk Willink als opdracht heeft om het vertrouwen tussen partijen te herstellen, nadat de Kamer een motie van afkeuring tegen Rutte had aangenomen en de oppositie een motie van wantrouwen tegen de premier had ingediend.
“Maar die hele kwestie is nu geparkeerd”, zegt JA21-voorman Joost Eerdmans. Net als PVV-leider Geert Wilders vindt hij dat de informateur zich niet aan de opdracht houdt en zijn boekje te buiten gaat. Ze vroegen vanmiddag een debat aan met Tjeenk Willink om deze formatiepoging te beëindigen, maar daarvoor kregen ze onvoldoende steun in de Kamer.

Gaat dat gebeuren, nieuwe verkiezingen? Ik geloof er niet veel van. Toch is er veel voor te zeggen: aangezien het gebrek aan vertrouwen in Rutte de basis van het huidige probleem is. Dan s het logisch terug te gaan naar de kiezers en die te vragen in wie zij het meeste vertrouwen stellen. Dat zal voor de leugenpremier vrijwel zeker niet goed aflopen, hetgeen verklaart waarom het niet snel gebeuren zal.

Bovendien ligt er de vraag: waarom die haast? Formeel moet er weer een missionair kabinet komen, maar het lijkt er sterk op dat dat ongeveer dezelfde samenstelling zal krijgen als het nog zittende demissionaire Rutte3. Er moeten andere poppetjes voor veel posten worden gevonden (dat was mede de aanleiding van het probleem dat is gegroeid). Dat het oude kabinet gaande de formatie meer missionaire taken op zich gaat nemen lijkt echter onvermijdelijk. Daarmee normaliseert ook de positie van de premier zich weer, en komt Rutte4 sneller naderbij.

Kink
De enige kink die nog in deze kabel komen kan is de interne communicatie bij de CDA-factie. Vanuit dat CDA weerklinkt van tijd tot tijd het gemopper dat leider Hoekstra eens zou moeten overleggen met Pieter Omtzigt over de te volgen strategie om de vertrouwenscrisis te beëindigen. Wellicht een arrangement waarbij premier Tutte een openbare boetedoening doet richting het eigenzinnige Kamerlid, waarop deze dat grootmoedig accepteert in de beste tradities van zijn partij?

Op dit moment lijkt een dergelijk scenario nog wat al te onwerkelijk, maar het bezit een eigen logica die naar deze impasse langer duurt pregnanter zal worden. Wellicht moet Omtzigt zijn huis maar alvast omdopen in Canossa?

---

Meer over Kabinetsformatie2021 en wat er politiek rondom plaatsvindt vindt u hier.